Andrzej Łazęckidyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej i Klimatu Urzędu Miasta Kraków © UM Kraków
Teraz Środowisko: Jakie działania w obrębie efektywności energetycznej podejmuje Kraków?
Andrzej Łazęcki (AŁ): Efektywność energetyczna wsparta monitoringiem i kontrolą zużycia energii to podstawa i punkt wyjścia do dalszych działań. Już od 2018 r. monitorujemy zużycie mediów w gminnych budynkach użyteczności publicznej (na podstawie odczytów przedsiębiorstw dystrybucyjnych). To ogromny zasób obejmujący 636 obiektów, m.in. 16 budynków gminnych, 300 szkół, przedszkola, ośrodki zdrowia i dwa szpitale. Dobry punkt startowy do planowania procesów termomodernizacji budynków i podstawa do planowania inwestycji w nowe źródła OZE.
Aktualnie miejska jednostka Klimat-Energia-Gospodarka Wodna (KEGW) buduje nowy, bardziej zaawansowany system monitorowania i zarządzanie energią e-ZEBRA.
Stale dążymy do ograniczenia zużycia energii elektrycznej. Przegląd umów i taryf dystrybucyjnych połączony z wymianą oświetlenia na energooszczędne LED już przyniósł wymierne oszczędności w kwocie 2 mln zł rocznie Wdrażamy rozwiązania służące redukcji mocy biernej, sterowanie oświetleniem czujnikami ruchu (zamontowaliśmy czujniki ruchu), wymieniamy sprzęt biurowy (m.in. drukarki sieciowe) na energooszczędny, wprowadzamy elektroniczny obieg dokumentów, co pozwala zmniejszyć zużycie energii. Przechodząc zaś do strony podażowej, czyli własnej produkcji energii, to intensywnie działamy w kierunku budowy nowych instalacji PV na gminnych budynkach użyteczności publicznej.
TŚ: A jak te starania wyglądają w liczbach?
AŁ: Ogółem na terenie miasta Krakowa do sieci dystrybucyjnej podłączonych jest 6853 mikroinstalacji PV o łącznej mocy sięgającej 50 MW. Udział OZE w zużyciu energii elektrycznej przez spółki gminne sięga nawet 30 % dzięki produkcji energii z: gazu wysypiskowego i biogazu 4272 [MWh/rok], biogazu ściekowego 11150 [MWh/rok], termicznego przekształcania odpadów 88550 [MWh/rok], odzysku energii w rurociągach wody pitnej 2650 [MWh/rok], ogniw fotowoltaicznych 250 [MWh/rok]. Wdrażamy też takie rozwiązania jak carporty czyli zadaszenia solarne, np. instalacja na parkingu Zarządu Budynków Komunalnych, ale poszukujemy też nowych rozwiązań, jak np. montaż lekkich paneli elastycznych na zagiętym dachu spalarni odpadów. Z uwagi na fakt, że teren w mieście jest zbyt cenny (inwestycyjnie, środowiskowo, rekreacyjnie, rolniczo), by budować więcej farm PV, koncentrujemy się na tym, by w maksymalnym stopniu wykorzystywać powierzchnie już zabudowane – dachy, w przyszłości ściany, parkingi.
Od 1 lipca 2021 r. instytucje miejskie w Krakowie zaopatrywane są wyłącznie energią z OZE. Oznacza to, że energia w szkołach, urzędach, teatrach, muzeach, wykorzystywana w silnikach tramwajów czy do oświetlenia ulic nie może pochodzić ze spalania paliw kopalnych. Energię elektryczną zapewniamy w ramach grupy zakupowej z świadectwem pochodzenia. Podejmowane są starania o zwiększenie lokalnej generacji OZE, ale jest oczywiste, że w granicach miasta nie jesteśmy w stanie wyprodukować wystarczającego wolumenu energii.
Dążąc do neutralności klimatycznej jako cel stawiamy osiągnięcie samowystarczalności energetycznej obiektów gminnych, w pierwszej kolejności w ujęciu rocznym. Bliżej tego celu są spółki miejskie, które już wytwarzają ok. 30% zużywanej energii. W kolejnym kroku chcemy, żeby zarówno zasób budynków gminnych, jak i oświetlenie publiczne było zasilane w 100% z własnych źródeł. Modelowym przykładem wytwarzania OZE w ostatnich latach są oczyszczalnie ścieków, które skutecznie dążą do samowystarczalności energetycznej. Oczyszczalnia ścieków Płaszów ze źródeł własnych zaspokaja już 50% zapotrzebowania na energię elektryczną i 100% zapotrzebowania na ciepło. Energia jest pozyskiwana z: kogeneracyjnego spalania biogazu, turbin gazowych, farmy fotowoltaicznej oraz turbiny wodnej na wylocie ścieków oczyszczonych.
Czytaj: Kraków w dobrym klimacie – informacja, edukacja, katalog dobrych praktyk
TŚ: Czy źródła OZE wykorzystywane są w ciepłownictwie?
AŁ: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej (MPEC) rozszerzyło ofertę na sprzedaż ciepła wytwarzanego lokalnie w obszarach pozbawionych dostępu do sieci ciepłowniczej. Na bazie doświadczeń zebranych w projektach pilotażowych, dla zabudowy rozproszonej MPEC proponuje dwa rozwiązania: mikrosieci autonomiczne dla których źródłem jest pompa ciepła lub alternatywnie, w ramach oferty „Ciepło w abonamencie” zapewnienie komfort cieplnego poprzez montaż i eksploatację pomp ciepła oraz paneli PV. Mniej chętnie stosujemy panele słoneczne do podgrzewania ciepłej wody, bo równolegle rozwijamy program zwiększania zużycia ciepłej wody użytkowej w sieci ciepłowniczej.
Obowiązująca strategia energetyczna - Założenia do planu zaopatrzenia Gminy Miejskiej Kraków w ciepło, energię elektryczną i paliwo gazowe określa kierunki zmian w miksie dostaw energii na lata 2013-2030. Strategia jest obecnie aktualizowana. Trwają prace m.in. nad przygotowaniem standardów dla energetyczno-klimatycznych standardów budynków nowych i termomodernizowanych, z uwzględnieniem kosztów eksploatacji. Przygotowujemy innowacyjną koncepcję uruchomienia renowacji budynków na masową skalę Zielone Sąsiedztwa jako usługa. W proponowanym modelu jednostka nadzorowana przez samorząd w ramach usługi publicznej mogłaby projektować, zlecać, zarządzać i finansować głęboką modernizację energetyczną bez kosztów dla właścicieli nieruchomości, niezależnie od rodzaju własności i użytkowania budynków. Zwrot nakładów przewidywany jest w rozłożonych na lata ratach płaconych przez lokatorów, przy założeniu, że ich obciążenie nie będzie wyższe niż obecnie.
Zgodnie z rekomendacją Krakowskiego Panelu Klimatycznego tworzymy Centrum Edukacji i Doradztwa Klimatycznego. Po dyskusji dochodzimy do wniosku, że zamiast tworzyć nowy budynek, bardziej właściwe będzie wykorzystanie istniejącego zasobu w formule parku doświadczeń umożliwiającego zapoznania się na żywo z dostępnymi technologiami i rozwiązaniami z zakresu termomodernizacji, oszczędzania energii oraz wykorzystania energii z OZE.
TŚ: Czy urząd miasta wspiera mieszkańców w rozwoju OZE?
AŁ: W ramach programu rozwoju odnawialnych źródeł energii (PROZE) właścicielom domów jednorodzinnych udzielane są dotacje na zakup i montaż instalacji fotowoltaicznych, kolektorów słonecznych czy powietrznych oraz gruntowych pomp ciepła. W latach wcześniejszych instalacje OZE były finansowane w ramach Programu Ograniczenie Niskiej Emisji. W ostatnich dwóch latach co piąta mikroinstalacja PV była przyłączana ze wsparciem finansowym gminy. Łącznie z dotacją urzędu miasta zainstalowano ponad 7 MW paneli, tyle co duża farma fotowoltaiczna.
TŚ: Czy OZE jest obecne także w transporcie publicznym?
AŁ: Oczywiście, konsekwentnie realizujemy projekt elektryfikacji transportu. Rozbudowa taboru elektrycznego wiąże się z większym zapotrzebowaniem na energię, konieczne są działania proefektywnościowe. Tramwaje, które kupuje MPO są bardzo energooszczędne. Na dachach niektórych autobusów, zostały zamontowane panele PV, co zapewnia prąd na podtrzymanie podsystemów podczas postoju, ograniczając wykorzystanie silnika spalinowego. Zwiększamy produkcję własną energii - na dachu Stacji Obsługi Tramwajów w Nowej Hucie zostało zamontowanych 228 ogniw paneli fotowoltaicznych, które zajmują powierzchnię ok. 500 m². System funkcjonowania paneli jest tak zoptymalizowany, aby maksymalnie wykorzystywać światło słoneczne, także w tych miesiącach, kiedy jest go najmniej.
TŚ: Jakie plany na przyszłość?
AŁ: Widzimy potrzebę zbudowania modeli biznesowych, które pozwolą upowszechniać OZE. Chcemy wspierać organizację wspólnot i spółdzielni energetycznych przez mieszkańców, ale ciągle litera prawa nie sprzyja. Czekamy także na otwarcie się nowych możliwości dla prosumentów wirtualnych. Dziś mieszkańcy zabudowy wielorodzinnej moją ograniczone możliwości korzystania z dobrodziejstw zielonej energii. Choć trzeba przyznać, że udaje się już niektórym spółdzielniom montować instalacje PV na swoich dachach i zapewniać w ten sposób własną energię wykorzystywaną w części wspólnej. Będziemy budować instalacje na obiektach gminnych, szukamy terenów pod duże farmy fotowoltaiczne. Mamy wiele planów na przyszłość, choć już całkiem sporo udało się zrobić.
Artykuł powstał we współpracy z Urzędem Miasta Krakowa
