Marta PiątkowskaKierownik działu Budownictwa w Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A.
Przedsiębiorstwa czeka w najbliższych latach wiele wyzwań związanych z tzw. zieloną transformacją i koniecznością dostosowania się do planowanych zmian w zakresie unijnej i polskiej polityki energetyczno-klimatycznej. Na jakie wyzwania muszą być gotowe Zarządy w najbliższych miesiącach?
Marta Piątkowska (MP): Unia Europejska zobowiązała się przekształcić gospodarkę w neutralną klimatycznie do 2050 r., aby zminimalizować wpływ na globalne ocieplenie. Zgodnie z pakietem Fit for 55 zaostrzono cel pośredni redukcji emisji gazów cieplarnianych do 55 proc. do 2030 roku. Kraje członkowskie UE, w tym szczególnie Polska, aby sprostać tym wymaganiom muszą już teraz zacząć definiować priorytety oraz sprawnie dystrybuować środki finansowe, które będą przeznaczone na dekarbonizację i transformację energetyczną. Dlatego najbliższa dekada upłynie pod znakiem zielonej modernizacji wszystkich sektorów odpowiedzialnych za emisje, w tym m.in. energetyki, ciepłownictwa, transportu, przemysłu czy rolnictwa. Dużą rolę w transformacji energetycznej odegrają przedsiębiorstwa oraz instytucje finansowe za sprawą wprowadzenia zasad zrównoważonego finansowania (tzw. taksonomia UE), których celem jest zrozumienie, jaką działalność gospodarczą można jednoznacznie uznać za zrównoważoną środowiskowo; przeciwdziałanie tzw. greenwashingowi oraz zapewnienie solidnej podstawy, aby pomóc w ukierunkowaniu przepływów kapitału w kierunku zrównoważonych inwestycji.
Należy przy tym zwrócić uwagę na konieczność raportowania o zrównoważonym rozwoju (ESG), które to z każdym rokiem będzie dotyczyło coraz szerszej grupy przedsiębiorstw. Poczynione przez UE zobowiązania pociągną za sobą konieczność dofinansowania transformacji energetycznej. Do Polski na cel transformacji energetycznej może trafić ponad 560 mld złotych i tylko od nas zależy, czy je skutecznie wykorzystamy. Wydaje się, że największym wyzwaniem dla wielu organizacji będzie uwzględnianie przy decyzjach inwestycyjnych czy kierunkach strategicznych, kwestii zrównoważonego rozwoju, ale też stworzenie nowych struktur ds. ESG oraz zbieranie stosownych danych, które będą podstawą do przygotowania rzetelnych raportów ESG.
Od czego przedsiębiorstwa powinny zacząć drogę do dekarbonizacji?
MP: Przede wszystkim kadra zarządzająca organizacji powinna zadać sobie pytanie, czy zna obecny wpływ działalności swojej firmy na środowisko. Jeśli nie dysponuje ona wiedzą o wskaźnikach i ryzykach związanych z klimatem, powinna zbadać ślad węglowy organizacji, czyli całkowitą sumę emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez organizację. Zdecydowana większość firm, albo nie analizowała jeszcze śladu węglowego organizacji, albo analizując ślad węglowy, skupia się na zakresie 1, czyli emisjach bezpośrednich powstałych w wyniku użycia paliw w źródłach stacjonarnych bądź mobilnych będących własnością firmy lub przez nią nadzorowanych (np. emisje związane ze spalaniem paliw w kotłach, piecach, pojazdach), a także emisjach powstałych w wyniku zachodzących procesów technologicznych (w tym ulatniających się czynników chłodniczych) oraz na emisjach pośrednich powstałych w wyniku zużywania energii elektrycznej, cieplnej, pary technologicznej i chłodu zakupionych przez firmę (emisja odbywa się fizycznie poza przedsiębiorstwem), czyli w tzw. zakresie 2. Niewiele firm przedstawia pośrednie emisje GHG z całego łańcucha wartości, czyli tzw. zakres 3, który obejmuje emisje z wytworzenia surowców lub półproduktów, zagospodarowania odpadów, transportu surowców oraz produktów, podróży służbowych pracowników, dojazdów pracowników do pracy czy użytkowania produktów przez końcowych użytkowników. Sektor finansowy w ramach zakresu 3 powinien uwzględnić ślad węglowy generowany przez inwestycje, które finansuje. W przypadku tego sektora zazwyczaj ślad węglowy w zakresie 1 oraz 2 będzie stanowił maksymalnie kilkanaście procent emisji powstałych z finansowanych inwestycji u klientów.
Raportowanie z zakresu 3 według regulacji SFDR będzie wymagane od 1 stycznia 2023 r. Warto zatem rozpocząć przygotowania do zbierania niezbędnych danych, by móc je rzetelnie przedstawić. Zaleca się, aby firmy używały międzynarodowych standardów kalkulacji i ujawniania emisji gazów cieplarnianych takich jak GHG Protocol, aby zwiększyć porównywalność pomiędzy spółkami. Zapewne przedsiębiorstwa będą podchodziły w różny sposób do dokładności przedstawianych danych oraz ilości obszarów branych pod uwagę, natomiast odbiorca końcowy raportu ESG w łatwy sposób zweryfikuje poziom szczegółowości obliczeń i granice przyjęte do badania. Dlatego ważne jest kompleksowe, przemyślane podejście, by poprzez dokładne obliczenie śladu węglowego zyskać przewagę konkurencyjną na rynku, szczególnie aby wyjść naprzeciw oczekiwaniom młodego pokolenia.
Co oprócz spełnienia regulacji prawnych może zyskać przedsiębiorstwo poprzez analizę śladu węglowego w zakresie 1, 2 oraz 3?
MP: Zdecydowanie ma ono szansę na identyfikację obszarów o największym potencjale do redukcji śladu węglowego oraz opracowania planu działań prowadzącego do ograniczenia zużycia energii i emisji GHG uwzględniającego szanse i zagrożenia wynikające z dążenia do zrównoważonego rozwoju. Biorąc pod uwagę kwestie stricte biznesowe, może świadomie budować swoją przewagę konkurencyjną oraz wizerunkową wśród klientów, kontrahentów, akcjonariuszy, inwestorów, społeczeństwa. Zasadniczo wiedza o emisjach generowanych przez firmę i śladzie węglowym planowanych przedsięwzięć będzie kluczowa dla instytucji finansujących, które będą kłaść nacisk na finansowanie zielonych inwestycji które nie przekraczają wyznaczonych progów emisyjności. Ponadto wykonanie badania lub weryfikacja kompletności danych przez wiarygodnego partnera daje uznanie wśród partnerów biznesowych i możliwość znalezienia się w ich łańcuchu wartości pod warunkiem spełnienia określonych wymagań emisyjności.
Zatem co zrobić kiedy zbadamy ślad węglowy organizacji i dostaniemy informację zwrotną, że nasza organizacja jest dopiero na początku drogi do dekarbonizacji? Jak rozsądnie zmniejszać ślad węglowy?
MP: Zważywszy na ciągle rosnące ceny energii sugeruję w pierwszym etapie skupić się na działaniach zwiększających efektywność energetyczną, które to wpłyną zarówno na obniżenie zużycia energii, jak i redukcję emisji GHG. Dodatkowo obniżą koszty operacyjne firmy, w tym zmniejszą opłaty za moc zamówioną energii elektrycznej czy ciepła poprzez optymalizację parametrów dystrybucji. Pierwszym krokiem w całej ścieżce dochodzenia do neutralności klimatycznej powinno być stworzenie strategii oraz szczegółowego planu działań, który wskaże najbardziej opłacalne przedsięwzięcia i pozwoli określić poziom redukcji emisji w oparciu o zastosowanie znanych i dojrzałych technologii, by wyeliminować niepotrzebne ryzyka. Kolejnym krokiem powinno być przeanalizowanie dodatkowych działań, które pozwolą dojść do pełnej dekarbonizacji organizacji, tj. zakup zielonej energii w ramach gwarancji pochodzenia, sadzenie drzew czy zastosowanie nowych technologii oferowanych przez rynek. Oczywiście rynek będzie mocno ewaluował z każdym rokiem pod względem dostępu nowych technologii, zmiany prawa i wskaźników emisyjności, stąd będzie potrzeba stałego monitorowania i aktualizacji przyjętych polityk klimatycznych czy sposobu obliczania śladu węglowego.
Dodatkowo przedsiębiorstwa będą mogły liczyć na zmniejszanie emisyjności sieci ciepłowniczej, gazowej czy energii elektrycznej w sieci, natomiast nie mogą opierać swojej neutralności klimatycznej tylko na korzystaniu w przyszłości z „zielonych” systemów centralnych, o których mowa w krajowych strategiach np. PEP 2040. Kluczowe w osiągnięciu neutralności klimatycznej jest również podnoszenie świadomości kadry zarządzającej i pracowników organizacji odnośnie prawidłowych zachowań wpływających na zmniejszenie zużycia paliw poprzez organizowanie szkoleń i konkursów dla pracowników, którzy dbają o środowisko np. poprzez nagradzanie ekojazdy w delegacjach. Warto już teraz podejmować zrównoważone działania, które nie zagrażają możliwościom zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń, mając na uwadze odpowiedzialność, rozsądek i optymalne wykorzystanie dostępnych możliwości.
Spektrum działalności KAPE jest jednak znacznie większe. W jakich jeszcze obszarach KAPE może wspierać przedsiębiorców na drodze do neutralności klimatycznej?
MP: Z naszych rozmów z przedsiębiorcami narodził się pomysł na program „Biznes z Klimatem”. Przez ostatnie miesiące zebraliśmy z rynku informacje, które z jednej strony wytyczyły nam najważniejsze kierunki rozwoju polskiego biznesu w tematyce zrównoważonego rozwoju, a z drugiej ukazały największe bolączki z którymi borykają się obecnie polscy przedsiębiorcy na ścieżce zielonej transformacji. Obok analizy śladu węglowego, która w tym momencie wydaje się najbardziej palącym problemem, jesteśmy w stanie pomóc Klientowi w sposób kompleksowy - od A do Z, począwszy od przeglądu wewnętrznych celów organizacji w zakresie zrównoważonego rozwoju i harmonogramu ich realizacji, poprzez identyfikację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, aż po pomoc w zakresie pozyskiwania zewnętrznych środków finansowych na inwestycje. Co więcej, z uwagi na swoją historię i strukturę właścicielską, możemy dokonać obiektywnej oceny każdej oferty inwestycyjnej w OZE lub efektywność energetyczną wraz z rekomendacją.
Ponadto wspieramy Zarządy w integrowaniu tematyki zrównoważonego rozwoju w strukturach przedsiębiorstw (PR, finanse, inwestycje). Nasze działania zakładają wdrożenie spójnej strategii oraz operacyjne zarządzanie w tym obszarze, począwszy od budowy dedykowanych zespołów, wyznaczenia lidera projektu aż do całościowej koordynacji prac i komunikowania widocznych efektów.
Po więcej informacji zapraszamy na naszą stronę www.bizneszklimatem.pl i zachęcamy do kontaktu.
Artykuł powstał we współpracy z Krajową Agencją Poszanowania Energii
