© Prawa zastrzeżone
Nowy Europejski Bauhaus (NEB) to projekt zainicjowany przez Komisję Europejską w 2020 r. Ma na celu połączenie kreatywności, nauki i technologii w kontekście zrównoważonego rozwoju.
– Nowy Europejski Bauhaus łączy wielką wizję Europejskiego Zielonego Ładu z namacalnymi zmianami w naszym otoczeniu. Chodzi o konkretne, odczuwalne zmiany, które mają korzystny wpływ na nasze życie codzienne – w budownictwie i przestrzeniach publicznych, ale także w takich dziedzinach, jak moda czy projektowanie mebli. Nowy europejski Bauhaus ma na celu stworzenie nowego stylu życia, zakładającego zgodność wzornictwa z zasadami zrównoważonego rozwoju, wymagającego mniejszych emisji dwutlenku węgla, sprzyjającego włączeniu społecznemu i przystępnego cenowo dla wszystkich – argumentowała Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen przy okazji ogłaszania inicjatywy.
By w miastach żyło się lepiej
Celem inicjatywy jest przekształcenie miast w bardziej ekologiczne, zielone, estetyczne, niskoemisyjne i dostępne dla każdego obszary. Podstawowe wartości, na których opiera się Nowy Europejski Bauhaus, to piękno, zrównoważenie i wspólnota – czyli elementy tworzące dobrą jakość życia. W ramach NEB, szczególnie promowane jest projektowanie budynków, przestrzeni publicznych oraz środowisk miejskich, zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Główne osie tematyczne NEB to powrót do natury, odzyskanie poczucia przynależności, nadanie priorytetu miejscom i grupom społecznym, które tego najbardziej potrzebują, transformacja w stronę realizacji długoterminowego planowania, opartego na cyklu życia oraz odejście od nieprzemyślanej urbanizacji.
Program LIFE oferuje możliwość wsparcia projektów, które wnoszą wkład w realizację tych zamierzeń. Integracja aspektów ekologicznych, estetycznych oraz społecznych w projektach LIFE, przyczynia się do kreowania bardziej przyjaznych i zrównoważonych przestrzeni miejskich.
Inspirujące przykłady
– Jeżeli Europejski Zielony Ład ma duszę, to właśnie Nowy Europejski Bauhaus doprowadził do eksplozji kreatywności w całej Unii – stwierdziła Ursula von der Leyen.
Cała Europa boryka się ze zmianą klimatu, a miasta stają się wyspami ciepła, w których trudno żyć. Dlatego warto przyjrzeć się Projektowi BIG4LIFE, który – choć koncentruje się na zazielenianiu następujących miast: Lleidy i Barcelony w Hiszpanii, Genui we Włoszech i Patras w Grecji – to płynące z niego wnioski są uniwersalne. Building-Integrated-Greenery-BIG to rozwiązania technologiczne takie jak „zielone ściany”, ale też dachy i fasady, które pełnią szereg funkcji – od chłodzenia, poprzez redukcję hałasu i zanieczyszczeń w powietrzu, aż po retencję wody. Projekty typu BIG4LIFE wspierane przez program LIFE, prowadzi m.in. Uniwersytet w Lleidzie. Integracja zieleni z budynkami jest coraz częściej stosowanym przykładem zrównoważonego podejścia do urbanizacji.
Podobny trend dotyczy tworzenia w środowisku miejskim enklaw roślinności w postaci łąk kwietnych czy ogródków skalnych z rodzimymi roślinami, które są odporne na lokalne warunki klimatyczne i sprzyjają rozwojowi różnorodności biologicznej. Te wszystkie działania wpisują się w filozofię BIG4LIFE.
Inicjatywa LIFESeedNEB
To projekt, w którym uczestniczy ośmiu partnerów z różnych krajów europejskich. Wśród nich znajdują się trzy gminy – Lorquí w Hiszpanii, Potenza we Włoszech i Dunaújváros w Węgrzech. Ponadto, w projekcie biorą udział dwa uniwersytety – Universidad Politécnica de Madrid w Hiszpanii oraz Università Degli Studi di Napoli Federico II we Włoszech. W skład konsorcjum wchodzą także podmioty eksperckie: Stowarzyszenie Przyrodników Południowo-Wschodnich, firma zajmująca się krajobrazem SingularGreen czy firma konsultingowa EuroVértice.
Głównym celem LIFESeedNEB jest wykazanie, że rozwiązania oparte na przyrodzie, w połączeniu z nowym europejskim podejściem Bauhaus, mogą generować liczne korzyści dla środowiska miejskiego, poprawiając różnorodność biologiczną, a tym samym jakość życia mieszkańców. Planowane strategie obejmują instalację ogrodów wertykalnych i zielonych dachów w różnych przestrzeniach miejskich na terenach zaangażowanych gmin. Interwencjom miejskim w ramach projektu będzie towarzyszył intensywny program monitorowania wskaźników środowiskowych i społecznych, w celu pomiaru ich oddziaływania. Ponadto, przeprowadzona zostanie całościowa analiza integracji aspektów zrównoważonego rozwoju i partycypacji społecznej. Wśród licznych korzyści projektu – oprócz tych wspominanych już przy okazji poprzedniego projektu (poprawa jakości powietrza, redukcja hałasu i temperatury otoczenia i zużycia energii w budynkach) – wymienić należy wzmocnienie bioróżnorodności. Będzie to możliwe poprzez utworzenie zielonych powierzchni, z których skorzystają 23 gatunki ptaków, kilka gatunków zapylaczy i 20 gatunków nietoperzy.
Drewno sposobem na betonowe miasta?
Zamysłem projektu LIFE Be-WoodEN jest z kolei wskazanie drewna i biomateriałów – jako alternatywy dla budownictwa. Wykorzystywanie drewna, zamiast innych materiałów budowlanych, zmniejsza emisję dwutlenku węgla i stymuluje interesariuszy do prowadzenia zrównoważonej gospodarki drzewnej, za pomocą m.in. sadzenia drzew.
Celem projektu jest zademonstrowanie technologii pilotażowych, w szczególności poprzez zbudowanie budynków socjalnych o drewnianej konstrukcji we Włoszech. Docelowymi odbiorcami projektu są architekci, technicy, zarządcy budynków, firmy i urzędnicy publiczni.
Interesującym przykładem, skupiającym się natomiast na ekologicznej termoizolacji budynków, jest projekt LIFE Panelka 2.0.
Warto trzymać rękę na pulsie – nowy nabór w 2025 r.
Każdego roku Komisja Europejska publikuje zaproszenia do składania wniosków w Programie LIFE. Termin ich dostarczania w tegorocznych naborach upłynął we wrześniu. Temat – Nowy Europejski Bauhaus – był obecny w podprogramie „Gospodarka o obiegu zamkniętym i jakość życia”. Kolejne zaproszenia do zgłaszania propozycji w ramach Programu LIFE Komisja Europejska opublikuje w kwietniu 2025 r.
Jak informuje Krajowy Punkt Kontaktowy LIFE, każdy projekt opisany we wniosku musi wpisywać się w oczekiwaną tematykę projektów określoną w zaproszeniach. Wiele wskazuje na to, że Nowy Europejski Bauhaus, jako obszar tematyczny o wielkim potencjale i kluczowym znaczeniu dla rozwoju ekologicznych i zrównoważonych miast, znów będzie obecny, tak w przyszłorocznym naborze, jak i w kolejnych. 
Rola NFOŚiGW – eksperckie wsparcie
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) odgrywa istotną rolę we wdrażaniu programu LIFE w Polsce. NFOŚiGW jest podmiotem finansującym i pełni rolę Krajowego Punktu Kontaktowego LIFE, który wspomaga polskich wnioskodawców wiedzą i doświadczeniem.
KPK LIFE oferuje szeroki zakres wsparcia dla polskich wnioskodawców, w tym konsultacje pomysłów na projekty LIFE, pomoc w poszukiwaniu partnerów do współpracy czy merytoryczne wsparcie w spotkaniach brokerskich organizowanych przez Komisję Europejską. Organizuje również szkolenia, webinary i warsztaty z przygotowania wniosków do Programu LIFE.
Czytaj także: Projekty close-to-market w Programie LIFE, czyli biznes na rzecz klimatu i środowiska
Integracja idei Nowego Europejskiego Bauhausu z Programem LIFE stwarza nowe możliwości dla zrównoważonego rozwoju miast w Polsce i Europie. Wskazane przykłady projektów pokazują, że korzyść dla środowiska idzie tutaj w parze z korzyścią dla mieszkańców miast, którzy są ich bezpośrednimi beneficjentami. Tworzenie przestrzeni, w której człowiek będzie harmonijnie koegzystował z naturą w wymagającym miejskim środowisku, jest szczególnie pożądane w obecnych czasach. Urbanizacja może mieć nową, lepszą twarz.
Zainteresował Cię Program LIFE? Skontaktuj się z Krajowym Punktem Kontaktowym LIFE NFOŚiGW: life@nfosigw.gov.pl.
Poglądy i wyrażone opinie są wyłącznie poglądami autora (autorów) i niekoniecznie odzwierciadlają poglądy Unii Europejskiej lub CINEA. Zarówno Unia Europejska, jak i organ przyznający dofinansowanie nie ponoszą za nie odpowiedzialności.
Więcej informacji na stronie NFOŚiGW pod linkiem.
Artykuł powstał we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
