system kaucyjny, rozszerzona odpowiedzialność producenta© roman milert/EyeEm
Choć dyskusja na temat wdrożenia w Polsce systemu kaucyjnego trwa już od kilku lat, Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) zapewnia, że przyjęcie stosownej ustawy jest coraz bliżej. Ustawa wdrażająca, czyli nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach (numer z wykazu: UC98), jak zapowiadał jeszcze w czerwcu br. wiceminister Jacek Ozdoba, „nie później niż do wczesnej jesieni” znajdzie się w Sejmie, ze szczegółami nowej wersji projektu natomiast będziemy mogli zapoznać się - zapewniał wtedy – „w ciągu miesiąca”.
Przede wszystkim ROP
Jak jednak wskazuje Leszek Świętalski, dyrektor biura Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGW RP), system kaucyjny stanowi tylko czubek góry lodowej w dyskusjach na temat gospodarki odpadami w Polsce. Jego zdaniem niezrozumiałe jest prowadzenie prac nad projektem ustawy w oderwaniu od systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). - Przede wszystkim, to co proponuje nam obecnie resort, to tylko część niezbędnych regulacji, których absolutnym fundamentem jest implementacja rozszerzonej odpowiedzialności producenta – mówi w rozmowie z redakcją.
Jak wskazał, strona samorządowa przekazała ministrowi odpowiedzialnemu w rządzie za gospodarkę odpadami informację, że będzie uchylać się od opiniowania wyłącznie systemu kaucyjnego w oderwaniu od rozszerzonej odpowiedzialności producenta. - Tymczasem w Polsce próbuje się wdrażać pewne elementy systemu gospodarowania odpadami bez odniesienia do fundamentalnych zapisów dyrektyw, skutkiem czego w dalszym ciągu nie osiągamy odpowiednich poziomów selektywnej zbiórki i recyklingu, a cały system przestaje się spinać finansowo. Wprowadzono możliwość dopłat do systemu, co tylko i wyłącznie pozwala przykrywać jego niedoskonałości– dodał.
Obawy strony samorządowej
Czego w zakresie systemu kaucyjnego obawia się strona samorządowa? - Jeśli jednak chodzi o system kaucyjny, obawiamy się, że przedstawimy Komisji Europejskiej atrapę ustawy, której jedynym zadaniem będzie wywiązanie się z obowiązku wdrożenia wynikających z niej przepisów. Proszę zauważyć, że resort klimatu i środowiska zakłada, że system zacznie funkcjonować dopiero za dwa lata. W naszym przekonaniu dwuletni okres dostosowawczy pokazuje, że ministerstwo nie ma konkretnego pomysłu, jak ta ustawa ma wyglądać – mówi Świętalski.
Opinie na temat projektowanego systemu kaucyjnego wyrażali już zarówno przedstawiciele biznesu i handlu, jak i organizacje pozarządowe. Jednak zdaniem Świętalskiego, opinie te pomijają perspektywę obszarów wiejskich, które „stanowią znaczną część powierzchni kraju, zamieszkiwaną przez połowę ludności Polski”. Jako przykład podał powierzchnię sklepów, które mają obligatoryjnie uczestniczyć w systemie.
- Nie znamy jeszcze nowej wersji projektu ustawy, trzymając się zatem oficjalnych na ten moment informacji, wiemy, że zaproponowane przepisy zobowiązują wszystkie sklepy o powierzchni powyżej 100 mkw. do odbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań objętych systemem kaucyjnym oraz do zwrotu kaucji, natomiast mniejsze jednostki handlowe będą mogły uczestniczyć w systemie na zasadzie dobrowolności. Tak się składa, że na terenach wiejskich sklepów wielkopowierzchniowych jest bardzo mało. Stąd też uważamy, że także małe sklepy powinny być obowiązkowo objęte systemem kaucyjnym – wskazuje.
- W przypadku przyjęcia nieprecyzyjnych rozwiązań, odbije się to na rynku inwestycji w gospodarkę odpadami. Mówimy dziś o dużej luce inwestycyjnej związanej z przemysłem recyklingu, jeśli zatem nie wprowadzimy ROP i do tego wdrożymy niejasny system kaucyjny, nikt przez najbliższe dwa lat nie zainwestuje w gospodarkę odpadami – skonkludował Świętalski.
Koszty funkcjonowania systemu
W ostatnim czasie resort klimatu i środowiska zapytany został o koszty funkcjonowania systemu. W odpowiedzi na interpelację posła Aleksandra Miszalskiego z dnia 22 lipca br. Jacek Ozdoba stwierdza, że „nie jest obecnie możliwe określenie kosztów funkcjonowania systemu, które zależą w dużej mierze od podjętych przez przedsiębiorców decyzji”. Jak dodaje, „nie jest też możliwe obecnie wskazanie kosztów, jakie poniosą prowadzący jednostki handlowe w związku z koniecznością odbioru opakowań i odpadów opakowaniowych”.
- Wpływ na te koszty będzie z jednej strony miał przyjęty model funkcjonowania systemu kaucyjnego, a z drugiej rzeczywista konieczność modernizacji jednostek handlowych w celu przystosowania ich do przyjmowania zwracanych opakowań i odpadów opakowaniowych. Dodatkowo należy zauważyć, że projektowane przepisy zwalniają jednostki handlowe o określonej powierzchni sprzedaży z obowiązku odbierania zwracanych opakowań i odpadów opakowaniowych. Trudno jest jednak obecnie stwierdzić, ile z takich jednostek zdecyduje się na to odbieranie – czytamy w odpowiedzi wiceministra.
Joanna SpillerDziennikarz, inżynier środowiska
Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.
