Opakowania w sklepie© naka
30 listopada 2022 r. Komisja Europejska zaproponowała zmianę rozporządzenia o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (z ang. Regulation on Packaging and Packaging Waste(1)).
Jak wyjaśnia KE, proponowane zmiany mają trzy główne cele.
- Po pierwsze, zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych, zmniejszenie ich ilości, ograniczenie zbędnych opakowań i promowanie rozwiązań w zakresie opakowań wielokrotnego użytku i wielokrotnego napełniania. Po drugie, pobudzenie recyklingu wysokiej jakości, doprowadzenie do tego, aby do 2030 r. wszystkie opakowania na rynku UE mogły być poddawane recyklingowi w sposób ekonomicznie opłacalny. I wreszcie, aby zmniejszyć zapotrzebowanie na pierwotne zasoby naturalne i stworzyć dobrze funkcjonujący rynek surowców wtórnych, zwiększając wykorzystanie tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w opakowaniach poprzez obowiązkowe cele – wskazano.
Zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych o 15%
Nadrzędnym celem jest zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych. Propozycja KE wprowadzić ma wiążące cele w tym zakresie – zobowiązujące państwa członkowskie do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów opakowaniowych w porównaniu z 2018 r. o 5% do 2030 r., o 10% do 2035 r. oraz o 15% do 2040 r. Doprowadziłoby to, jak wylicza KE, do ogólnego zmniejszenia ilości odpadów w UE o około 37% w porównaniu ze scenariuszem bez zmiany prawodawstwa.
Czytaj też: Gospodarka odpadami opakowaniowymi. Dane z BDO za 2020 r.
Nowe przepisy mają ponadto wspierać ponowne użycie lub ponowne napełnianie opakowań. Zgodnie z propozycją KE, firmy będą musiały oferować konsumentom określony procent swoich produktów w opakowaniach wielokrotnego użytku lub wielokrotnego napełniania. Nastąpi również pewna standaryzacja formatów opakowań i czytelne oznakowanie opakowań wielokrotnego użytku.
Wprowadzone zostaną również obowiązkowe wskaźniki zawartości materiałów pochodzących z recyklingu, które producenci będą musieli uwzględnić w nowych opakowaniach z tworzyw sztucznych.Komentarz Anny Larsson z Reloop Platform
Rewizja Dyrektywy przynosi propozycje wielu pozytywnych i niezbędnych zmian. Po pierwsze: formuła dyrektywy zmienia się w rozporządzenie.
Kluczowy jest w mojej ocenie zapis w Art 6 traktujący o recyklowalności opakowań. Na dzień dzisiejszy ocenia się, że aż 35% opakowań nie nadaje się do recyklingu. (…)
Niezwykle istotny dla stworzenia rynku na surowce wtórne pochodzące z odpadów jest obowiązek minimalnej zawartości recyklatu. Oprócz znanego już z Dyrektywy SUP obowiązku dla butelek plastikowych, propozycja Rozporządzenia wprowadza następujące zapisy:
•10% recyklatu dla opakowań z tworzyw sztucznych do kontaktu z żywnością i kosmetycznych (poza PET; 50% w 2040 r.),
•30% recyklatu dla opakowań do kontaktu z żywnością i kosmetycznych wykonanych z PET (50% 2 2040 r.)
•35% zawartości recyklatu w pozostałych opakowaniach plastikowych (65% w 2040 r.)
Wiemy już, że obowiązek minimalnej zawartości recyklatu dla butelek po napojach z PET, mimo, iż wejdzie dopiero od 2025 r., w znaczący sposób pobudził rynek na ten surowiec i stworzył cenne miejsca pracy w przemyśle recyklingu. Poszerzenie tego obowiązku bardzo pozytywnie wpłynie na środowisko gwarantując recykling w obiegu zamkniętym, zwiększając bezpieczeństwo dostępu do surowców oraz zmniejszając ślad węglowy opakowań z tworzyw sztucznych.
Propozycja Rozporządzenia wprowadza obowiązek ustanowienia systemów kaucyjnych na opakowania po napojach z tworzyw sztucznych i puszek metalowych przed 2029 rokiem. Jest to potwierdzenie skuteczności systemów zbiórki opartych o mechanizm kaucji, ale osobiście nie rozumiem dlaczego nie poszerzono tego obowiązku o frakcję szklaną (…).
Przełomowe jest wprowadzenie tzw. kwot dla ponownego użytkowania, czyli drugiego poziomu hierarchii postępowania z odpadami.
Bardzo mnie cieszy wprowadzenie obowiązku minimalizacji wytwarzania opakowań. Po raz pierwszy sformułowano konkretny cel dla pierwszego poziomu hierarchii postępowania z odpadami! Do 20240 r. (w odniesieniu do roku bazowego 2018), kraje członkowskie będą musiały zmniejszyć ilość wprowadzanych na rynek opakowań o 15%. W tak długiej perspektywie czasowej 15% może wydawać się skromną redukcją, ale ja odczytuję to jako dobry początek jakościowej zmiany i ważny sygnał dla rynków krajów członkowskich.
Recykling opakowań
- Wiele zaproponowanych środków ma na celu zapewnienie, aby do 2030 r . opakowania w pełni nadawały się do recyklingu. Obejmuje to ustalanie kryteriów projektowych dla opakowań; tworzenie obowiązkowych systemów kaucji za butelki plastikowe i puszki aluminiowe; oraz wyjaśnienie, które bardzo ograniczone rodzaje opakowań muszą nadawać się do kompostowania, aby konsumenci mogli wyrzucać je do bioodpadów – podaje KE.
W tym celu KE proponuje m.in. ustanowienie klas zdolności do recyklingu, zakazując od 2030 r. stosowania opakowań o zdolności do recyklingu mniejszej niż 70%.
Dodatkowo wszystkie opakowania w UE mają zostać opatrzone odpowiednimi symbolami ułatwiającymi ich selektywną zbiórkę. - Każde opakowanie będzie opatrzone etykietą informującą, z czego opakowanie jest wykonane i do jakiego strumienia odpadów powinno trafić. Pojemniki na odpady będą opatrzone tymi samymi etykietami. Te same symbole będą używane w całej UE – czytamy.
Zakaz miniaturowych opakowań
KE planuje ponadto zająć się „opakowaniami wyraźnie niepotrzebnymi”. Jak wskazano w komunikacie KE, niektóre formy opakowań zostaną zakazane. Mowa tu na przykład o opakowaniach jednorazowego użytku do żywności i napojów do spożycia w restauracjach i kawiarniach, opakowaniach jednorazowego użytku do owoców i warzyw czy miniaturowych butelkach szamponów i innych miniaturowych opakowaniach w hotelach.
Propozycja KE miałaby przyczynić się do obniżenia emisji gazów cieplarnianych z opakowań nawet o 43 mln ton do 2030 r. i zmniejszenie zużycia wody o 1,1 mln m3.
Dodatkowo, koszty szkód środowiskowych dla gospodarki i społeczeństwa zostałyby zmniejszone o 6,4 mld euro w stosunku do poziomu bazowego 2030 roku.
Tworzywa sztuczne częścią „zrównoważonej przyszłości”?
KE opublikowała ponadto propozycję nowych ram prawnych, które wyjaśniają, w jaki sposób te tworzywa sztuczne mogą stanowić część zrównoważonej przyszłości. Dotyczą one biopochodnych, biodegradowalnych i kompostowalnych tworzyw sztucznych. Jak wyjaśniono będą one stanowić wytyczne dla przyszłych prac UE w tej dziedzinie, np. dla wymogów dotyczących ekoprojektu dla zrównoważonych produktów, programów finansowania i dyskusji międzynarodowych.
Czytaj: Plastik wypływa z Europy. Ale nie tylko Stary Kontynent sobie nie radzi
Lobbing spwodował osłabienie ambicji
O zmianach w przepisach dotyczących odpadów opakowaniowych mówiło się już od jakiegoś czasu, jak wskazuje EEB, szereg przecieków w przygotowaniu do propozycji spowodowało intensywny lobbing ze strony przemysłu, który doprowadził do osłabienia ambicji i celów środowiskowych.
- Dzisiejsze propozycje wsparcia zapobiegania powstawaniu odpadów opakowaniowych, ponownego użycia i recyklingu w obiegu zamkniętym są pilnie potrzebne, biorąc pod uwagę historyczny poziom odpadów, z jakimi boryka się Europa. Parlament i Rada muszą skoncentrować się na ulepszeniu wniosków, aby można było zwiększyć skalę rzeczywistego ponownego użycia i recyklingu, unikając fałszywych rozwiązań – skomentował Jean-Pierre Schweitzer, zastępca kierownika ds. gospodarki o obiegu zamkniętym W EEB.
Joanna SpillerDziennikarz, inżynier środowiska
Przypisy
1/https://environment.ec.europa.eu/publications/proposal-packaging-and-packaging-waste_en
