Kamil Stolarski i Konrad MajewskiRadcowie prawni w kancelarii SMW Legal
Mimo tego, że ściśle obowiązujące klauzule środowiskowe działają w Polsce raczej na zasadzie wyjątku niż reguły, nacisk na przeprowadzanie tzw. zielonych zamówień publicznych stale rośnie. Prawo daje pewne instrumenty do uwzględnienia aspektów środowiskowych w zamówieniach publicznych. Ich stosowanie wymaga jednak od urzędników odpowiedniej wiedzy i doświadczenia. Bez tego zamawiający nie będą gotowi do skorzystania z posiadanych przez siebie możliwości. Dlatego tak ważny jest transfer wiedzy z dynamicznie rozwijającego się rynku do organów władzy publicznej.
Niektóre branże dają dobry przykład
Organy władzy publicznej w Polsce zobowiązane są np. do nabywania efektywnych energetycznie produktów, co wynika z art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2016 r., poz. 831). W przypadku budynków, organy powinny nabywać budynki efektywne energetyczne, które spełniają co najmniej wymagania minimalne w zakresie oszczędności energii i izolacyjności cieplnej wskazane w stosownych rozporządzeniach. Określone w tej ustawie obowiązki w zakresie zamówień publicznych na dostawy, usługi lub roboty budowlane powinny być spełnione w przypadku wszystkich zamówień publicznych o wartości równej lub wyższej niż tzw. progi unijne, które w zależności od rodzaju zamawiającego wynoszą w przypadku dostaw lub usług odpowiednio 135 000 euro, 209 000 euro lub 418 000 euro, a w przypadku robót budowlanych 5 225 000 euro. Niektóre produkty nabywane przez organy władzy publicznej muszą być z kolei zaliczane do najwyższej klasy energetycznej, o ile zostanie zachowana jednocześnie zgodność z kryteriami opłacalności, technicznej przydatności oraz będzie to ekonomicznie uzasadnione.
Typowym przykładem takich produktów są lampy elektryczne i oprawy oświetleniowe. Z praktyczną realizacją wszystkich wspomnianych kryteriów pojawiają się oczywiście problemy, niemniej prawo przynajmniej przewiduje taką regułę. Co więcej, obowiązek stosowania wysokiej klasy produktów w ramach zamówień publicznych nie ogranicza się wyłącznie do samego zamawiającego. Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy, jeśli przedmiotem zamówienia są usługi, ich wykonawcy również powinni zostać zobowiązani do stosowania produktów spełniających określone wyżej wymagania. Tym samym, w stanowiących integralną część specyfikacji umowach o realizację zamówienia publicznego także powinny znaleźć się odpowiednie klauzule.
Tegoroczna nowela zmierza w dobrym kierunku
Wyrazem podkreślenia ważności aspektu środowiskowego w zamówieniach publicznych była ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r., poz. 1020). Wraz z jej wejściem w życie 28 lipca 2016 r., ustawodawca zdecydowanie podkreślił możliwość stosowania kryteriów środowiskowych i uwzględniania tego typu elementów w opisie przedmiotu zamówienia. Co istotne, od tej właśnie daty, zgodnie z art. 91 ust. 2a Ustawy Prawo zamówień publicznych, zamawiający nie mogą co do zasady stosować ceny jako jedynego kryterium oceny ofert lub kryterium o wadze przekraczającej 60 proc. Pozostałe 40 proc. muszą więc jakoś zagospodarować. Warto w tym zakresie doradzać właśnie sięgnięcie do kryteriów opartych o aspekty środowiskowe, w tym efektywności energetycznej przedmiotu zamówienia (co dopuszcza wprost art. 91 ust. 2 pkt 3 Ustawy Pzp.
Ustawodawca kładzie coraz większy nacisk na uwzględnienie aspektu środowiskowego w zamówieniach publicznych. Czas pokaże, w jakim zakresie duże możliwości, które daje nowe prawo, zostaną wykorzystane przez organy władczy publicznej. Pamiętać należy jednak, że uwzględnienie kryteriów środowiskowych wpływa niejednokrotnie na zwiększenie efektywności ekonomicznej zamówienia, szczególnie z uwzględnieniem kosztu cyklu życia produktu, usługi lub robót budowlanych. Powinno to skłaniać zamawiających do sięgnięcia po tego typu kryteria, do czego wręcz obliguje ich konieczność dbałości o dyscyplinę finansów publicznych.
Kamil Stolarski i Konrad Majewski
