Finansowa pomoc w budowie mikroinstalacji

Aneta Więcka
Kierownik Zespołu Energetyki Słonecznej Instytutu Energetyki Odnawialnej.

W latach 2005-2006 pracownik Instytutu Maszyn Matematycznych jako Rzecznik Innowacji.
Jest ekspertem w zakresie zagadnień dotyczących badań statystycznych w energetyce odnawialnej, badań rozwoju rynku i finansowania inwestycji oraz zagadnień z zakresu innowacyjności. Jest odpowiedzialna za przeprowadzenie corocznych badań sprzedaży kolektorów słonecznych w Polsce, organizację corocznych spotkań – Forum Energetyki Prosumenckiej.
Ponadto, była krajowym koordynatorem i bierze udział w projektach finansowanych z Programów Ramowych UE, jest współautorem i autorem kilkunastu publikacji i ekspertyz z zakresu energetyki odnawialnej, była kluczowym ekspertem w realizacji systemowych i przekrojowych ekspertyz dla Rządu RP.

Ustawa o odnawialnych źródłach energii została przyjęta 20 lutego br., w marcu podpisał ją Prezydent. Wydarzenia te dały początek gorącej dyskusji na temat wprowadzanych przez ten akt taryf gwarantowanych (FiT). Celem ich wprowadzenia, zgodnie z intencją posłów-wnioskodawców, jest upowszechnienie dostępu do systemu wsparcia, zapoczątkowanie rozwój rynku mikroinstalacji OZE zielonej energii elektrycznej, rozwinięcie krajowego przemysłu i stworzenie masowego rynku. Według szacunków Instytutu Energetyki Odnawialnej, dzięki poprawce prosumenckiej do 2020 roku może powstać 145 tysięcy mikroinstalacji w segmencie do 3 kW i niemalże 60 tys. w segmencie 3-10 kW.

Warto jednak przypomnieć, że taryfy gwarantowane będą obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2016 r. i że na dzień dzisiejszy nie mają one wpływu na rozwój mikroinstalacji. W chwili obecnej wsparciem może być program Prosument.

Historia Prosumenta

Obecny program Prosument NFOŚiGW ma swojego poprzednika. Istniejący od 2008 roku program dotacji dotyczył jednak wyłącznie kolektorów słonecznych, a jego realizacja dobiegła końca w 2013 r. Warto podkreślić, że był to pierwszy ogólnopolski program dotacji adresowany do wszystkich Polaków.

W 2013 r. Instytut Energetyki Odnawialnej przedstawił NFOŚiGW dokument Krajowy Plan Rozwoju Mikroinstalacji OZE⁽¹⁾, przygotował też podstawy nowego programu Prosument.

Bazując na jego pierwszej wersji, IEO zaproponował rozszerzenie zasięgu Prosumenta na wszystkie rodzaje OZE, czyli np. na pompy ciepła, małe wiatraki, biogazownie, kotły na biomasę, fotowoltaikę. Tworząc podwaliny pod nowy program, brano pod uwagę technologiczny stan rozwoju poszczególnych technologii OZE, nie faworyzując żadnej z nich i dając realny wybór beneficjentom końcowym.

Konsultacje projektu programu Prosument trwały bardzo długo. W tym czasie bardzo ewoluował, a efekty były często zaskakujące. Po dwóch latach dyskusji okazało się, że wsparcie dla zielonego ciepła zostało ograniczone do przypadków, w których przede wszystkim wytwarzana jest energia elektryczna. I tak na przykład jedynym sposobem na otrzymanie dofinansowania na montaż pompy ciepła, jest jej podłączenie do paneli fotowoltaicznych, co czyni taką inwestycję bardzo drogą i mało dostępną dla tzw. Kowalskich.

Ciepło zniknęło

W ogłoszonej ustawie o OZE temat ciepła został całkowicie pominięty. Jest to tym bardziej zaskakujące, że żyjemy w kraju, którego klimat zmusza nas do ogrzewania budynków przez wiele miesięcy, co bardzo obciąża domowe i firmowe budżety. Ponadto, Polska walczy teraz z niską emisją, a powszechnie wiadomo, że jednym z jej najważniejszych źródeł jest właśnie ogrzewanie piecami węglowymi i tzw. „kotłami wielopaliwowymi”, w których oprócz węgla spalane są toksyczne odpady.

Trudno więc wytłumaczyć to przemilczenie w ustawie. Ponieważ jednak temat ciepła wydaje nam się równie ważny jak kwestia energii elektrycznej, Instytut Energetyki Odnawialnej pracuje nad przygotowaniem, wspólnie z PORT PC oraz SPUIG, „Mapy Drogowej Rozwoju Domowych Instalacji Do Wytwarzania Ciepła z Odnawialnych Źródeł Energii do 2030 roku”. Uważam, że promocja i regulacje w zakresie wytwarzania i użytkowania zielonego ciepła powinny stać się tematem nowej, oddzielnej ustawy.

Wsparcie dla gospodarstw rolnych

W marcu tego roku, Komisja Europejska wyraziła zgodę na przesunięcie środków z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2014 na budowę mikroinstalacji prosumenckich w gminach wiejskich. Końcówka budżetu tego programu jest do rozdysponowania w najbliższym miesiącu.

W tej chwili w wielu województwach uruchamiane są konkursy. Dotacje dotyczą wszystkich rodzajów instalacji OZE, pod warunkiem, że wyprodukowana energia elektryczna nie będzie sprzedawana do sieci. Wynika to z wysokiego wsparcia inwestycyjnego – nawet do 90 proc. kosztów.

OZE w miastach

W tworzeniu mikroinstalacji na terenach miast oraz na terenach podmiejskich pomóc może program Prosument. Udział w programie możliwy jest na trzy sposoby: poprzez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, które podpisały umowy z NFOŚiGW, poprzez gminy lub drogą bankową. Pośrednikiem w wydatkowaniu dotacji i pożyczek preferencyjnych jest BOŚ Bank S.A.

Alternatywnym pośrednikiem w wybranych kilku województwach są wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. Chociaż nie wszystkie WFOŚiGW podpisały umowy w ramach programu Prosument, realizują one często inne, lokalne programy wsparcia dla instalacji prosumenckich. Takim przykładem może być Prosument Opolski, którego założenia różnią się od założeń ogólnopolskich.

Forum Energetyki Prosumenckiej, 12 - 13 maja 2015, Warszawa.

Kowalski Prosumentem

Przeciętny Polak, który chciałby zakupić mikroinstalację przy własnym domu, ma zatem kilka możliwości. Może np. skorzystać ze ścieżki bankowej w programie Prosument i po spełnieniu warunków kredytowych dostać niskooprocentowaną pożyczkę.

W zależności od miejsca zamieszkania, może zwrócić się o pomoc do WFOŚiGW. Ponadto, wkrótce będzie można też skorzystać z Regionalnych Programów Operacyjnych z Unii Europejskiej.

By przybliżyć tematykę prosumencką mniej zorientowanym w temacie Polakom, IEO stworzył portal „Obywatel z Energią”, na którym można znaleźć podstawowe informacje na temat mikroinstalacji.

Pomoc dla firm

Przedsiębiorstwa mogą korzystać ze wsparcia inwestycyjnego w formie preferencyjnych kredytów, w ramach ogłoszonego przez NFOŚiGW programu BOCIAN. Do tej pory nie cieszył się on dużym powodzeniem, warto jednak zapoznać się z jego warunkami.

Nie mamy dziś jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak taryfy gwarantowane FiT będą wykorzystywane w firmach. Teoretycznie wg pomysłodawców poprawki prosumenckiej z taryfami gwarantowanymi, zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorstwa będą mogły z nich korzystać. Wszystko jednak wyklaruje się w najbliższych miesiącach, wraz z wydaniem rozporządzeń wykonawczych.

Ustawa o OZE jest bowiem jedynie zbiorem głównych wytycznych – szczegóły określone będą w rozporządzeniach, na których wydanie wszyscy niecierpliwie czekają. Chociaż proces legislacyjny trwa od 2012 roku, ciągle jest bardzo wiele niewiadomych.

Aneta Więcka

Tekst powstał jako wkład do szerszej debaty prosumenckiej na Forum Energetyki Prosumenckiej, które odbędzie się 12-13 maja 2015 r. w Warszawie, w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Rejestracja do 6 maja⁽²⁾.

Tekst powstał we współpracy z Instytutem Energetyki Odnawialnej.