Zobaczyć pożary z satelity? Nowe narzędzie Centrum Modelowania meteorologicznego IMGW

© IMGW-PIB

Każdy odbywający podróże do południowych Włoch, Grecji, Turcji czy po naszym kraju będzie mógł sprawdzić poziom zagrożenia pożarami na tych terenach. W odpowiedzi na zaostrzający się problem letnich pożarów w całej Europie, polscy naukowcy stworzyli swoiste fotomapy obrazujące to zjawisko. - Tym razem połączyliśmy siły z Centrum Meteorologicznej Osłony Kraju i opracowaliśmy stronę ze zobrazowaniami satelitarnymi pożarów obejmujących: Polskę, Grecję, Turcję i południowe Włochy (…); całość opracowania wykonano w Zakładzie Teledetekcji Satelitarnej Centrum Meteorologicznej Osłony Kraju. System prezentujący wyniki na stronie będzie odświeżał przetworzone zobrazowania raz na dobę – w zależności od liczby przelotów, może pojawić się od jednego do trzech nowych zobrazowań z danego satelity – wskazuje prof. Mariusz Figurski, Dyrektor Centrum Modelowania Meteorologicznego, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy.

Dlaczego zajęto się pożarami?

Centrum obserwuje i modeluje m.in. ekstremalne zjawiska pogodowe będące skutkami zmiany klimatu. Ze względu na trudną przewidywalność pożarów, postanowiono wykorzystać detekcję satelitarną. Jest to najprawdopodobniej pierwszy tego typu w Polsce serwis, mogący posłużyć jako źródło informacji, dotyczących tego, jakie zagrożenie pożarowe występuje w miejscu, do którego podróżujemy. Na stronie IMGW dostępne są też modele dyspersji zanieczyszczeń z ognisk pożaru.

Pożary palącą sprawą

Zjawisko stało się na tyle istotne, że na poziomie unijnym widać coraz więcej dotyczących go publikacji i analiz. - Zmiana klimatu przyczynia się do zwiększonej częstotliwości i intensywności pożarów lasów na całym świecie, co ma znaczący wpływ na społeczeństwo i środowisko – piszą przedstawiciele programu Copernicus, udostępniając najnowszy artykuł State of Wildfires 2023-2024⁽¹⁾. Podają, że w „sezonie pożarowym 2023-2024” na świecie spłonęło 3,9×106 km2 lasów. To odrobinę poniżej średniej z poprzednich sezonów, ale emisja węgla (C) z pożarów była o 16% wyższa od średniej i wyniosła 2,4 Pg C. Największy odnotowany pożar w Unii Europejskiej (Grecja) został wyliczony wśród krytycznych zjawisk z tego okresu – obok pożarów lasów borealnych w Kanadzie, lasów zachodniej Amazonii i północnych części Ameryki Południowej oraz śmiertelnych pożarów na Hawajach (100 ofiar śmiertelnych) i Chile (131 zgonów).

Raport jest pierwszą coroczną próbą skatalogowania ekstremalnych pożarów, wyjaśnienia ich występowania i przewidywania przyszłych zagrożeń. Jak podają autorzy, łączy on w sobie najnowsze doniesienia naukowe o pożarach lasów i dostarcza kluczowych spostrzeżeń istotnych dla decydentów, służb zarządzania klęskami żywiołowymi, agencji straży pożarnej i zarządców gruntów. Celem jest „zwiększenie odporności społeczeństwa na pożary lasów oraz promowanie postępów w zakresie gotowości, łagodzenia skutków i adaptacji”.

Jeśli chodzi o straż pożarną, w ramach programu RescEU, ruszyła produkcja dwunastu samolotów pożarniczych. Wszystko na potrzeby gaszenia pożarów, które – jak pisze Komisja Europejska – stały się problemem ogólnoeuropejskim. - Oczekuje się, że ryzyko pożarów będzie w dalszym ciągu wzrastać ze względu na zmiany klimatyczne – czytamy w komunikacie KE⁽²⁾. Koszty wydatków na straż pożarną w związku z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi będą rosły. W 2022 r. środki publiczne przekazane na „usługi przeciwpożarowe⁽³⁾” w 27 krajach UE wyniosły 37,8 mld euro, co stanowi wzrost o 7,8% w porównaniu z 2021 r. (35,1 mld euro).

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog