Po konkluzjach finansowych, strategiczne elementy. Konkluzje Rady przed COP29

© Rafael Henrique

Zbliża się konferencja klimatyczna COP29, na której - przypominamy - Polska występuje pod wspólnym parasolem z całą Unią Europejską (to wspólnota jest Stroną ramowej konwencji klimatycznej). Negocjacje wspierane są przez trio prezydencji ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich (COP28), Azerbejdżanu (COP29) i Brazylii (COP30) - tzw. Troikę. Są, bo same konferencje to tylko moment ostatecznych decyzji, negocjacje trwają natomiast na bieżąco, pomiędzy nimi.

Opublikowane 14 października br. Konkluzje Rady⁽¹⁾, podkreślają konieczność i gotowość do współpracy w ramach trzech „COP-ów”, ale już nie tylko klimatycznych. Chodzi o konferencje: klimatyczną, bioróżnorodnościową i przeciwdziałania pustynnieniu. Bioróżnorodnościowy COP16 w Cali (Kolumbia) odbędzie się w terminie 21 października–1 listopada 2024 r., ten wokół suszy i pustynnienia, także COP16 w Riyadh (Arabia Saudyjska) potrwa z kolei od 2 do 13 grudnia br. Pomiędzy nimi - w dniach 11-22 listopada br. – najbardziej medialny, o najdłuższej tradycji, COP29 w Baku (Azerbejdżan), czyli Konferencja Stron Ramowej Konwencji w sprawie zmian klimatu (ang. UNFCCC).

Rosyjska agresja a szkody środowiskowe

Rada wyraża głębokie zaniepokojenie (express its deep concern) powodziami i innymi, coraz częściej obserwowanymi, ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Podkreśla (stresses) potrzebę szybkiej globalnej transformacji, wśród kierunków wyliczając neutralność klimatyczną, odporność i cyrkularność gospodarek, zapewniających nowe i godne miejsca pracy oraz wzrost na całym świecie. Pojawia się znany postulat „leave no one behind”, czyli wprowadzony na sztandary przez polską prezydencję COP24 motyw sprawiedliwej transformacji⁽²⁾.

Czytaj też: Polityka klimatyczna wymaga redystrybucji? Co zapisać w strategii rozwojowej kraju

Instytucja powtarza (reiterates), że rosyjska agresja na Ukrainę wywołuje - obok ogromu cierpienia ludzkiego - szkody środowiskowe i znacząco opóźnia „potrzebne działania w sprawie zmiany klimatu”. Pochwala (commends) uwzględnienie szkód środowiskowych w ramach ustanowionego ostatnio rejestru szkód w Ukrainie (których koszty pokryć mają przyszłe rekompensaty pozyskane od Rosji).

Rada, jak zwykle, odnosi się (highlights) do wkładu IPCC w negocjacje klimatyczne i znaczenia trwających prac nad 7. wersją raportu, tym razem w kontekście tzw. globalnego przeglądu ("Global Stocktake⁽³⁾"). Deklaracje naukowe określa zaś mianem kamienia węgielnego ustaleń klimatycznych (odsyłamy do najnowszego stanowiska Polskiej Akademii Nauk).

Mamy rok na szczyt emisji

Rada przywołuje (appreciates) ubiegłoroczną deklarację odejścia od paliw kopalnych, przyjętą pod egidą Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Równocześnie wskazuje (underlines), że do osiągnięcia celu nieprzekroczenia 1.5ºC globalnego ocieplenia (patrz: Porozumienie paryskie), konieczne są wspólne wysiłki i działania - zwłaszcza wiodących gospodarek w tej krytycznej dekadzie. Cel wymaga, by globalne emisje gazów cieplarnianych osiągnęły swoje maksimum najpóźniej przed 2025 r., zostały zredukowane o ok. 43 % przed 2030 r., o 60 % do roku 2035 (względem 2019 r.) i osiągnęły wynik net-zero tak szybko, jak to możliwe, przy czym najpóźniej w 2050 r.

Jako pierwszy z celów do osiągnięcia w Baku przedstawia (calls for) ambitny, dotyczący finansowania NCQG (ang. The New Collective Quantified Goal on Climate Finance), o którym więcej w oddzielnych konkluzjach finansowych (więcej: Unia z konkluzjami nt. finansowania przed COP29. Z czym wybierzemy się do Baku).

Dalej odnotowano (welcomes) mapę drogową do celu 1,5ºC zaproponowaną przez wspomnianą Troikę, czyli tzw. „Roadmap to Mission 1,5ºC”, wzywając tę grupę to dalszego przywództwa w wyznaczaniu ambitnych celów krajowych (NDC). Samą mapę przyjęto w kwietniu br.⁽⁴⁾

Rada wyraża zaniepokojenie (express concers) brakiem postępów w kwestii programu roboczego ds. mitygacji, wskazując (underlines), że wymaga on pilnego zwiększenia ambicji. Odnotowano (welcomes) istotność tegorocznego tematu przewodniego MWP (ang. mitigation working programme), czyli „miasta: budynki i systemy miejskie”.

Wśród konkluzji wyliczono też te zmierzające do wyznaczenia i monitorowania wspólnego celu adaptacji do zmiany klimatu. Rada zachęca (encourages) Strony do zaangażowania, by udało się wypracować odpowiednie wskaźniki do czasu COP30. Odwołano się też do tematu odporności klimatycznej, wskazując na centralne miejsce przyjętych na ubiegłej konferencji Ram Zjednoczonych Emiratów Arabskich na rzecz globalnej odporności na zmiany klimatu.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog