© sitriel
W 30% ze sprawdzonych przez Najwyższą Izbę Kontroli parków narodowych stwierdzono istotne nieprawidłowości dotyczące ustalenia kategorii zagrożenia pożarowego lasów. Nie prowadzono w nich także obserwacji naziemnej tych terenów, choć zalicza się je do II kategorii zagrożenia pożarowego.
NIK skontrolowała poziom ochrony przeciwpożarowej w parkach narodowych. Audytowi poddano 21 jednostek (w tym Ministerstwo Klimatu i Środowiska), dziesięć parków(1) oraz komendy Państwowej Straży Pożarnej – siedem powiatowych i trzy miejskie. W dziewięciu ze sprawdzonych parków w latach 2018-2021 odnotowano 187 pożarów, które zajęły łącznie powierzchnię ponad 6 tys. ha. 19,5% tych przestrzeni to lasy, a 80,5% ekosystemy nieleśne. W Białowieskim Parku Narodowym wartość wywołanych przez pożary strat sięgnęła ponad 17 tys. zł.
NIK negatywnie ocenia działania ministerialne
Według ustaleń NIK, sporządzony w MKiŚ „system kontroli zarządczej oraz jego funkcjonowanie nie zapewniły skutecznego i efektywnego nadzoru nad działalnością parków narodowych w zakresie ochrony przeciwpożarowej”. Negatywnie oceniono nadzór ministra właściwego ds. środowiska nad działalnością parków w tym obszarze – nie podjęto działań legislacyjnych określających zasady zabezpieczania przeciwpożarowego lądowych ekosystemów nieleśnych, takich jak torfowiska czy pastwiska. Co za tym idzie, prawnie nie został ustalony także sposób przypisywania im związanych z tym konkretnych kategorii. Konsekwencją okazało się więc ustalanie jedynie kategorii zagrożenia pożarowego ekosystemów leśnych – te były przygotowywane poprawnie. Spośród znajdujących się w Polsce 23 parków narodowych, minister „nie wyegzekwował przekazania do zatwierdzenia rocznych zadań rzeczowych przez dziewięć parków w 2018 r., 10 w 2019 r., 11 w 2020 r. i osiem w 2021 r.”, nie wywiązując się przy tym z ustaleń zawartych w ustawie o ochronie przyrody. Zaniedbano także monitorowanie realizacji rocznych zadań rzeczowych oraz obowiązek sporządzania rocznych sprawozdań zbiorczych z działalności parków. . – Minister Środowiska ustanowił dwa plany ochrony parków narodowych, mimo że nie wskazano w nich kategorii zagrożenia pożarowego lasu, wbrew wymogom rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów. W przypadku siedmiu parków narodowych projekty planów ochrony procedowane były przez okres dłuższy niż sześć miesięcy, co było niezgodne z ustawą o ochronie przyrody – czytamy w opublikowanej przez NIK informacji.
Czytaj też: Do końca roku będzie gotowy projekt powołania Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry
W pięciu z poddanych audytowi parków narodowych, stwierdzono brak odpowiedniego oznakowania dojazdów pożarowych i punktów czerpania wody. Dodatkowo – dojazd do tych miejsc był utrudniony. NIK podkreśla jednak, że w trakcie kontroli naprawiono te błędy. W Biebrzańskim i Wielkopolskim Parku Narodowym kategorię zagrożenia pożarowego lasów ustalono niezgodnie z prawem. Wszystkie dziesięć parków nie posiadało określonej kategorii zagrożenia pożarowego lądowych ekosystemów nieleśnych, ponieważ – jak wspomniano wyżej – nie było to możliwe ze względu na brak stosownej metodyki oraz podstaw takiej kategoryzacji na gruncie prawnym.
Potrzeba działań legislacyjnych
Izba wnioskuje do Ministra Klimatu i Środowiska o podjęcie działań, mających na celu ustalenie metodyki określania kategorii zagrożenia pożarowego lądowych ekosystemów nieleśnych oraz zasad ochrony przeciwpożarowej tychże i ustalenie zasad określania tych kategorii dla całego obszaru parków narodowych, na których terenie znajdują się zarówno systemy leśne, jak i lądowe nieleśne. Oprócz tego ustalenie terminów przekazywania rocznych zadań rzeczowych skierowanych do zatwierdzenia, zobowiązanie dyrektorów parków do sporządzania oraz przekazywania ministrowi właściwemu ds. środowiska sprawozdań z realizacji rocznych zadań rzeczowych. Ponadto minister właściwy jest także zobligowany do sporządzania zbiorczych sprawozdań z działalności parków, uwzględniających informacje zawarte w sprawozdaniach z realizacji rocznych zadań rzeczowych.
Dominika Góra Koordynatorka redakcji
Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.
