© Prawa zastrzeżone
Jaka jest idea programu LIFE?
Program LIFE to jedyny instrument finansowy Unii Europejskiej poświęcony wyłącznie współfinansowaniu projektów z dziedziny ochrony środowiska, w tym przyrody oraz wpływu człowieka na klimat i dostosowania się do jego zmian. Głównym celem programu jest wspieranie procesu wdrażania wspólnotowego prawa ochrony środowiska, realizacja unijnej polityki w tym zakresie, a także identyfikacja i promocja nowych rozwiązań dla problemów dotyczących środowiska i klimatu. W ostatnich kliku latach obserwujemy wyraźne przyspieszenie, choć Program LIFE został ustanowiony Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) już w 1992 r. W latach 2021 – 2027 wdrażanie programu zostało podzielone na dwa okresy rozliczeniowe, w ramach których będa przyjmowane tzw. Wieloletnie Programy Prac. Zgodnie z nimi KE definiuje ramy wdrażania LIFE w danym okresie.
Jak odbywa się nabór wniosków i jakie dofinasowanie jest możliwe?
Program LIFE zarządzany jest przez Komisję Europejską, za pośrednictwem Agencji Wykonawczej CINEA, która raz w roku publikuje zaproszenia do składania wniosków (nabory wniosków). Beneficjentem Programu LIFE może być każdy podmiot (jednostki, podmioty i instytucje publiczne lub prywatne) zarejestrowany na terenie państwa należącego do UE. Całkowity budżet Programu LIFE na lata 2021-2027 wynosi 5,432 mld euro, w tym na działania na rzecz środowiska – 3,488 mld euro oraz na rzecz klimatu – 1,944 mld euro.
Standardowe dofinansowanie projektu LIFE przez Komisję Europejską wynosi do 60% wartości kosztów kwalifikowanych, a w przypadku projektów przyrodniczych do 75% (w przypadku projektów służących gatunkom i siedliskom priorytetowym/zagrożonym). Polscy Wnioskodawcy mogą dodatkowo ubiegać się o współfinansowanie projektu ze środków krajowych NFOŚiGW uzupełniając montaż finansowy przedsięwzięcia nawet do 95% kosztów kwalifikowanych (dofinansowanie KE, dofinansowanie NFOŚiGW).
NFOŚiGW w ramach Inkubatora Wniosków LIFE udostępnia także środki w wysokości nawet do 80 tys. zł na przygotowanie i złożenie wniosków do Programu LIFE.
Jak aktywna jest Polska?
Po naborze wniosków 2023 r., Polska została liderem w kategorii projektów strategicznych programu LIFE, wyprzedzając Finlandię (7), Francję oraz Belgię (po 6).
Dość powiedzieć, że dotychczasowe efekty programu w ramach obszarów priorytetowych: Środowisko i Klimat:
- Ponad 30 realizowanych w Polsce innowacyjnych / demonstracyjnych projektów o budżecie ponad 54 mln euro;
- 7 polskich projektów zostało docenionych przez KE, otrzymując wyróżnienie BEST LIFE ENVIRONMENT/CLIMA PROJECTS;
- Przetestowanie blisko 40 nowatorskich rozwiązań i technologii służących ochronie środowiska (m.in. EH-REK, Biorewit, DIM-WASTE, MORENERGY, OZERISE, GeoPyrz, Spalarnia pirolityczna OS, LIFE-ENERGA Living Lab, LIFE EMU-New, LIFE Urban WIND, plasticLIFEcycle);
- Przetestowanie instalacji, m.in: demonstracyjnej linii utylizacji osadów pościekowych metodą pirolizy, instalacji wysokowydajnej produkcji energii elektrycznej i cieplnej w kogeneracji na bazie zgazowania innowacyjnego paliwa formowanego z odpadów komunalnych i osadów ściekowych; instalacji pilotażowej do produkcji emulsji asfaltowych modyfikowanych nanostrukturami z polimerów odpadowych, prototypowej instalacji wytwarzania kruszyw lekkich z osadów ściekowych i krzemionki odpadowej, linii demonstracyjnej do produkcji energii elektrycznej ze zmikronizowanej biomasy, pilotażowej instalacji PLC technology do efektywnego sortowania mieszanych odpadów twardych tworzysz sztucznych;
- Przeprowadzenie oceny długoterminowego wpływu europejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) na zeroemisyjną gospodarkę do 2050 r.
LIFE w biznesie – Close2Market (C2M)
Oprócz wspierania władz publicznych, organizacji pozarządowych, uniwersytetów i instytutów, program LIFE pomaga firmom wprowadzać na rynek ich ekologiczne produkty, technologie, usługi i procesy. Obrazuje to wymieniona wyżej lista projektów. Celem programu jest wprowadzenie na rynek i komercjalizacja innowacyjnych, demonstracyjnych rozwiązań, które oferują wyraźne korzyści dla środowiska lub klimatu. W tym celu dedykowany zespół posiadający bogate doświadczenie biznesowe i finansowe (CINEA) wspiera projekty C2M za pośrednictwem różnych usług. Należą do nich: coaching biznesowy, identyfikacja instytucji finansujących i możliwości finansowania dłużnego (pożyczki, gwarancje) oraz połączenia eksperckie. Jak wskazała Aneta Willems, dyrektor Działu Zasobów Naturalnych Klimatu, Zrównoważonej, Błękitnej Gospodarki i Czystej Energii w CINEA podczas webinaru #LIFE w biznesie - Close2Market (C2M) NFOŚiGW, CINEA jest jedną z sześciu wykonawczych agencji Komisji Europejskiej, ściśle powiązaną z Dyrektoriatem Ochrony Środowiska i Działaniami Klimatycznymi. – Obecnie prowadzimy siedem projektów o wartości ok. 58 mln. euro, zatrudniamy ponad 700 pracowników. Projekty są realizowane w sektorach takich jak klimat, energia, transport, rybołówstwo i rolnictwo. Agencja wspiera program transformacji ekologicznej, w UE zajmujemy się zasobami naturalnymi, zrównoważoną, błękitną gospodarką, czystą energią. CINEA jest również taką instytucją, która realizuje bądź nadzoruje projekty, które są wspierane finansowo - wskazała.
Dodała także, że w Polsce w ramach programu LIFE zostało sfinansowanych już ponad 100 projektów zgłoszonych przez ponad 85 beneficjentów o wartości ponad 320 mln euro. Wkład europejski wyniósł 166 milionów euro. - Projekty close-to-market oferują innowacyjne, nowoczesne rozwiązania, które mają pozytywny wpływ na środowisko - dotyczą GOZ, jakości powietrza, wody, zmniejszania wpływu na środowisko i wielu innych obszarów. Te projekty close-to-market mają również taki wysoki poziom gotowości technicznej i środowiskowej, więc ich wyniki można wykorzystać na skalę komercyjną, przemysłową. Projekty typu C2M są w stanie wznieść ogromną wartość dodaną na rynku europejskim, jeżeli chodzi o polityki w zakresie ochrony środowiska – przekonywała Aneta Willems.
Inspirujące przykłady z polskim zaangażowaniem
Projekt LIFE BIOBCOMPO – zrealizowany przez SAPA Polska Sp. z o.o. (beneficjent koordynujący). Celem projektu było przede wszystkim opracowanie na poziomie przemysłowym materiałów termoplastycznych o bardzo niskiej gęstości, co pozwala zaoszczędzić do 8% masy w stosunku do tradycyjnych mieszanek dzięki zastosowaniu naturalnych wypełniaczy w połączeniu z tradycyjnymi polimerami i ekspanderami fizyko-chemicznymi.
Osiągnięcia projektu wspierają produkcję pojazdów z wykorzystaniem procesu formowania wtryskowego lekkich biokompozytów polimerowych jako alternatywy dla konwencjonalnych rozwiązań. Prowadzi to do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i wpływu przemysłu transportowego na środowisko dzięki materiałom użytym w procesie i niskiej wadze końcowego komponentu.
Oprócz korzyści dla środowiska nowe materiały zapewniają opłacalność kosztów produkcji innowacyjnych lekkich kompozytów oraz możliwość pełnego recyklingu po zakończeniu cyklu życia.
Innowacja pomaga producentom samochodów w spełnieniu wymogów prawnych, a użytkownikom końcowym przynosi korzyść w postaci zmniejszenia zużycia paliwa.
Projekty LIFEcogeneration, LIFE ARCHICLIMA, placticLIFEcycle – 3 projekty INVESTEKO S.A. (beneficjent koordynujący).
LIFE ARCHICLIMA to przedsięwzięcie, którego celem jest skuteczne wsparcie zarządców i właścicieli nieruchomości w budowaniu odporności na zagrażające skutki zmian klimatu. Jak zauważa Łukasz Łapiński, przedstawiciel konsorcjum Investeko, program LIFE jest takim instrumentem, który tworzy wielką szansę dla biznesu na rozwój nowych zielonych, odpowiedzialnych biznesów. Z drugiej strony komercjalizacja rezultatów sprawia, że osiągany efekt ekologiczny ma szansę być trwały. - W projekcie LIFE ARCHICLIMA pokazujemy biznesowi, że zwiększanie odporności na zmiany klimatu jest dla niego opłacalne. Usługa polega na określeniu obszarów potrzebnej i możliwej adaptacji obiektów wielkopowierzchniowych z wykorzystaniem rozwiązań opartych na przyrodzie. Jej zwieńczeniem jest plan adaptacji zawierający projekt architektoniczny, który pozwoli zapewnić bezpieczeństwo i zmniejszyć negatywny wpływ infrastruktury na klimat – podkreśla.
Z kolei celem realizowanego w latach 2013-2018 projektu LIFE COGENERATION.PL była budowa demonstracyjnej instalacji do wysokowydajnej produkcji energii elektrycznej i cieplnej w kogeneracji na bazie zgazowania innowacyjnego paliwa formowanego z odpadów komunalnych i osadów ściekowych. Zaś celem projektu „plasticLIFEcycle: The solution for the management of mixed hard plastic waste by applying circular economy approach” jest zbudowanie i zademonstrowanie innowacyjnej, autorskiej technologii PLC do sortowania i recyklingu mieszanych tworzyw sztucznych na terenie Centrum Badawczo-Rozwojowego w Świętochłowicach. Projekt obejmuje ponadto stworzenie międzynarodowej sieci współpracy biznesowej, obejmującej pełen łańcuch wartości tworzyw sztucznych - od odpadów do produktu końcowego. Efektem ma być zwiększenie wykorzystania tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w produkcji nowych wyrobów.
Projekt LIFE COOLCITY – realizowany przez MGPP AERO Sp. z o.o. (beneficjent koordynujący).
Ambicją projektu „Wykorzystanie teledetekcji do zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą miast w procesie adaptacji do zmian klimatu” (LIFECOOLCITY) jest wsparcie zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą (BZI) w 10 000 miast Unii Europejskiej, poprzez wdrożenie innowacyjnych systemów wykorzystujących GIS (systemy informacji geograficznej) i teledetekcję (zdjęcia satelitarne i lotnicze). Celem działań jest wzmocnienie zdolności adaptacyjnych miast do skutków antropogenicznej zmiany klimatu, a tym samym zbliżenie ich do wzorca inteligentnych miast przyszłości.
W efekcie zarządcy i mieszkańcy miast otrzymają do dyspozycji cztery produkty informacyjne, zgrupowane w dwa systemy informatyczne. Pomogą one zidentyfikować największe potrzeby adaptacyjne zamieszkiwanych przez nich obszarów zurbanizowanych, stworzyć startegię zarządzania BZI w celu minimalizacji ryzyk klimatycznych oraz monitorować skuteczność ich działania.
Projekt RE-ZIP – InPost Sp. z o.o. (współbeneficjent).
- Wizją RE-ZIP jest położenie kresu jednorazowym opakowaniom w branży e-commerce. Robimy to poprzez nawiązywanie partnerstw przynoszących wartość zarówno sklepom internetowym, przewoźnikom, jak i klientom – jednocześnie znacznie zmniejszając emisję CO2 – wskazują autorzy projektu. Na czym w praktyce polega pętla RE-ZIP? Otóż klienci internetowi wybierają cyrkularne opakowanie. Po dostawie zamówionego produktu klient zwija opakowanie do wygodnego formatu zwrotu, a najbliższy Punkt Zrzutu może łatwo zlokalizować za pomocą aplikacji RE-ZIP.
Gdy tylko klient zeskanuje RE-ZIP w punkcie odbioru, w ramach podziękowania „od planety” dostaje nagrodę. Infrastruktura RE-ZIP gwarantuje, że wszelkie zwrócone opakowania trafią do centrum czyszczenia, gdzie zostaną przygotowane do następnej wysyłki, dzięki czemu będzie można je ponownie wykorzystać.
Eksperckie wsparcie dla wnioskodawców
Zainteresował Cię Program LIFE? Skontaktuj się z Krajowym Punktem Kontaktowym LIFE w NFOŚiGW: life@nfosigw.gov.pl
Poglądy i wyrażone opinie są wyłącznie poglądami autora (autorów) i niekoniecznie odzwierciadlają poglądy Unii Europejskiej lub CINEA. Zarówno Unia Europejska, jak i organ przyznający dofinansowanie - nie ponoszą za nie odpowiedzialności.
Jeżeli interesuje Państwa obszar C2M w Programie LIFE, zachęcamy do zapoznania się z nagraniem z webinarium KPK LIFE poświęconego temu zagadnieniu – LIFE w biznesie – Close2Market (C2M)
Więcej informacji na stronie NFOŚiGW pod linkiem.
Artykuł powstał we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
