Europa adaptuje się do zmian klimatu

© Moorefam

Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) zapowiada, że w najbliższych latach w Europie nastąpi wzrost temperatury, przy jednoczesnym nasileniu się opadów w Europie północnej i ich osłabieniu w Europie południowej. W obliczu czekających nasz kontynent coraz częstszych i intensywniejszych zdarzeń meteorologicznych można zaobserwować tworzenie się licznych programów i inicjatyw o międzynarodowym, ale też lokalnym zasięgu.

Powodzie i sztormy: przewidywanie i zapobieganie

Podczas gdy w Nowym Jorku specjalny zespół do stałego monitoringu zmian klimatycznych w roku 2015 (NPCC) wspomagany jest przez NASA, naukowcy z Europy także nie pozostają bierni. Pracują oni nad doskonaleniem narzędzi mających pomóc w rozpoznawaniu i monitorowaniu rozwoju potencjalnie niebezpiecznych sytuacji pogodowych. Narzędzia mają także wspierać mieszkańców Europy w radzeniu sobie ze zdarzeniami, kiedy te już wystąpią.

Opracowywany jest m.in. zestaw narzędzi online, który ma wspomóc regiony przybrzeżne w przewidywaniu powodzi i sztormów oraz zapobieganiu im. Partnerzy dofinansowanego ze środków 7PR projektu RISC-KIT przygotowują ogólnodostępny i otwarty zestaw narzędzi programistycznych, które mają ograniczyć ryzyko i podnieść odporność na gwałtowne zdarzenia meteorologiczne w regionach przybrzeżnych. Jest to o tyle ważne, że jedna trzecia populacji UE mieszka w odległości do 50 km od wybrzeża. Poza tym szacuje się, że w tym obszarze wypracowywane jest 30 proc. całego unijnego PKB. Zakończenie projektu zaplanowano na 2017 r.

Media społecznościowe mogą pomóc służbom ratunkowym

Jednym z pomysłów na radzenie sobie z sytuacjami wyjątkowymi jest zaangażowanie mediów społecznościowych, które mogłyby usprawnić działanie służb ratunkowych. Jak pokazują wyniki najnowszego sondażu przeprowadzonego w ramach projektu EmerGent, większość pracowników służb ratunkowych w Europie jest pozytywnie nastawiona do takiego rozwiązania. Sondaż objął 696 pracowników z 27 państw europejskich.

Warszawa przygotuje i rozpowszechni własne metody

Adaptacja do zmian klimatu to pojęcie, które pojawia się już nie tylko w programach europejskich, ale także na szczeblu krajowym. W Polsce efektem strategicznego planu adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu (SPA 2020) mają stać się wkrótce plany adaptacji do zmian klimatu sporządzone przez największe polskie miasta. Ministerstwo Środowiska czeka na deklaracje miast do końca marca.

Pierwsza w Polsce miejska strategia adaptacji do zmian klimatu jest już obecnie przygotowywana dla Warszawy, ale w ramach odrębnego projektu Adaptcity. Jest on realizowany przez miasto, Ministerstwo Środowiska, Fundację Instytut na rzecz Ekorozwoju, Unię Metropolii Polskich oraz Verband Region Stuttgart. Pełny tytuł projektu to „Przygotowanie strategii adaptacji do zmian klimatu miasta metropolitalnego przy wykorzystaniu mapy klimatycznej i partycypacji społecznej”.

Jest on tzw. mapą drogową prowadzącą do stopniowego zmniejszania ryzyka i wrażliwości na zdarzenia meteorologiczne. Metody działania w obliczu zmian klimatu wypracowane w Warszawie będą rozpowszechniane w największych miastach Polski. Projekt rozpoczął się 1 lipca 2014 roku i ma się zakończyć w grudniu 2019 roku. Jest finansowany przez KE w ramach komponentu „Informacja i Komunikacja” programu LIFE+ 2007-2013. Dodatkowe wsparcie finansowe zagwarantował zespołowi projektu Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Mayors Adapt wspiera europejskie miasta

Inicjatywą o zasięgu europejskim wspierającą miasta w działaniach na rzecz adaptacji do zmian klimatu jest Mayors Adapt. Została ona zapoczątkowana w marcu 2014 r. i od tego czasu przystąpiło do niej już ponad 100 miast. W Polsce na krajowego koordynatora tej inicjatywy został wyznaczony NFOŚiGW, który – jak powiedziała Maria Urbowicz, doradca NFOŚiGW - już czeka na sygnatariuszy.

Miasta przystępujące do tej inicjatywy zobowiązują się do przełożenia celów Strategii Adaptacyjnej UE na konkretne działania. Powinny one albo opracować kompleksową, lokalną strategię adaptacji, albo włączyć adaptację do istniejących już planów lub strategii. Sygnatariusze Mayors Adapt mogą korzystać ze wsparcia technicznego, śledzić najlepsze praktyki, „podglądać” działania innych na stronie internetowej. Mogą zgłaszać swoje problemy za pośrednictwem help-desku. Ponadto wymiana doświadczeń między sygnatariuszami jest możliwa dzięki spotkaniom, konferencjom i seminariom.

Jeśli chodzi o pomoc finansową, znaczne środki są dostępne w ramach funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, poza tym można będzie skorzystać z unijnych programów Horyzont 2020 i LIFE, a także z funduszy oferowanych przez EBI i NFOŚiGW („Przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska z likwidacją ich skutków”).

Strażnik wałowy i pomoc sąsiedzka

Bardzo konkretne, lokalne przykłady działań adaptacyjnych do zmian klimatu można znaleźć także w mniejszych miejscowościach Polski. „Społeczna ochrona przeciwpowodziowa – związki wałowe wracają” to projekt realizowany przez Stowarzyszenie Żuławy, w ramach którego zostaną przeprowadzone szkolenia przygotowujące ochotników do roli strażnika wałowego. Strażnicy zobowiązują się jednocześnie do odpłatnego zorganizowania i przeprowadzenia później przynajmniej jednego szkolenia w swoim środowisku (np. w szkole, urzędzie, instytucji, organizacji) przy pełnym wsparciu technicznym stowarzyszenia.

Innym, ujmującym przykładem adaptacji jest pomoc sąsiedzka w gminie Gnojnik (woj. małopolskie), dotkniętej w latach 1997–2001 powodziami aż sześć razy. W efekcie mieszkańcy wypracowali system pomocy, w ramach której każda rodzina zamieszkująca w wyższych partiach obszaru gminy sprawuje opiekę nad jedną rodziną zamieszkującą obszary zagrożone powodzią. Pomoc może polegać na udzieleniu schronienia we własnym domu albo przewiezieniu dobytku poza teren zagrożony. System funkcjonuje sprawnie już wiele lat.

Ewa Szekalska
Dziennikarz