© Fundacja WWF
Problem degradacji ekosystemów wodnych został zauważony na poziomie unijnym. Ramowa Dyrektywa Wodna zobowiązała państwa członkowskie Unii Europejskiej do zagwarantowania, że najpóźniej do 2027 roku zostanie osiągnięty dobry stan znaczącej większości wód. Z drugiej strony, Polska jest sygnatariuszem Konwencji AGN dążącej do poprawy żeglowności na rzekach, co wiąże się z ingerencją w stosunki wodne.
Ryby znikają z polskich rzek
Fundacja WWF szacuje, że w Polsce tylko w latach 2010-2015 zdegradowanych zostało ok. 20 tysięcy kilometrów bieżących małych rzek i potoków. W wyniku działalności człowieka ekosystemy rzeczne zostały zmienione na tyle, że skutkowało to np. wyginięciem niektórych gatunków ryb (np. jesiotr, łosoś).
- Przykładów w Polsce jest wiele, w wyniku prac regulacyjnych na Łydyni - niewielkiej rzece płynącej w okolicach Ciechanowa na Mazowszu - odnotowano katastrofalne skutki dla żyjących w niej ryb. Okazało się, że zamiast 13 gatunków zostały już tylko cztery. Masa ryb przeliczona na hektar spadła z 33 kg do pół kilograma. Zniknęły gatunki cenne gospodarczo oraz objęte ochroną – mówi Marek Elas, specjalista ds. ochrony ekosystemów rzecznych z fundacji WWF Polska.
Zwiększa się ryzyko powodzi
Do najczęstszych antropogenicznych ingerencji w ekosystemy wodne należą: regulowanie i prostowanie koryt, umacnianie brzegów, budowanie wałów, przekopywanie rzek i budowanie tam, które przyczynia się również do osuszania terenu. W wyniku zmian klimatu okresy suszy wydłużają się, a rzeki zamienione w kanały przestają zapewniać usługi ekosystemowe, takie jak: regulacja klimatu, zasilanie wód gruntowych, podtrzymanie rybactwa śródlądowego. Regulacja biegu rzek i ich skracanie połączone z zagospodarowywaniem terenów zalewowych prowadzą do zwiększania częstotliwości, zasięgu i impetu kolejnych powodzi. Co więcej, prace na rzekach prowadzone są niejednokrotnie na obszarach chronionych programem Natura 2000 czy w parkach krajobrazowych.
Tymczasem na świecie obserwuje się trend renaturalizacji rzek. Np. w USA zburzono już ok. 1000 tam, chcąc przywrócić naturalny bieg rzek.
Zaangażowanie lokalnych społeczności
Małe i średnie rzeki to 95-98 proc. wszystkich polskich rzek. I to właśnie monitorowaniem ich stanu zajmą się strażnicy WWF. Do ich głównych zadań będzie należało: obserwacja rzek, interwencje oraz powstrzymywanie niekorzystnych dla ekosystemów zmian. Strażnikiem może zostać każdy. Wystarczy chęć udziału w akcji i wytrwałość w wypełnianiu obowiązków. Zgłoszenia do programu przyjmowane są na stronie straznicy.wwf.pl w specjalnym formularzu.
Katarzyna ZamorowskaDyrektor ds. komunikacji
