Choć część gatunków dostosowuje swoje cykle życiowe do zmian klimatu - dzieje się to zbyt wolno, aby na długą metę zapewnić populacjom przetrwanie. Ryzyko dotyczy m.in. ptaków, takich jak sroka, nurzyk czy pasówka.
Tempo zmian klimatycznych jest szybsze, niż tempo, w jakim wiele gatunków potrafi się do tego przystosować - twierdzą autorzy metaanaliz przedstawionych na łamach najnowszego "Nature Communications". Zespołem 64 ekspertów z 18 krajów kierowała Viktoriia Radchuk z Leibniz Institute for Zoo and Wildlife Research (Leibniz-IZW). Jednym ze współautorów pracy jest zoolog z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, prof. Piotr Tryjanowski.
Reakcja łańcuchowa
Różne gatunki zwierząt w różny sposób reagują na zmiany klimatu, np. wyższe temperatury czy zmiany w reżimie opadów. Zwierzęta i rośliny mogą zmieniać zasięg swojego występowania, jak choćby gatunki zimnolubne, które prą w kierunku biegunów. Może się też zmieniać pora godów i czas wychowania potomstwa, rozpoczęcie sezonowych migracji czy zapadania w sen zimowy. Zachowania tego typu mają ścisły związek z warunkami, jakie panują w środowisku. Zmiana jednego pociąga za sobą zmianę drugiego.
Przegląd ponad 10 tys. publikacji naukowych
Aby ocenić reakcje zwierząt na zmiany klimatu, naukowcy dokonali przeglądu ponad 10 tys. publikacji naukowych, skupiając się na danych z 71 z nich, dotyczących 17 różnych gatunków zwierząt. Nie mają jednak dobrych wieści: choć badane gatunki dość często reagują na zmiany klimatu, to za nimi nie nadążają.
- Można by sądzić, że dopóki gatunki mogą się zmieniać i nadążać za zmianami klimatu - powinny się trzymać swoich siedlisk, mimo że te się ocieplają - sugeruje Steven Beissinger z University of California w Berkeley. Jeden z autorów publikacji Alexandre Courtiol z Leibniz-IZW zastrzega jednak, że "taki scenariusz jest jednak mało prawdopodobny, gdyż nawet w przypadku populacji, które przechodzą zmiany adaptacyjne, wszystko odbywa się w tempie, które nie gwarantuje trwałych efektów". W praktyce "trwałe efekty" oznaczają utrzymanie odpowiednio dużej liczby potomstwa i przetrwanie populacji.
Wpływ na gatunki zagrożone wymaga analizy
Naukowców niepokoi fakt, że analizowane dane dotyczą głównie gatunków popularnych i liczebnych, takich jak sroka, sikora bogatka czy muchołówka, które dość dobrze radzą sobie wobec zmian. - Reakcje adaptacyjne gatunków rzadkich czy zagrożonych wymagają dopiero analiz. Obawiamy się, że prognozy dotyczące trwałości populacji w przypadku gatunków wymagających ochrony będą jeszcze bardziej pesymistyczne - podkreśla Stephanie Kramer-Schadt, ekolog z Leibniz-IZW.
Naukowcy ostrzegają, że szybkie zmiany klimatu zagrażają wielu gatunkom zwierząt i roślin (mówi się wręcz o współczesnym masowym wymieraniu), których zniknięcie z powierzchni Ziemi może się odbić na kondycji całych ekosystemów. To zaś może mieć konsekwencje środowiskowe, gospodarcze czy zdrowotne.
Źródło: PAP - Nauka w Polsce
