Współczesne wyzwania w aspekcie przestępczości środowiskowej. Będą zmiany przepisów

© blackday

„Przestępczość środowiskowa – współczesne wyzwania dla organów ścigania i Inspekcji Ochrony Środowiska” – to temat konferencji organizowanej przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ), która odbyła się 15 kwietnia 2021 r. Celem wydarzenia było omówienie najważniejszych zagadnień związanych z walką z przestępczością środowiskową w Polsce, a tych - jak wskazywali preleganci - nie brakuje…

Coraz więcej postępowań karnych i aktów oskarżenia

Jak podkreślała prokurator Ewa Ścierzyńska, w ciągu zaledwie 5 lat liczba osób, wobec których Prokuratura skierowała akty oskarżenia w związku z nielegalnym postępowaniem z odpadami, wzrosła aż 15-krotnie (w 2015 r. były to 44 osoby, w 2020 r. 686 osób). – Obserwujemy, że część przestępców, którzy wcześniej angażowani byli w przestępczość VATowską, obecnie podejmuje nielegalne działania także w obszarze gospodarki odpadowej – mówiła.

Czytaj też: [Wywiad] GIOŚ kręci bat na przestępców środowiskowych. W tempie largo czy allegro?

– Rocznie prowadzonych jest ponad 300 postępowań karnych dotyczących nielegalnego postępowania z odpadami, z czego 10 proc. dotyczy transgranicznego ich przemieszczania – wskazywał z kolei mł. Insp. Piotr Trzciński, naczelnik Wydziału do walki z Przestępczością Gospodarczą Biura Kryminalnego Komendy Głównej Policji. Jak zwrócił uwagę Marek Chibowski, p. o. Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, „coraz częściej mamy do czynienia z dobrze zorganizowanymi grupami przestępczymi”. - To nie jest już przestępczość polegająca na tym, że jeden przedsiębiorca wywiózł i zakopał odpady – mówił.

Skoordynowana współpraca dedykowanych służb

Jednym z problemów w zakresie nielegalnego postępowania z odpadami pozostają nieprawidłowości związane z ich transgranicznym przemieszczaniem. Jedynie w 2020 r. w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami Krajowa Administracja Skarbowa zatrzymała 239 transgranicznych transportów odpadów o łącznej masie przekraczającej 8,5 tys. ton. Jak wynika z danych Komendy Głównej Straży Granicznej, instytucja ta przeprowadziła wówczas ponad 10 tys. kontroli tego typu transportów. Według Interpolu, najnowsze trendy na globalnym rynku odpadów dotyczą ponadto błędnie wypełnionych deklaracji odpadowych i korzystania z fałszywych dokumentów. – Jest to problem ogólnoświatowy – zauważyła dr hab. Agata Kosieradzka-Federczyk.

- W walce z przestępczością w obszarze transgranicznego przemieszania odpadów i w pozyskiwaniu materiału dowodowego, niezwykle istotna jest międzynarodowa współpraca dedykowanych służb – powiedział dr hab. Marcin Wielec, dyrektor Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. - Jeżeli przestępczość środowiskowa będzie zjawiskiem nasilającym się, będzie należało rozważyć powołanie odrębnej jednostki dedykowanej temu problemowi – dodał. Jak wskazywał Marek Surmacz, p. o. Zastępcy Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, walka z przestępczością środowiskową to praca zespołowa, dlatego podejmowane obecnie działania zmierzają do zacieśnienia współpracy pomiędzy zaangażowanymi służbami.

Niezbędna zmiana prawa

Prócz skoordynowanej współpracy Interpolu, Krajowej Administracji Skarbowej, Inspekcji Ochrony Środowiska, Policji i innych organów ścigania, niezbędna jest ponadto zmiana przepisów prawa. - Problemem są obecnie skonstruowane przepisy, szczególnie brak doprecyzowania znamion przestępstw środowiskowych. W postępowaniach przygotowawczych w zakresie ochrony środowiska brakuje kategorii pokrzywdzonego, który byłby bezpośrednio zainteresowany dochodzeniem - zauważyła dr Kinga Makuch. - Dziś w kodeksie karnym nie istnieje pojęcie „zbrodni środowiskowej”. W ustawie Prawo ochrony środowisko mamy do czynienia wyłącznie z wykroczeniami. Jeżeli chodzi o kary, to zazwyczaj są to grzywny. Dlatego potrzebna jest zmiana przepisów – mówiła.

Czytaj też: Przestępczość środowiskowa nie jedno ma imię

Wkrótce ma to nastąpić, jak poinformował bowiem Jacek Ozdoba, sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, podjęto decyzję o modernizacji Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, o zmianie kodeksu karnego i co najważniejsze o koordynacji służb, które na co dzień będą się wspierać – mówił.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska