Kraków policzył swój ślad wodny

Kraków. Zakrzówek
© Prawa zastrzeżone

Ślad wodny Krakowa powstał w oparciu o projekt „Ślad wodny jako narzędzie edukacji, integracji i podejmowania inicjatyw na rzecz ochrony zasobów wodnych miast” zrealizowany przezStowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités” i sfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Jednym z jego elementów jest kalkulator śladu wodnego - narzędzie usprawniające analizę danych (dostępny pod adresem: http://www.kalkulator.sladwodnymiast.pl/)

Proces analizy śladu wodnego od kuchni

- Na potrzeby obliczenia śladu wodnego Krakowa pozyskano informacje od kilkunastu podmiotów: wydziałów Urzędu Miasta Krakowa, spółek i jednostek miejskich oraz podmiotów zewnętrznych. Informacje te dotyczyły m.in. wielkości poboru wody powierzchniowej oraz podziemnej, wody importowanej oraz eksportowanej, powierzchni użytkowania terenów, gospodarki wodno-ściekowej, informacji dot. objętości odprowadzanych wód opadowych oraz jej parametrów. Otrzymane dane zostały zestawione w formularzu Excel a następnie zaimportowane do kalkulatora śladu wodnego. Tak uzyskane wyniki pozwoliły określić wielkość śladu wodnego Krakowa. W wyniku analizy powstały także tabele porównawcze,  zestawiające ślady wodne innych polskich miast: Jasła, Milanówka i Cieszyna – tak opisuje proces analizy śladu wodnego Krakowa Kinga Mianowska z Wydziału Gospodarki Komunalnej i Klimatu Urzędu Miasta Krakowa.

Czym jest ślad wodny miasta?

To objętość wody, która została utracona, tzn. nie powróciła do zlewni, z której została pobrana, w granicach administracyjnych miasta. Suma śladu całkowitego dla miasta obliczona w kalkulatorze została zaokrąglona w aplikacji do tys. m³/rok.

Ślad wodny można podzielić na trzy kategorie: ślad zielony, niebieski oraz szary.

Zielony ślad wodny określa zużycie tej części wody opadowej, która nie zamienia się w spływ powierzchniowy, ale jest przechwytywana przez rośliny.

Niebieski ślad wodny określa konsumpcję zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. Uwzględnia zużycie wody bezpośrednie i pośrednie, czyli tę ilość wody, która została bezpośrednio zużyta przez konsumenta lub producenta, odprowadzona w wyniku parowania z powierzchni, zmagazynowana w postaci wody opadowej lub eksportowana poza granice administracyjne analizowanego terenu.

Szary ślad wodny odnosi się do zanieczyszczenia wody i jest definiowany jako objętość wody, która byłaby potrzebna do rozcieńczenia ładunku odprowadzanych zanieczyszczeń do takiego stopnia, aby jakość wody w odbiorniku nie przekraczała obowiązujących standardów jakości wody.

Ślad wodny Krakowa

Ślad wodny Krakowa dla lat 2021 i 2022 obrazuje poniższa tabela:

Widoczna w porównywanych tu latach różnica w wielkości śladu wodnego wynika z faktu, że rok 2022 był uboższy w opady w porównaniu do roku 2021.

Ślad wodny dla miasta Krakowa 2022© Prawa zastrzeżone

Na wykresie przedstawionym obok został zobrazowany procentowy udział poszczególnych śladów wodnych dla Krakowa w 2022 roku.

Jak widać na wykresie ze wszystkich składowych śladu wodnego Krakowa to ślad niebieski ma udział największy. Dzieje się tak zawsze tam, gdzie jest duża koncentracja terenów zabudowanych. Na niebieski ślad wodny wpływ ma bezpośrednie zużycie wody przez mieszkańców, powierzchnia terenów uszczelnionych oraz warunki klimatyczne.

Ślad wodny na mieszkańca

Z przeprowadzonej analizy wynika, że wartość śladu wodnego przeliczona na jednego statystycznego mieszkańca na dobę wyniosła 722 i 574 litrów odpowiednio w 2021 i 2022 roku. Obrazuje to poniższa tabela:

Analiza śladu wodnego umożliwia wszechstronne zbadanie relacji między różnymi elementami wpływającymi na zarządzanie wodą w miastach. Celem tej analizy jest wskazanie obszarów, w których można oszczędzać wodę, zarówno lokalnie, jak i globalnie.

Jej wyniki mogą być wykorzystane do:

• opracowania polityki gospodarowania wodą, szczególnie w kontekście nowych inwestycji,
• oceny wpływu lokalnych polityk na zużycie wody,
• optymalizacji systemów gospodarki wodno-ściekowej,
• identyfikacji obszarów i obiektów intensywnie zużywających wodę,
• edukacji mieszkańców w zakresie oszczędzania wody,
• zwiększenia świadomości o tym, że woda jest ograniczonym zasobem.

Krakowska edukacja klimatyczna

W obszarze edukacji i zwiększania świadomości mieszkańców na temat kluczowej roli zasobów wodnych dla jakości życia i dobrostanu miasta, Kraków intensywnie działa już od lat. W mieście edukację wodną mieszkańców w każdym wieku prowadzi równolegle kilka ośrodków: Krakowskie Centrum Edukacji Klimatycznej, Centrum Edukacji Ekologicznej Symbioza i przede wszystkim otwarte w roku szkolnym 2009/2010 Centrum Edukacji Ekologicznej Bielany, zarządzane przez Wodociągi Miasta Krakowa. Centrum Bielany organizuje spotkania warsztatowe pn. „Akademia Kropelki” z uczniami klas 1-3 szkół podstawowych, których celem jest edukacja i kształtowanie właściwych postaw w obszarze gospodarowania wodą oraz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska.

Centrum Bielany uczniowie krakowskich szkół odwiedzają także przy okazji innych, edukacyjnych wydarzeń miejskich, jak np. w trakcie spotkań Akademii Bohaterów Klimatu, podczas których klasy I-III ze szkół podstawowych, poprzez gry, doświadczenia i zabawę, mają okazję dowiedzieć się więcej o klimacie i wpływie jego zmian na środowisko. Akademia ma za zadanie budować praktyczne kompetencje uczniów w obszarze zmian klimatu, zwiększać ich świadomość ekologiczną, a także zapoznawać z działaniami miejskimi na rzecz ochrony środowiska. Najmłodsi dowiadują się też, jak ich codzienne wybory i nawyki mogą pomóc w zminimalizowaniu niekorzystnych zmian klimatu.

Dzieci, młodzież i dorośli licznie uczestniczą z kolei w corocznym wydarzeniu edukacyjnym, także organizowanym przez Wodociągi Miasta Krakowa – Festiwalu wody, który w tym roku odbył się już po raz siódmy. W jego trakcie krakowskie rodziny w trakcie kreatywnych gier i zabaw pozyskują wiedzę na temat sposobów oszczędnego gospodarowania wodą oraz korzyści dla miasta, środowiska i klimatu wynikających z korzystania z krakowskiej „kranowianki”, która w światowych rankingach od lat zajmuje jedno z najwyższych miejsc pod względem jakości. Mając tego świadomość, mieszkańcy piją wodę prosto z kranu, oszczędzając przy tym i chroniąc środowisko przed plastikowymi odpadami.

Aby zachęcić do codziennego korzystania z kranowianki” miasto stworzyło sieć ogólnodostępnych, miejskich pitników, z których nieodpłatnie mogą korzystać zarówno mieszkańcy, jaki i turyści. Pitniki są montowane również w urzędach, szpitalach, na wyższych uczelniach i w szkołach. Obecnie na terenie miasta zainstalowano ich łącznie 37. Ich lokalizacje można łatwo znaleźć na Google Maps - wystarczy wpisać w wyszukiwarce hasła pitnik miejski lub kranowianka w restauracji albo dla obu kategorii wodopój.

*zgodnie z metodologią opracowaną przez dr. W.Fiałkiewicza z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.

Artykuł powstał we współpracy z Urzędem Miasta Krakowa