dr Topi HelleDyrektor generalny Finnish Water Forum © Prawa zastrzeżone
Teraz Środowisko: Polska cały czas zmaga się z wdrożeniem dyrektywy ściekowej (91/271/EWG), czego dowodem jest np. sprawa w Trybunale Sprawiedliwości UE. Dużym wyzwaniem dla Polski są także założenia Ramowej Dyrektywy Wodnej. Na jakim etapie w tym aspekcie jest Finlandia?
Dr Topi Helle: Jeszcze przed powstaniem tych dyrektyw na poziomie Unii Europejskiej, w Finlandii w latach 70. XX w. stworzyliśmy podobne regulacje dla sektora wodnego. Powodem był bardzo zły stan rzek i jezior w latach 60. XX w. Dzięki wprowadzonym zmianom na poziomie krajowym przywróciliśmy do dobrego stanu ponad 600 jezior i rzek. Unijne wymagania, które pojawiły się później, nie wymusiły na nas zatem wprowadzenia znaczących zmian w prawie. Według ONZ Finlandia dysponuje aktualnie wodą najwyższej jakości na całym świecie. Chociaż jesteśmy tutaj numerem jeden, nie znaczy to jednak, że nie stoją przed nami żadne wyzwania.
TŚ: O jakich wyzwaniach mowa?
TH: Teraz skupiamy się na zanieczyszczeniach wody z sektora rolnego. Do wód trafiają ogromne ilości nawozów, których przez ostatnią dekadę fińscy rolnicy używali w zbyt dużych ilościach. Obecnie jeśli rolnik w naszym kraju ma grunt przy rzece lub jeziorze, jest zobowiązany do nieuprawiania pasa ziemi o szerokości 3 m, by minimalizować przedostawanie się nawozów do wód. W kontekście wpływu rolnictwa na stan wód największym wyzwaniem jest Morze Bałtyckie. Dbałość o jego kondycję to wspólne wyzwanie wszystkich państw w zlewisku Bałtyku - te same problemy w kwestii rolnictwa ma Szwecja, Polska czy Dania. Na tym polu bez wątpienia potrzeba wspólnej pracy.
Kolejna kwestia - w Finlandii mamy starzejącą się infrastrukturę wodno-kanalizacyjną i na utrzymanie jej w dobrej kondycji nie przeznacza się odpowiednich sum pieniędzy. Jestem pewien, że podobny problem ma miejsce również w Polsce. Dodatkowo w Finlandii mamy na rzekach wiele tam, które uniemożliwiają łososiom przemieszczanie się na tarło. Jest to obszar, który wymaga zdecydowanych działań i w konsekwencji przywrócenia obecności łososia w fińskich rzekach.
TŚ: Gdzie można szukać słabych punktów europejskiej polityki w obrębie sektora wodnego?
TH: Obserwując europejską politykę z perspektywy fińskiej należy stwierdzić, że słabym punktem jest niewątpliwie stan Morza Bałtyckiego. Jest to sprawa, która nie może zbyt długo czekać na działania zaradcze.
TŚ: Które projekty w sektorze wodnym w Finlandii są najbardziej innowacyjne?
TH: Mamy kilka trwających projektów, wśród nich jest SWIM (ang. Smart Water Management - Inteligentne Zarządzanie Wodą). Łączy on pracę zakładów wodociągowych, małych i dużych fińskich firm technologicznych oraz firm z sektora wodnego - również z Belgii, Polski czy Australii. Do projektu zapraszamy różne podmioty - prywatne i państwowe, ponieważ firmy technologiczne nie zawsze wiedzą, jakie są potrzeby zakładów wodociągowych. W latach 2021-2023 projekt SWIM zakłada rozwinięcie inteligentnych rozwiązań w kwestii redukcji strat wody w sieci dostaw, zarządzania jakością wody i bezpieczeństwem w Finlandii i innych krajach na świecie. W tym projekcie budujemy otwartą platformę on-line, która poprzez zbieranie danych od różnych podmiotów pomoże znajdować źródła wycieków w sieci wodociągowej i je usuwać. Jest tutaj sporo do zrobienia – na świecie straty wody w sieci dostaw wynoszą ok. 30-40 proc., a przy dobrze zarządzanym systemem powinny one oscylować w granicach 10 proc.
TŚ: W jaki sposób przebiega współpraca podmiotów państwowych i prywatnych w ramach Finnish Water Forum na rzecz rozwoju sektora wodnego w Finlandii?
TH: Pomysły na rzecz rozwoju sektora wodnego w Finlandii pochodzą z dwóch źródeł: firm technologicznych i ministerstw. Finnish Water Forum jest organizacją składającą się ze 130 członków, z czego 90 podmiotów stanowią firmy prywatne. Pozostała część to m.in. uniwersytety (np. z Turku, Tampere, Helsinek) i instytuty badawcze związane z sektorem wodnym (np. Fiński Instytut Środowiska i Fiński Instytut Meteorologiczny). Do naszej organizacji należy wiele zakładów wodociągowych w Finlandii oraz ministerstwa odpowiedzialne za sprawy wody - Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa, Spraw Publicznych i Zdrowia, Zatrudnienia i Ekonomii, Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwo Środowiska. Członkowie Finnish Water Forum chcieliby pracować nad większą liczbą projektów nie tylko w Finlandii, ale i za granicą - mamy je już w Afryce czy w Azji. Teraz czas na Europę. Dzięki zebranemu doświadczeniu chcielibyśmy pomóc w rozwiązywaniu światowych wyzwań związanych z zarządzaniem wodą.
TŚ: Jaką radę przedstawiciel fińskiego sektora wodnego może dać swoim polskim odpowiednikom?
TH: Jest to trudne pytanie. Myślę jednak, że w pierwszej kolejności należy skupić się na kwestiach o potencjalnie największym wpływie na środowisko, czyli odpowiednim zarządzaniu ściekami w dużych ośrodkach miejskich.
Rozmawiała Magdalena WięckowskaDziennikarz
Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.
