Robots
Cookies

Ustawienia cookies

Strona Teraz Środowisko wykorzystuje cookies. Część z nich jest niezbędna do funkcjonowania strony. Inne służą poprawianiu jakości naszych usług.
Więcej  ›
28.03.2024 28 marca 2024

Na nowoczesne technologie w zabytkach przyjdzie czas

Budownictwo jest zobligowane do obniżania emisji i podwyższania efektywności energetycznej. Jakie miejsce w tej transformacji mają budynki zabytkowe? Dialog konserwatorów zabytków z branżą nowoczesnych technologii.

   Powrót       16 lutego 2023       Planowanie przestrzenne   
Zamek w Łańcucie

Czy na budynkach zabytkowych można montować instalacje OZE bez obawy o utratę ich historycznej wartości? Odpowiedzi na to pytanie poszukiwano podczas seminarium pt. „Nowoczesne technologie w służbie zabytków”, które zostało zorganizowane przez Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków (NIKZ) wraz z Zarządem Głównym Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków w dniach 9-10 lutego br. w Łańcucie. Wydarzenie składało się z części konferencyjnej oraz wizyty studyjnej w fabryce ML System w Zaczerniu.

Dekarbonizacja i niezależność wyzwaniami naszych czasów

Prof. Marcin Furtak z Politechniki Krakowskiej przypomniał, że ¼ emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej jest związana architekturą. - Łącznie budynki w UE odpowiadają za 40% zużycia energii – dodał. Zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem cała gospodarka – w tym sektor budownictwa - będzie się w najbliższych dekadach dekarbonizować. Ponadto obecna sytuacja na rynku surowców energetycznych uwypukla konieczność transformacji energetyki opartej na dużych instalacjach wykorzystujących paliwa kopalne. - Różne elementy takie jak fotowoltaika pozwalają nam rozpraszać źródła energii i zwiększać samowystarczalność - mówił prof. Furtak.

Czytaj: Budownictwo na łasce energetyki? Ślad węglowy budynku zależy nie tylko od źródła zasilania

Czy więc na instalacje PV jest miejsce także w budynkach zabytkowych? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Z przeprowadzonych debat można wnioskować, że potrzebny jest dialog na płaszczyźnie konserwacja zabytków i rozwój nowoczesnych technologii.

Liczy się nie tylko wygląd

W polskim rejestrze zabytków ujęto ok. 78 tys. zabytków nieruchomych. Do tego dochodzą jeszcze obiekty wpisane do tzw. ewidencji zabytków.

- Jeżeli chcemy przetrwać na tym świecie dłużej, musimy pogodzić się z wprowadzeniem nowych, ekologicznych technologii do zabytków - tak rozpoczął swoją prelekcję ekspert NIKZ Roman Marcinek. Dodając, że już najwyższa pora uzgodnić reguły kohabitacji instalacji OZE z krajobrazem kulturowym, zabytkami i tłem przyrodniczym. - Warto przybliżyć w tym kontekście doświadczenia zachodniej Europy, która eksperyment z instalacjami fotowoltaicznymi w obiektach zabytkowych rozpoczęła wiele lat temu – wskazywał.

Eksperci wskazywali, że w miastach, w których masowo instalowano panele PV, widać mocny wpływ fotowoltaiki na wizualny odbiór krajobrazu i utratę jego historycznego rysu. Roman Marcinek przywołał jednak także projekt w mieście Wasserburgu, w którym postanowiono wdrażać nowoczesne technologie OZE według określonych zasad chroniących historyczny krajobraz miasta.

Skupiono się na czterech równolegle wdrażanych rozwiązaniach:

  1. Matowe folie fotowoltaiczne naklejane na dachach blaszanych,
  2. Dachówki solarne jako rozwiązanie dla krytych dachówką domów starego miasta (w tej kategorii oceniano także łupek fotowoltaiczny),
  3. Fotowoltaika w postaci oszkleń z opcjami magazynowania energii,
  4. Innowacyjne ogrzewanie w postaci lokalnych sieci ciepłowniczych dla zespołu kilku czy kilkunastu starych kamienic zlokalizowanych w sąsiedztwie.

Przemysł PV podczas debat reprezentowali przedstawiciele ML System. Podkreślali oni otwartość na poznanie potrzeb branży konserwatorskiej i duże możliwości rozwoju segmentu modułów BIPV (ang. building integrated photovoltaics) przeznaczonych do integracji z budynkiem, wśród których znajdują się rozwiązania mogące zastąpić tradycyjne, historyczne materiały budowlane: panele elewacyjne (deska, beton, marmur, cegła), dachówki solarne czy szyby kwantowe.

Zmieniają się przepisy prawa budowlanego. Pojawiają się coraz większe wymagania energetyczne dla budynków, które będą dotyczyły także zabytków – mówił podczas swojej prezentacji Sylwester Korzeniak, dyrektor ds. projektów w ML System. – Każda modernizacja będzie związana z tym, że trzeba będzie poprawić efektywność energetyczną budynku. A temu będą sprzyjały nowe materiały budowlane. Zmienione jednak tak, by zachowały wygląd i estetykę obiektu o wartości historycznej – uważa Korzeniak.

Jak podkreślali konserwatorzy, prace remontowe czy konserwatorskie nie polegają jedynie na powierzchownym odwzorowywaniu dawnego wyglądu, ale na zachowaniu historycznej wartości dla przyszłych pokoleń. Konserwatorzy zabytków patrzą nie tylko na stylizację danego elementu, ale także na takie aspekty jak np. substancja, z której go wykonano. - Sama barwa to nie wszystko, problemem jest sztywny kształt, lśniące odbicie i sposób mocowania - mówił Roman Marcinek.

Uczestników seminarium frapowała też kwestia ryzyka pożarowego instalacji PV. Przedstawiciele ML System wyjaśniali przy tej okazji, że moduły BIPV muszą spełniać normy dla materiałów budowlanych.

Czytaj: Technologie hybrydowe i współpraca firm przyszłością polskiej branży PV

- Użycie produktów fotowoltaicznych w obiektach zabytkowych to projekt przyszłościowy, ale zanim będziemy mogli zdecydować o ich zastosowaniu na szeroką skalę, czeka nas jeszcze wiele dyskusji i ustaleń. Jest to jednak droga, którą warto i trzeba iść – konkludował dr Michał Laszczkowski, dyrektor NIKZ.

Instalacje PV w otoczeniu zabytków i form ochrony przyrody wymagają indywidualnej oceny

Studium przypadku Farmy fotowoltaiczne w krajobrazie przedstawił prof. dr hab. inż. arch. Zbigniew Myczkowski z Politechniki Krakowskiej, zastępca Przewodniczących: Rady Ochrony Zabytków i Krajowej Komisji Ocen Oddziaływania na Środowisko. Konkluzją z przedstawionej prezentacji była konieczność indywidualnego rozpatrywania wpływu inwestycji na krajobraz (zwłaszcza w pobliżu obiektów zabytkowych lub form ochrony przyrody), z wzięciem pod uwagę nie tylko wysokości instalacji, ale także ryzyka powstania horyzontalnej dominanty krajobrazowej. Ten wniosek odnosi się nie tylko do farm, ale także np. instalacji PV montowanych na dachach budynków w otoczeniu zabytków.

- Indywidualne systemy PV, rozpatrywane samodzielnie, nie muszą stanowić o utracie wartości krajobrazowej. Dopiero ich natężenie może prowadzić do niekorzystnych zmian. Stąd w procesie zatwierdzania należy ocenić sumę wszystkich instalacji dla wyglądu obszaru. Przy pewnym zaangażowaniu można zwykle znaleźć alternatywną lokalizację, która chroni kontekst wizualny. Instalacje solarne w pobliżu zabytków architektonicznych mogą mieć negatywny wpływ na ich odbiór – wskazywał w swojej prezentacji Roman Marcinek.

W swoim wystąpieniu prof. Furtak poddawał pod rozwagę także tworzenie w strukturze energetycznej np. wspólnot obracających energią. W takich rozwiązaniach niekoniecznie sam zabytek byłby miejscem zlokalizowania instalacji OZE, ale mógłby korzystać z lokalnie wytworzonej energii.

Bowiem dokonująca się transformacja energetyki w kierunku źródeł rozproszonych i odnawialnych nie wzbudzała większych wątpliwości.

Dominika Adamska: Sekretarz redakcji, geograf Teraz SamorządWięcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.

Polecamy inne artykuły o podobnej tematyce:

Podsumowanie Polskiego Kongresu Klimatycznego 2024 (27 marca 2024)Co dalej z Turowem? Zielona energetyka obywatelska propozycją dla regionu (19 marca 2024)W branży biogazowej nie ma łatwych odpowiedzi (13 marca 2024)Zagrożenia dla rozwoju sektora gospodarki odpadami. Apel (13 marca 2024)PE przyjął przepisy dot. zmniejszenia zużycia energii w budownictwie (13 marca 2024)
©Teraz Środowisko - Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i publikacja tekstów, zdjęć, infografik i innych elementów strony bez zgody Wydawcy są zabronione.
▲  Do góry strony