Magdalena MarkiewiczPrezes Saur Polska
Teraz Środowisko: Zacznijmy od podstaw, jakie funkcje pełnią separatory w branży wod-kan?
Magdalena Markiewicz: Separatory to urządzenia, które w sposób mechaniczny oczyszczają ścieki zanim trafią do oczyszczalni ścieków. Ich zadaniem jest prewencyjne zabezpieczenie przed skażeniem zarówno oczyszczalni ścieków, jak i środowiska.
Substancje ropopochodne, ze względu na swoje właściwości fizyczne - polarność oraz ciężar właściwy - łatwo rozprzestrzeniają się na powierzchni wody, izolując ją od zawartego w powietrzu tlenu atmosferycznego. Zjawisko to jest niekorzystne dla pracy osadu czynnego w biologicznych oczyszczalniach ścieków, a w ekstremalnych sytuacjach może doprowadzić nawet do zniszczenia życia biologicznego. Zalegające tłuszcze zatykają natomiast sieci kanalizacyjne, co prowadzi do ich awarii oraz utrudniają pracę osadników wstępnych.
TŚ: Jakie typy separatorów są najczęściej instalowane w Polsce?
MM: Istnieją trzy główne rodzaje separatorów: substancji ropopochodnych, tłuszczów i skrobi. Najczęściej spotykanymi na polskim rynku są separatory substancji ropopochodnych i tłuszczów, a wynika to z przepisów określających zasady ich instalowania.
TŚ: Jak wyglądają prawne uwarunkowania i z czego wynikają?
MM: Prawne wymogi instalowania separatorów wynikają z faktu, iż są to urządzenia służące do prewencji, czyli ochrony ścieków deszczowych albo ścieków technologicznych przed zanieczyszczeniami ropopochodnymi. W niektórych typach zlewni ścieków deszczowych istnieje możliwość skażenia np. substancjami ropopochodnymi. Do takich rodzajów zlewni możemy zaliczyć np. stacje paliwowe, parkingi, parkingi podziemne, lotniska, bazy transportowe, obiekty wojskowe, obiekty użyteczności publicznej, supermarkety, myjnie samochodowe. Dlatego montuje się separatory substancji ropopochodnych, aby tych skażeń uniknąć. Natomiast separatory tłuszczów instaluje się tam, gdzie może wystąpić większe stężenie tłuszczów roślinnych i zwierzęcych w ściekach (np. w restauracjach, barach, kantynach).
TŚ: Czy stosowanie separatorów można rozpatrywać „przyczynowo-skutkowo” w obszarze efektywnej ochrony środowiska?
MM: Tak, jest to bezdyskusyjny związek.
TŚ: To nazwijmy rzeczy po imieniu. Co by było, gdybyśmy nie stosowali lub źle korzystali z separatorów tłuszczów?
MM: Niewłaściwa eksploatacja urządzenia powoduje gromadzenie się tłuszczów roślinnych i zwierzęcych oraz ich fermentację beztlenową, co objawia się uciążliwościami zapachowymi dla użytkownika. W przypadku gestora sieci kanalizacyjnej brak separatorów przyczynia się do zwiększenia liczby awarii i konieczności odblokowywania zatorów. Natomiast dla właściciela oczyszczalni ścieków brak separatorów to przede wszystkim wyższe koszty związane z eksploatacją i wywozem tłuszczów, które wydzielają się na osadnikach wstępnych.
Nie trzeba nikogo przekonywać, jak negatywny wpływ na życie biologiczne mają substancje ropopochodne, które występują przede wszystkim w ściekach deszczowych pochodzących z terenów zurbanizowanych: ze spływów parkingów, dróg, stacji paliwowych i innych podobnych instalacji. Zadaniem separatorów jest więc zatrzymanie szkodliwych substancji, zanim trafią do odbiorników naturalnych (rzek, kanałów czy też rowów melioracyjnych). Separatory stanowią swoistą barierą ochronną.
TŚ: Jak często separatory powinny być poddawane serwisom technicznym i przeglądom eksploatacyjnym?
MM: Separatory ropopochodne poddawane są przeglądom eksploatacyjnym, a na podstawie oceny stanu technicznego podejmowana jest decyzja, co do konieczności jego czyszczenia. W praktyce wygląda to tak, że separatory zamontowane na parkingu lub na stacji paliwowej powinny być przynajmniej raz w roku poddane takiemu przeglądowi. Za optymalną liczbę serwisów przyjmuje się dwa razy do roku. Zdążają się zlewnie, które są bardziej zanieczyszczone, wtedy uzasadnione jest wykonywanie przeglądów częściej. Znajduje to odzwierciedlenie w polskich regulacjach prawnych, które dopuszczają pewnego rodzaju elastyczność w tym względzie. Podobne zapisy są ujęte również w polskiej normie dotyczącej separatorów substancji ropopochodnych.
TŚ: Czy podobne podejście obowiązuje także dla separatorów tłuszczów?
MM: Norma PN 1825 dotycząca separatorów tłuszczów stanowi, że przeglądy powinny być wykonywane co 2 tygodnie, z reguły nie jest to jednak przestrzegane (norma techniczna jest pewnego rodzaju wskazówką, jak powinniśmy postępować z separatorami, aby prawidłowo funkcjonowały). Nasze wieloletnie doświadczenia wskazują jednak, że zazwyczaj procesy czyszczenia separatorów wystarczy przeprowadzać raz na 2-3 miesiące, ale oczywiście zależy to od stopnia eksploatacji.
TŚ: Kto może wykonywać przeglądy eksploatacyjne i budowlane tych instalacji?
MM: Przeglądów eksploatacyjnych może dokonywać podmiot do tego uprawniony, posiadający niezbędne doświadczenie. W Prawie wodnym podmiot ten określa się mianem „zakład” i to on odpowiada za przeprowadzanie regularnych przeglądów. Natomiast przeglądy budowlane zobowiązany jest przeprowadzić inżynier, który ma uprawnienia projektowe w kierunku wod-kan i opłacone składki w Izbie Projektantów.
TŚ: Eksploatacja urządzenia wymaga serwisu. Jak powinny być serwisowane separatory?
MM: Jeśli mowa jest o samym serwisie to polega on na wyczyszczeniu elementów lub wyciągnięciu zawartości separatora. Jeśli mówimy jednak o naprawie, to wtedy trzeba wziąć pod uwagę wymianę filtrów koalescencyjnych, filtrów lamelowych czy gąbkowych. Znamy sytuacje, że napór ścieków deszczowych na sekcje lamelowe powodował ich połamanie czy inne uszkodzenie, co skutkowało tym, że całe konstrukcje stalowe należało wymienić. Wymiana separatora jest skomplikowanym procesem i zazwyczaj poprzedzonym podejrzeniami, co do szczelności korpusu separatora, czyli tego elementu, który jest wykonywany z betonu, z tworzywa sztucznego lub stali. Norma dotycząca separatorów substancji ropopochodnych (norma PN 825) stanowi, że badanie szczelności separatorów powinno przeprowadzać się raz na 5 lat. Polega ono na tym, że do środka separatora trzeba wprowadzić sprzężone powietrze, zamknąć je w środku i sprawdzić, czy korpus urządzenia jest szczelny na całej swojej długości. W przypadku konstrukcji składającej się z kręgów betonowych, a w której nie zastosowano uszczelek, można z dużym prawdopodobieństwem założyć, że nie są one do końca szczelne w swoim korpusie.
TŚ: A jakie są orientacyjne koszty naprawy/ modernizacji separatorów?
MM: Zarówno naprawy, jak i modernizacje separatorów generują stosunkowo wysokie koszty. Cena pojedynczej naprawy separatora oscyluje w granicach 20 - 25 tysięcy złotych (np. wymiana filtrów lamelowych czy gąbkowych). Choćby z tego powodu, wykonywanie regularnych przeglądów co pół roku ma sens, bo pozwala unikać bardziej zaawansowanych i drogich działań modernizacyjnych. Staranność i dbałość właściciela separatora ma więc duże znaczenie.
Rozmawiała Katarzyna ZamorowskaDyrektor ds. komunikacji
