Ile w Polskim Ładzie ochrony środowiska?

© PiS

W sobotę (15 maja br.) zaprezentowany został Polski Ład⁽¹⁾, program społeczno-gospodarczy na okres pocovidowy. Choć nazwa strategii nasuwa skojarzenie z Europejskim Zielonym Ładem, jak zauważają specjaliści, kwestie ochrony środowiska i kryzysu klimatycznego w programie nie zostały potraktowane z należytą uwagą.

Ile środowiska w Polskim Ładzie?

Wśród wymienionych podczas oficjalnej prezentacji Polskiego Ładu pięciu fundamentów programu próżno szukać kwestii związanych z ochroną środowiska i kryzysem klimatycznym. Podczas ponad dwugodzinnej konferencji, kwestiom tym poświęcono zaledwie 5 minut, natomiast w liczącym niewiele ponad 130 stronicowym dokumencie, zagadnienia te zajmują 2 strony. Co na nich zawarto? W najbliższych latach działania rządu skupić mają się na sprawiedliwej transformacji energetycznej.

Wśród niezbędnych działań wymienia się usprawnienia w programie Czyste Powietrze oraz przeciwdziałanie skutkom suszy. Mowa m.in. o możliwości składania wniosku o dofinansowanie z programu Czyste Powietrze przez system bankowy, całkowitym odejściu od finansowania kotłów węglowych i wsparciu dla powszechnego zastosowania pomp ciepła. Dla zwiększenia zasięgu programu antysuszowego planuje się natomiast wprowadzenie „instytucji agregatora wniosków na poziomie samorządów oraz wprowadzenie zachęt systemowych w zakresie tworzenia stawów i cieków wodnych na terenach wiejskich”. - Wdrożymy nowe narzędzie zwalczania wysp ciepła w miastach, realizowane w ramach projektu „Miasto z klimatem”, polegające na likwidacji betonu i asfaltu tam, gdzie jest to możliwe, a także nasadzeniu drzew i krzewów oraz tworzeniu mikroparków, zielonych ścian i dachów. Ustanowimy minimalny procentowy udział przestrzeni biologicznie czynnej w miastach (w tym także zielone dachy i trawniki z rzadko koszoną trawą) – czytamy.

Transformacja energetyczna i GOZ w Polskim Ładzie

Wśród działań wspierających transformację energetyczną wymienia się Rządowy Program Małej Gazyfikacji Wyspowej, przyjęcie strategii obejmującej rozwój pełnego łańcucha wartości polskiej gospodarki wodorowej i rozwój morskiej energetyki wiatrowej. - Po wybraniu bezpiecznego i zaawansowanego technologicznie partnera rozpoczniemy przygotowania do inwestycji w elektrownię jądrową. Z jednej strony podniesie ona naszą suwerenność energetyczną, zapewni nieemisyjną energię, przez co zbliży nas do neutralności klimatycznej, a z drugiej wygeneruje liczne miejsca pracy – dodano ponadto.

Czytaj też: Zielona transformacja już trwa

W dokumencie nie zabrakło odniesienia do gospodarki o obiegu zamkniętym – mowa w nim o wprowadzeniu rozszerzonej odpowiedzialności producenta oraz systemu kaucyjnego. Dalej w programie wspomina się o Funduszu Ekologii, który promować ma edukację ekologiczną wśród dzieci i młodzieży, certyfikacji energetycznej budynków, dofinansowaniach dla niskoemisyjnego transportu i tworzeniu nowych parków narodowych.

Co na temat założeń programu sądzą eksperci?

- Polski Ład to tak naprawdę program wyborczy, a nie inwestycyjny. Kwestie klimatu i energii, gdzie Polska ma przed sobą gigantyczne wyzwania, zajmują w programie niewiele miejsca. Premier Mateusz Morawiecki złożył ważną deklarację dotyczącą przeznaczenia wpływów budżetowych ze sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ na ciepłownictwo. Ten sektor nadal jest mocno uzależniony od węgla, ciepło drożeje, a to obciąża gospodarstwa domowe. Nareszcie padła też zapowiedź rezygnacji z dofinansowywania kotłów węglowych z publicznych pieniędzy – komentuje dla Teraz Środowisko Joanna Maćkowiak-Pandera, prezes Forum Energii. Jak dodaje, w segmencie energetyki nie widać nowych pomysłów. - Powszechna gazyfikacja nie wpisuje się w obecną rzeczywistość – gaz jest paliwem emisyjnym i już widać, że będą ograniczenia w finansowaniu tego typu inwestycji. Spółdzielnie energetyczne to nowy pomysł na klastry – bez powodzenia rozwijane od kilku lat. I przede wszystkim – wciąż nie widać strategicznego podejścia do transformacji dużej energetyki. Polski Ład nie nawiązuje do polityki klimatycznej, a to ona powinna definiować kierunek rozwoju sektora energii – dodaje.

Podobnego zdania są przedstawiciele Młodzieżowego Strajku Klimatycznego. - Premier Mateusz Morawiecki kilka dni temu zapowiadał, że Nowy Polski Ład będzie "wielkim programem inwestycyjnym" w zdrowie, rodzinę, demografię, infrastrukturę i gospodarkę, a przede wszystkim "inwestycją w człowieka". W obliczu kryzysu klimatycznego najlepszą inwestycją w człowieka byłoby podjęcie natychmiastowych kroków w celu powstrzymania wzrostu globalnej średniej temperatury na poziomie 1,5 stopnia Celsjusza – informują działacze.

Co na ten temat sądzą samorządowcy?

Do zapowiadanych w Polskim Ładzie działań odniósł się prezydent Poznania, Jacek Jaśkowiak. Jak mówił, realizacja zapowiadanych działań uderzy w finanse samorządów. W przygotowanej na zlecenie Unii Metropolii Polskich analizie, dr Aleksander Nelicki apeluje ponadto, by „Ministerstwo Finansów w możliwie krótkim czasie przedstawiło symulację skutków zmian w daninach publicznych dla budżetów jednostek samorządowych, gdyż tylko Ministerstwo dysponuje pełnymi danymi taką symulacje umożliwiającymi”.

Jak wynika z słów premiera, projekty ustaw, które wdrażać będą przewidziane w Polskim Ładzie działania, w przeważającej większości „są już gotowe” i "już w tym tygodniu Rada Ministrów będzie je analizowała".

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.