Rola lasów w przeciwdziałaniu zmianom klimatu nie do przecenienia

© Vladimir Melnikov

Lasy pokrywają jedną trzecią powierzchni Europy. Na ich terenie bądź w ich pobliżu żyje około 296 mln mieszkańców tego kontynentu. Lasy są kluczowe dla funkcjonowania człowieka, a jednocześnie świadczą społeczeństwom szereg usług ekosystemowych. Jedną z nich jest retencjonowanie wody.

Raport Europejskiej Agencji Środowiska pt. „Potencjał retencjonowania wody przez lasy Europy” (Water-retention potential of Europe's forests⁽¹⁾) pokazuje, jak ważną rolę odgrywa retencja w zmniejszaniu skutków ulewnych deszczy czy przeciwdziałaniu suszy. Dokument pokazuje, że lepsze zrozumienie tej roli może skłonić do przedsięwzięcia środków, które pomogą zmierzyć się ze skutkami zmian klimatu i ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.

Las łagodzi susze i skutki powodzi

Ilość wody zatrzymywanej przez lasy zależy od wielu czynników, takich jak ich powierzchnia, długość okresu wegetacyjnego na danym obszarze, skład gatunkowy i gęstość drzewostanu. Liczy się poza tym wiek lasu i liczba warstw pokrywy roślinnej.

Retencjonowanie wody przez lasy wpływa na ilość wody, która jest dostarczana do strumieni i wód gruntowych, a także na częstotliwość tego procesu. Jest to spowodowane faktem, że wzrasta wówczas i utrzymuje się infiltracja oraz zdolność zatrzymywania wody w glebie.

Lasy wchłaniają nadmiar wody deszczowej, zapobiegają jej nadmiernemu spływaniu, a więc i uszkodzeniom powstałym w wyniku powodzi. W okresach suchych mogą również pomóc w zapewnieniu czystej wody i łagodzą skutki suszy.

Im większa lesistość, tym większa zdolność retencji

Raport pokazuje, że potencjalna retencja wody wzrasta wraz ze stopniem lesistości zlewni. W zlewniach, gdzie lesistość wynosi 30 proc., całkowita retencja wody jest o 25 proc. wyższa niż tam, gdzie pokrywa leśna stanowi 10 proc. Z kolei tam, gdzie las zajmuje 70 proc. powierzchni, retencja zwiększa się o połowę w stosunku do zlewni, gdzie pokrywa leśna stanowi 10 proc.

Retencja wody jest zazwyczaj generalnie o 25 proc. wyższa w okresie letnim niż zimą, poza tym lasy iglaste generalnie zatrzymują o 10 proc. wody więcej niż lasy liściaste i bory mieszane.

Najlepsza retencja występuje w lasach położonych w regionach alpejskich i wewnątrz Europy. Natomiast regiony Atlantyku i Morza Śródziemnego mają niższy potencjał w tym zakresie.

Autorzy raportu sugerują jednak, że nie należy traktować zdolności gromadzenia wody przez lasy jako jednego uniwersalnego rozwiązania wszystkich problemów. Retencja powinna być rozpatrywana indywidualnie dla każdego obszaru zgodnie z lokalnymi i regionalnymi uwarunkowaniami ekologicznymi i hydrologicznymi.

Ewa Szekalska
Dziennikarz