Paulina Stachuraradca prawny w Departamencie Energetyki Odnawialnej Kancelarii DWF specjalizuje się w doradztwie kontraktowym i regulacyjnym na rzecz podmiotów z sektora energetycznego, głównie OZE. Doradza inwestorom w kwestiach przyłączania do sieci, systemów wsparcia, procesie inwestycyjnym, a także umowach sprzedaży energii elektrycznej (cPPA i vPPA). © Prawa zastrzeżone
Praktyka prawna Kancelarii DWF pokazuje, że najwięcej trudności w obszarze inwestycyjnym w sektorze OZE nastręcza uzyskanie przyłączenia do sieci elektroenergetycznych. Dlatego rozwiązania dotyczące cable pooling i linii bezpośredniej stały się interesujące dla inwestorów. Skoncentruję się na omówieniu regulacji dotyczącej linii bezpośredniej.
Nowela Prawa energetycznego
Zmiany przepisów Prawo energetycznego dotyczących linii bezpośredniej dokonano ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw. W części dotyczącej linii bezpośredniej zmiany weszły w życie 7 września 2023 r.
Zgodnie z poprzednim brzmieniem Prawa energetycznego budowa linii bezpośredniej wymagała zgody Prezesa URE w formie decyzji. Zgodę taką należało uzyskać przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. Rozstrzygnięcie regulatora stanowiło zatem tzw. zagadnienie wstępne w stosunku do postępowania prowadzonego na podstawie Prawa budowlanego. Jednak stanowisko Prezesa URE faktycznie uniemożliwiało uzyskanie zgody na budowę linii bezpośredniej, więc regulacja ta pozostawała w zasadzie martwa.
Czym jest linia bezpośrednia?
Koncepcja linii bezpośredniej zakłada bezpośrednie przyłączenie instalacji OZE do odbiorcy – z pominięciem publicznej sieci i związanych z jej wykorzystaniem opłat. W ten sposób odbiorcy mają uzyskać dostęp do tańszej energii. Przed wejściem w życie ww. nowelizacji linia bezpośrednia była rozwiązaniem dostępnym jedynie dla odbiorców energii trwale odłączonych od Krajowego Systemu Energetycznego (KSE), tj. takich, którzy nie byli zasilani z publicznej sieci. Zatem w praktyce rozwiązanie to nie było stosowane. Teraz linia bezpośrednia będzie dostępna również dla odbiorców, którzy korzystając z niej, będą przyłączeni do sieci elektroenergetycznej.
Nowelizacja stanowi, że budowa linii bezpośredniej jest możliwa bez konieczności uzyskania zgody regulatora. Obecnie wymagany jest jedynie wpis do wykazu takich linii. URE dokona wpisu na podstawie zgłoszenia podmiotu ubiegającego się o budowę linii bezpośredniej. Zgłoszenie musi zawierać m.in. informacje dotyczące parametrów linii, a także ekspertyzę wpływu tej linii lub urządzeń, instalacji lub sieci do niej przyłączonych na system elektroenergetyczny. URE przygotował już i udostępnił na swoich stronach internetowych formularz zgłoszenia.
Ekspertyza wpływu linii na KSE
Wnioskodawca, dokonując zgłoszenia Prezesowi URE zamiaru wybudowania linii bezpośredniej, będzie musiał załączyć do tego zgłoszenia m.in. ekspertyzę wpływu linii bezpośredniej (lub urządzeń, instalacji lub sieci do niej przyłączonych) na system elektroenergetyczny, sporządzoną przez podmiot posiadający określone w ustawie kwalifikacje.
Zakres, warunki wykonania i główne założenia ekspertyzy będą musiały zostać ustalone z operatorem sieci elektroenergetycznej, do której będzie przyłączony wydzielony odbiorca lub podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną, do których energia elektryczna będzie dostarczana za pomocą linii bezpośredniej.
Koszt sporządzenia ekspertyzy ponosi podmiot dokonujący zgłoszenia.
W pewnych przypadkach obowiązek sporządzenia ekspertyzy zostaje zniesiony.
Dwa modele linii bezpośredniej
Dla porządku trzeba wyjaśnić, że nowelizacja przewiduje dwa modele linii bezpośredniej:
1) Taki, w którym brak jest możliwości wprowadzania energii elektrycznej przesłanej linią bezpośrednią do sieci elektroenergetycznej operatora, do którego jest przyłączony wydzielony odbiorca, oraz
2) Dopuszczający możliwość wprowadzania do sieci energii elektrycznej z jednostki wytwórczej połączonej linią bezpośrednią, ale tylko w przypadku, gdy jest ona wykorzystywana przez przedsiębiorstwo posiadające koncesję na obrót energią elektryczną w celu bezpośredniego dostarczenia energii elektrycznej do jego własnych obiektów, w tym urządzeń lub instalacji, podmiotów będących ich jednostkami podporządkowanymi lub do odbiorców przyłączonych do sieci, urządzeń lub instalacji tych przedsiębiorstw.
Drugi model zakłada zatem konieczność posiadania koncesji na obrót energią elektryczną.
Opłata solidarnościowa – dla kogo i w jakiej wysokości?
Podmioty korzystające z linii bezpośrednich będą obciążone tzw. opłatą solidarnościową. Opłata solidarnościowa to opłata odpowiadająca udziałowi tego podmiotu w kosztach stałych za przesyłanie lub dystrybucję energii elektrycznej, w części niepokrytej innymi składnikami taryfy, zależna od ilości energii dostarczanej tą linią bezpośrednią. Druga opłata, którą trzeba będzie uiszczać, to opłata na pokrycie kosztów utrzymywania systemowych standardów jakości i niezawodności bieżących dostaw energii elektrycznej, także zależna od ilości energii dostarczanej linią bezpośrednią.
Szczegółowy sposób ustalania opłat za korzystanie z linii bezpośredniej zostanie określony w tzw. rozporządzeniu taryfowym przez ministra właściwego do spraw energii, po zasięgnięciu opinii Prezesa URE. Rozporządzenie nie zostało jeszcze zmienione w tym zakresie. Do tego czasu zastosowanie znajdą przepisy przejściowe, tj. art. 34 nowelizacji.
Podsumowanie
Pozytywnym aspektem omawianej regulacji jest uniezależnienie możliwości budowy linii bezpośredniej od uzyskania zgody Prezesa URE poprzez zastąpienie jej wpisem do wykazu linii bezpośrednich. Wciąż jednak pytaniem zasadniczym pozostaje opłacalność, jak i bankowalność takiego rozwiązania. Obie kwestie będą zależne w szczególności od wysokości opłat za korzystanie z linii bezpośredniej, która zostanie określona w przepisach rozporządzenia taryfowego. Barierą może być także brak możliwości wprowadzania energii elektrycznej transportowanej linią bezpośrednią do sieci w modelu bez koncesji na obrót. Branża ma znacznie większe oczekiwania co do rozwiązań cable pooling, natomiast co do wdrażania linii bezpośredniej - można zaobserwować pewien sceptycyzm.
Paulina Stachura
Tekst powstał przy współpracy z Polskim Stowarzyszeniem Energetyki Wiatrowej (PSEW).
