Forum Energii opublikowało opracowanie pt. „Małymi krokami do wielkich zmian. Wpływ pakietu „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” na energetykę(1)”, w której analizuje, z jakimi zmianami będzie musiał liczyć się polski sektor energetyczny. A co za tym idzie, jakich zmian mogą spodziewać się konsumenci. Motorem tej transformacji są: postęp technologiczny, potrzeba redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz większa dbałość o środowisko naturalne.
Paweł Wróbel z Gate Brussels, autor raportu, wskazuje, że wprowadzenie pakietu w życie wiązać się będzie dla wszystkich państw członkowskich z kilkoma paradygmatami. Po pierwsze OZE. - Unia Europejska dąży do przestawienia dużej części produkcji energii na odnawialne źródła − i jest to trend nieodwracalny. U podstaw leży realizacja unijnego celu w wysokości co najmniej 32 proc. OZE w 2030 r. Polska najprawdopodobniej znajdzie się w gronie państw, które nie wypełnią celu na rok 2020, będzie jednak musiała przyspieszyć rozwój odnawialnych źródeł. Na nadrobienie opóźnień otrzyma tylko dodatkowy rok – wyjaśnia.
Wytwórcy energii a model zarządzania
Kolejna sprawa to nowoczesny unijny rynek energii, który ma być oparty na bardzo dużej liczbie małych wytwórców energii. Stąd pakiet wprowadza i promuje nowe podmioty na rynku – prosumentów, społeczności energetyczne, podmioty indywidualne lub działające wspólnie, np. mieszkańców budynków jednorodzinnych, wielomieszkaniowych, przedsiębiorstwa czy organy lokalne. Wytwarzanie energii na własny użytek ma być coraz powszechniejsze i łatwiejsze.
Wreszcie UE zakłada, że współpraca na poziomie unijnym oraz regionalnym stanie się podstawą tworzenia polityki energetycznej przez państwa członkowskie. To kluczowa zmiana w stosunku do dotychczasowej praktyki. Krajowe plany energetyczno-klimatyczne mają być drogowskazem dla branży, inwestorów oraz wszystkich uczestników transformacji. Jak akcentuje Paweł Wróbel, w ich tworzeniu coraz większą rolę będzie odgrywać KE oraz unijne państwa sąsiednie, a współpraca regionalna w wielu obszarach będzie obowiązkowa. Fakt, że krajowe plany wszystkich państw członkowskich są jawne i przygotowywane według jednego schematu, ma zapewnić ich spójność i porównywalność. Tym samym możliwym będzie wskazanie liderów, ale i tych, którzy radzą sobie najgorzej(2).
Zamiast rynku mocy, wzmocnienie prosumentów
Pakiet „Czysta energia” ogranicza przyznawanie pomocy publicznej dla jednostek konwencjonalnych, w szczególności węglowych, emitujących duże ilości CO2. Po pierwsze, ze względu na ochronę konsumentów przed nadmiernymi kosztami, po drugie, z uwagi na wyeliminowanie wsparcia dla inwestycji szkodzących środowisku. Rynek mocy ma stać się ostatecznością, za to państwa członkowskie są zobligowane do tego, by konsumenci mogli stać się prosumentami energii odnawialnej. I uwaga, prosument ma prawo wytwarzać taką energię na własne potrzeby, a także ją magazynować i sprzedawać jej nadwyżki. Jest chroniony przed dyskryminacyjnymi, nieproporcjonalnymi opłatami i procedurami za energię wprowadzoną do sieci lub z niej pobraną.
W celu wzmocnienia rynku czystej energii dopuszczono działanie nowych podmiotów zdefiniowanych jako „społeczności energii odnawialnej” (ang. renewable energy communities).
Prawa klientów i inteligentne liczniki
Ważne miejsce w pakiecie to wzmocnienie praw klientów na rynkach energii elektrycznej oraz ogrzewania i chłodzenia. Np. państwa członkowskie zapewniają, że odbiorcy końcowi, którzy mają zainstalowany tzw. inteligentny licznik, będą mogli się zwrócić co najmniej do jednego dostawcy i każdego dostawcy z ponad 200 tys. odbiorców końcowych o zawarcie umów z dynamicznymi cenami energii elektrycznej. Ta regulacja będzie wprowadzona najpóźniej od początku 2021 roku. Z kolei konsumenci zyskają prawo zmiany dostawcy w ciągu trzech tygodni (od 2026 r. w ciągu 24 godzin), bez dodatkowych opłat przynajmniej dla gospodarstw domowych i małych przedsiębiorstw. Dodatkowo m.in. państwa członkowskie mają obowiązek stworzenia ogólnodostępnych, czytelnych i bezpłatnych narzędzi on-line do porównywania ofert na dostawy energii elektrycznej.
Katarzyna ZamorowskaDyrektor ds. komunikacji
Przypisy
1/ Raport do pobrania tutaj:https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/7596-malymi-krokami-do-wielkich-zmian.pdf2/ Przypomnijmy, że w polskiej debacie publicznej brak obecnie informacji ze strony rządu, na jakim etapie jest przygotowywanie ostatecznej wersji Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030 (KPEiK). Dokument musi być gotowy do końca br.