Gospodarowanie elektroodpadami według nowych reguł

© Aleksandr Volkov

Sejm przyjął poprawki Senatu do projektu 11 września br. Ustawa ⁽¹⁾wdraża unijną dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE z 4 lipca 2012 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

Nowe obowiązki dostawców sprzętu

Zgodnie z ustawą na producencie sprzętu będzie spoczywała odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami, które generowane są z produktów wprowadzanych przez niego na rynek. Nie ma przy tym znaczenia, czy zadania te będą realizowane samodzielnie, czy za pośrednictwem podmiotów zajmujących się odzyskiem elektroodpadów.

Ustawa wprowadziła również przepisy zobowiązujące sprzedawców detalicznych prowadzących działalność w sklepach o powierzchni handlowej przekraczającej 400 mkw. do nieodpłatnego przyjęcia zużytego sprzętu, jezeli żaden z jego wymiarów nie przekracza 25 centymetrów. Ponadto dostawcy dostarczający konsumentowi nowy sprzęt elektryczny i elektroniczny zobowiązani są do nieodpłatnego odbioru starych i zużytych urządzeń, pod warunkiem, że spełniają one tę samą funkcję gospodarczą.

Cele środowiskowe

Celem uchwalonej ustawy jest osiągnięcie przez Polskę minimalnego, wymaganego poziomu zbierania odpadów elektrycznych i elektronicznych, ich odzysku, a także przygotowania do recyklingu. Istotną zmianą będzie zakaz zbierania niekompletnego sprzętu przez podmioty inne niż zakłady przetwarzania, punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w gminie i firmy odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. Zmiana ta ma sprzyjać przyjaznemu środowisku demontażowi urządzeń, a także ma ograniczyć obrót nielegalnie zdemontowanymi częściami.

Niezapowiedziane kontrole i audyt zewnętrzny

W ustawie znalazły się również przepisy umożliwiające Inspekcji Ochrony Środowiska, marszałkom województw, a także starostom dokonanie niezapowiedzianej kontroli podmiotów przetwarzających lub zbierających zużyty sprzęt. Tego typu czynności sprawdzające będą mogły również zostać zastosowane wobec prowadzących recykling lub inne procesy prowadzące do odzysku odpadów z urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Wprowadzono także możliwość zastosowania audytu zewnętrznego. Jego celem będzie sprawdzanie, czy organizacje odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz prowadzący zakłady przetwarzania realizują obowiązki przewidziane normami prawa ochrony środowiska. Rozwiązanie to ułatwi sprawdzenie i porównanie danych zawartych w dokumentach ewidencyjnych czy fakturach.

Zwiększenie poziomu zbierania zużytego sprzętu

Ustawa zakłada, że w latach 2016-2020 poziom zbierania zużytego sprzętu wynosić będzie 40 proc. masy urządzeń wprowadzonych na rynek w trzech poprzednich latach, a od 2021 r. – 65 proc. masy sprzętu wprowadzonego do obrotu w trzech poprzednich latach lub 85 proc. wytworzonego zużytego sprzętu. Natomiast poziomy odzysku i recyklingu zostaną zwiększone o 5 proc. w stosunku do obecnie obowiązujących wartości.

Nowa ustawa wprowadza również, od stycznia 2018 r., podział sprzętu elektrycznego i elektronicznego na sześć grup. Do końca 2017 r. będzie obowiązywał dotychczasowy podział na 10 grup.

Kontrowersje wokół ustawy

Wśród specjalistów zajmujących się tematyką elektroodpadów panuje przekonanie, że ustawa nie wyeliminuje szarej strefy. Wskazuje się, że ustawa nie została wyposażona w skuteczne instrumenty monitoringu przepływu elektrośmieci. Często formułowane są obawy, że funkcjonujące na rynku podmioty mogą mieć problemy logistyczne z zebraniem tak dużej ilości zużytego sprzętu.

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.