Jak uniknąć kaucyjnego chaosu w okresie przejściowym? Zalecenia ws. znakowania puszek

Za niespełna rok, bo 1 października 2025 r., na polskim gruncie wystartuje system kaucyjny. Jego pełne wprowadzenie poprzedzi trwający trzy miesiące okres przejściowy, podczas którego w sprzedaży będą istnieć zarówno produkty w opakowaniach przeznaczonych do zwrotu w ramach kaucji, jak i napoje w puszkach jeszcze nieobjętych systemem. Opakowania będzie można odróżnić dzięki znakowaniu puszek kaucyjnych przygotowanym przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) logotypem.

Czytelność, kontrastowość, trwałość

– (...) Uchwalone przepisy nie precyzują kilku istotnych szczegółów dotyczących np. minimalnej wielkości logotypu systemu kaucyjnego oraz jego umiejscowienia na opakowaniu. Niniejsze wytyczne opisują kwestie uregulowane przepisami związanymi z wdrażaniem systemu kaucyjnego w Polsce. W przypadkach niewymienionych w przepisach szczegółów, wytyczne podejmują próbę ich logicznego doprecyzowania, kierując się praktycznymi zasadami projektowania dekoracji na puszkach, bez odniesienia do innych opakowań objętych kaucją – czytamy we wprowadzeniu do publikacji „Wytyczne. Logotyp systemu kaucyjnego na puszkach napojowych⁽¹⁾”, którą – we współpracy ze wszystkimi krajowymi producentami puszek i niektórymi uczestnikami tworzącego się rynku kaucyjnego – opracowała Fundacja na rzecz Odzysku Opakowań Aluminiowych RECAL. Jak, odwołując się do załącznika nr 2 ustawy o systemie kaucyjnym podkreślają autorzy, logotyp systemu kaucyjnego powinien być wyraźny, widoczny, czytelny i trwały, a także stanowić kontrast do tła oraz znajdować się na etykiecie.

Czytaj też: Potencjał, który trzeba wyzwolić. Przyszłość recyklingu aluminium według Fundacji RECAL

W treści wytycznych zaproponowano m.in. minimalną wielkość logotypu oraz sposób i miejsce usytuowania go na opakowaniu, które powinno znajdować się w bezpośredniej okolicy indywidualnego kodu EAN. Zaznaczono także, że w przygotowaniu logotypu należy posłużyć się bezpłatnym fontem⁽²⁾ pn. „Lato-bold”, na co wskazuje udostępniony przez MKiŚ dokument. Ważną kwestią jest także kolorystyka oznakowania; MKiŚ przedstawiło pdf, w którym logotyp jest czarno-biały. Twórcy z RECAL zauważają jednak, że umieszczenie go na puszce w takiej formie mogłoby być niemożliwe. Wyjściem w takiej sytuacji, może okazać się załącznik nr 2 do ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, w którym określono, że „logotyp systemu kaucyjnego powinien »kontrastować z tłem«”. Zapis umożliwia odstępstwo od wspomnianej kolorystyki, co wiąże się również z umieszczeniem logotypu w pobliżu kodu EAN – twórcy wytycznych rekomendują wykorzystanie w logotypie właśnie jego kolorów. – Możliwe jest (...) umieszczenie logotypu w kolorystyce tekstu zawierającego informacje wrażliwe, w tym skład czy oznaczenie alergenów. Dotyczy to jednak projektów graficznych zachowujących wymaganą przepisami „kontrastowość z tłem” – sprecyzowano w „Wytycznych”.

Jeśli to możliwe – ułatwiać

Według Fundacji, ważne jest „wprowadzenie cyfrowego obiegu zatwierdzania projektów graficznych kaucjonowanych puszek”, które pozwoli na całkowitą eliminację potrzeby przechowywania próbek opakowań zarówno po stronie wprowadzających je w obieg, jak i operatora systemu kaucyjnego. Wdrożenie tego rozwiązania byłoby odpowiedzią na przepisy, które obligują podmioty do uzgodnienia prawidłowości naniesionych oznaczeń już po przygotowaniu projektu graficznego, ale jeszcze przed wyprodukowaniem puszki. Wspomniany cyfrowy obieg skróciłby czas rejestracji puszki w systemie reprezentanta oraz zmniejszyłby liczbę opakowań o próbne, umożliwiając produkcję wyłącznie puszek na potrzeby docelowej partii wysokoilościowej.

Wśród wytycznych wymieniono także potrzebę informowania konsumentów o niezgniataniu puszek. – Szczególnie w okresie początkowym, gdy na rynku funkcjonowały będą równolegle puszki objęte kaucją oraz te bez kaucji, zalecamy wprowadzenie oznaczenia na multipackach: „W TYM OPAKOWANIU ZNAJDUJĄ SIĘ PUSZKI OBJĘTE KAUCJĄ. NIE ZGNIATAJ PUSZKI. ZWRÓĆ I ODZYSKAJ KAUCJĘ" – przekonują autorzy publikacji, dodając, że informacja powinna być umieszczona na górze opakowania, w miejscu niepodlegającym zginaniu. Takie umiejscowienie miałoby pozwolić na możliwie najwyższą dla odbiorcy dostępność komunikatu.