Przedsiębiorco! To ostatni moment na zmianę podejścia do projektowania opakowań

© Victoria М

Trwa dyskusja o tym, kto i jak powinien finansować system rozszerzonej odpowiedzialności (ROP) w Polsce. Kwestią z tym ściśle powiązaną jest dostosowanie opakowań do nowych celów unijnych tak, aby nadawały się do recyklingu, a ich wpływ na środowisko był jak najmniejszy. Przedstawiciele branży opakowaniowej opracowali wspólnie z Krajową Izbą Gospodarczą poradnik dot. projektowania podstawowych materiałów opakowaniowych tj. aluminium, stali, papieru, szkła oraz tworzyw sztucznych - „Środowiskowe aspekty projektowania opakowań⁽¹⁾”. Ekoprojektowanie, uwzględniające cały cykl życia produktu i jego opakowania, to jeden z priorytetów w dążeniu do gospodarki o obiegu zamkniętym. W odniesieniu do opakowań prace unijne koncentrują się na zmianie Zasadniczych Wymagań (ang. Essential Requirements) dla opakowań i powstających z nich odpadów (obecne powstały ćwierć wieku temu, a do wpływu na środowisko odnoszą się w nieznacznym stopniu).

Czytaj: Pralka czy zmywarka nie zepsują się tak szybko. Są kolejne standardy unijne w kwestii eco-designu

Jak wyjaśnia KIG, opakowania i odpady opakowaniowe mają ogromne znaczenie dla krajowego systemu gospodarki odpadami. Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2019 roku na rynek krajowy trafiało z wyrobami 5,5 mln ton opakowań typu b2b oraz b2c. Aktualnie zarówno producenci opakowań, jak i wprowadzający na rynek zapakowane produkty, stoją przed licznymi wyzwaniami związanymi z implementacją unijnego pakietu GOZ, szczególnie w zakresie ROP. Nowy system ROP – jakikolwiek będzie – będzie łączył przydatność opakowania do recyklingu z kosztami za jego wprowadzenie na rynek. W przypadku opakowań, których recykling jest szczególnie trudny, przełoży się to na 20-30-krotny wzrost opłat dla przedsiębiorców wprowadzających te opakowania na rynek. - Obecnie przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach, łożą w ramach istniejącego systemu ROP na zbiórkę i recykling opakowań ok. 100 mln zł rocznie – podkreśla Krzysztof Kawczyński z Komitetu Ochrony Środowiska Krajowej Izby Gospodarczej. − Wstępne szacunki wskazują, że ze względu na konieczność wdrożenia odpadowego pakietu dyrektyw UE związanych z GOZ, opłaty te mogą ulec zwiększeniu nawet do kwoty ok. 2-2,5 mld zł od 2023 roku – dodaje Kawczyński.

Czytaj: Jaką rolę mógłby odegrać NFOŚiGW w nowym systemie ROP?

Planowane zmiany przełożą się na konkurencyjność produktów w opakowaniach. Przedsiębiorcy mają ostatni moment, by dokonać przeglądów swoich opakowań i podjąć decyzje dotyczące zastąpienia niektórych opakowań innymi, bardziej przydatnymi do recyklingu, co pozwoli na uniknięcie poważnych kosztów za 2-3 lata. Najważniejsze decyzje w tym zakresie będą należeć do osób odpowiedzialnych za wybór opakowania w procesie tworzenia produktu.

Aby wesprzeć polskich przedsiębiorców w przygotowaniu do tych wielkich zmian, autorzy ww. publikacji – poza szczegółowymi wskazówkami dla poszczególnych opakowań - znaleźli cztery główne cechy opakowania wzorcowego. Niezależnie od materiału takie opakowanie jest:

• łatwe w demontażu oraz intuicyjne w segregacji po opróżnieniu go całkowicie z zawartości,
• na ogół wykonane z materiału jednorodnego, a jeśli nie, to łączone materiały powinny w prosty sposób dać się rozdzielić,
• nadające się w całości do recyklingu, bez konieczności ponoszenia wysokich kosztów ich przygotowania/doczyszczenia,
• wykonane z materiału, który w znacznej części pochodzi z recyklingu.

- Ta publikacja powinna pogłębić dyskusję o ekomodulacji⁽²⁾ stawek dla wprowadzających (…). Nie chcemy dłużej utrzymywać sytuacji, w których materiały lepiej zaprojektowane – mam tu na myśli szczególnie aspekty ich ponownego zagospodarowania - były odpowiedzialne za realizację celów recyklingu wyznaczone dla całej kategorii materiałowej – zaznaczył Jacek Wodzisławski, prezes fundacji RECAL na konferencji prasowej. Jako przykład podał przykład aluminiowej puszki po napojach, która od wielu lat notuje poziomy recyklingu przekraczające 80 proc. (dzięki wysokiej wartości surowca i punktom skupu surowców wtórnych). Pozostałe opakowania aluminiowe – tubki, kapsle, kapsułki, tacki, tuby czy platynki – są bardzo odległe od wymaganego 50 proc. recyklingu.

– Celowo unikamy dyskusji o stawkach, pieniądzach, bo ta dyskusja się toczy na poziomie administracji rządowej. Czasu mamy bardzo mało. Jednocześnie przedsiębiorcy są przerażeni, co mają dalej robić – zaznaczył z kolei Krzysztof Kawczyński. - Jest ostatni rok-dwa na zmianę podejścia do opakowań, jeśli chodzi o koszty – przekonywał. Jak dodał, w Austrii jest 8 różnych stawek za opakowania z tworzyw sztucznych, w zależności od przydatności do recyklingu. Jak podkreśla KIG, dzięki inicjatywie branży opakowaniowej do przedsiębiorców, firm zajmujących się recyklingiem, odpowiedzialnej administracji rządowej i samorządowej trafia bezpłatny poradnik z rekomendacjami, które pozwalają na lepsze przygotowanie się do realizacji wysokich celów GOZ w najbliższych latach przy optymalnych kosztach ponoszonych przez zainteresowanych producentów.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog