Renaturyzacja polskich rzek może się udać. Trzeba tylko dobrze rozłożyć akcenty

© Piotr

Konsultacje wielkiej sześciolatki zarządzania wodami w Polsce dobiegły końca. Nadchodzi czas ich podsumowań i opracowania ostatecznego kształtu II aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami na Obszarach Dorzeczy (II aPGW; więcej o randze dokumentów w artykule).

O potrzebie zmiany w Prawie wodnym, szkoleń dla pracowników Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, a także o tym, że część koniecznych działań nie została wcale zaadresowana, dowiedzieliśmy się z lektury raportu Fundacji Hektary dla Natury przygotowanego dla WWF Polska.

Argumenty środowiskowe...

Najnowsza analiza, dodatek do wspomnianego raportu, wskazuje, że w przypadku 63 proc. JCWP (definicja tutaj) rzecznych wymagających renaturyzacji, istnieje realna szansa uzyskania do roku 2027 poprawy. Każdorazowo mówimy tu o poprawie stanu hydromorfologicznego niezbędnego dla osiągnięcia dobrego stanu (potencjału) ekologicznego wód płynących. Warunkiem, by tak się stało, jest ustawienie w priorytecie drobniejszych działań, które pozornie nie są najpilniejsze.

Podział działań renaturyzacyjnych na kategorie. Jedna z tabel przedstawionych w raporcie WWF.© WWF Polska

Zabiegi renaturyzacyjne dzielimy na kategorie, opisane w Krajowym Programie Renaturyzacji Wód Powierzchniowych (KPRWP) (szczegóły w ramce). WWF rekomenduje, aby w projektach II aPGW uwzględnić wszystkie Obszary Wymagające Renaturyzacji (OWR) zaliczone do kategorii działań najłatwiejszych, łatwych i średnio trudnych w realizacji. To łącznie 1762 JCWP rzecznych.

…prawne…

Jak na razie, dla 750 z nich nie zostały zaplanowane żadne działania renaturyzacyjne. Zaplanowano natomiast wiele trudnych do przeprowadzenia inwestycji, których realizacja, zdaniem Ilony Biedroń, autorki raportu, realnie może przesunąć się poza kluczowy rok 2027. Co to oznacza? – (…) jako kraj nie spełnimy obowiązku terminowego osiągnięcia celów środowiskowych Ramowej Dyrektywy Wodnej, a środki publiczne przeznaczone na renaturyzację rzek zostaną zmarnotrawione, gdyż zostaną rozproszone na działania, które nie mają szans przynieść oczekiwanego rezultatu, jakim jest osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego rzek – czytamy w komunikacie na stronach WWF Polska.

…i ekonomiczne

Wskazano, że koszty realizacji działań dla JCWP rzecznych należących do wspomnianych trzech kategorii (63 proc. wszystkich OWR) wyniosłyby 431,6 mln zł, czyli 13,1 proc. całkowitej kwoty szacowanej na realizację wszystkich działań renaturyzacyjnych zdefiniowanych w KPRWP. Co więcej na pokrycie działań bardzo łatwych i łatwych wystarczyłby 1 proc. całych kosztów.

Dodatkowym impulsem do zajęcia się tymi prostszymi działaniami może być nowy program "Zarządzanie zasobami wodnymi”, którego beneficjentem będzie PGW Wody Polskie w okresie przejściowym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2021-2022, ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Celem programu jest m.in. „zatrzymywanie lub spowalnianie spływu wód w obrębie zlewni rolniczych przy jednoczesnym zachowaniu różnorodności biologicznej i przywracaniu funkcji obszarom mokradłowym. Planowane zadania będą obejmowały inwestycje służące poprawie bilansu wodnego w zlewni rzecznej i zwiększeniu dostępności wody opadowej dla rolnictwa. W ramach działania finansowane będą prace związane z budową lub przebudową urządzeń wodnych i hydrotechnicznych na ciekach wodnych⁽¹⁾”.

Z analizy wynika, że za ok. 1 mld zł (mniej niż 1/3 szacunkowych kosztów renaturyzacji w KPRWP) można przeprowadzić renautryzację aż w 90 proc. obszarach rzecznych, które tego wymagają. W tym tygodniu przewidziane jest podsumowanie konsultacji II aPGW.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.