Rzeka Warta: raport EAŚ na temat angażowania społeczeństwa w zarządzanie wodami

© JanHetman

Rzeki będące domem dla wielu gatunków dzikich zwierząt, jednocześnie odgrywające istotną rolę w rolnictwie i w przemyśle, stanowiące źródło wody pitnej, pełniące funkcję przeciwpowodziową, transportową oraz wiele innych, to systemy tak złożone, że w gospodarowanie wodami w dorzeczach powinny być zaangażowane różne grupy osób.

Współpraca na poziomie lokalnym

Dokładniej określone to zostało w Ramowej Dyrektywie Wodnej⁽¹⁾, gdzie zaznaczono, że ważna jest nie tylko ścisła współpraca i spójne działania na poziomie wspólnotowym i państw członkowskich, ale także na poziomie lokalnym. Sukces dyrektywy jest uzależniony od dostępności informacji, konsultacji i zaangażowania opinii publicznej, w tym użytkowników. Dyrektywa precyzuje, że dla każdego obszaru dorzecza państwa członkowskie powinny publikować i udostępniać społeczeństwu (w tym użytkownikom) harmonogram i program prac dla tworzenia planu gospodarowania wodami, przegląd istotnych zagadnień gospodarki wodnej i kopie projektu planu gospodarowania wodami. Co najmniej sześć miesięcy mają użytkownicy i zainteresowane strony na składanie pisemnych uwag do tych dokumentów.

Projekt Partnerstwo Na rzecz Warty

Raport EAŚ pokazuje, w jaki sposób decydenci z sektora gospodarki wodnej angażowali społeczeństwo i zainteresowane grupy na przykładzie ośmiu dorzeczy położonych w następujących regionach w Europie: Rhône Méditerranée we Francji, Laguna Wenecka we Włoszech, północna Portugalia, Tidal Thames Catchment Pilot w Wielkiej Brytanii, Turyngia w Niemczech, Matarraña w Hiszpanii, Tisza na Węgrzech i Poznań w Polsce (przypadek dotyczy rzeki Warty).

W Poznaniu udział społeczeństwa w gospodarowaniu dorzeczem doprowadził do wprowadzenia kilku dodatkowych elementów do planów przepływu Warty przez miasto, jak np. wybudowanie mostów dla pieszych czy urządzenie parku. W Polsce konsultacje odbywały się w ten sposób, że duża część sugestii zebranych podczas spotkań publicznych była przyjmowana przez planistów i prezentowana podczas kolejnych spotkań. Konsultacje społeczne odbywały się także za pośrednictwem sieci, ale uczestniczyło w nich bardzo mało osób. W Polsce, podobnie jak w Portugalii, do procesu komunikacji ze społeczeństwem użyto nawet Facebooka, choć nie wydaje się, by miało to znaczący wpływ na proces partycypacji.

Władze Poznania opracowały także z firmami konsultingowymi oraz prywatnym deweloperem projekt Partnerstwo Na rzecz Warty, dzięki czemu powstała długoterminowa strategia rozwoju Warty na lata 2012-2030. Poprawa bezpieczeństwa powodziowego w mieście jest kluczowym elementem tej strategii, dlatego zdecydowano, że pozostawi się rzece więcej miejsca w przypadku powodzi. Uwzględnił to w swoich planach deweloper (Swede Center – przyp. red.),rozpoczynając jeden z projektów pilotażowych. W cyklu spotkań społecznych, które miały miejsce w 2012 r., zgłoszono wiele uwag do tego projektu oraz planu gospodarowania wodami i zostały one wzięte pod uwagę.

Klarowność, otwartość i wzajemne poszanowanie

W raporcie podkreśla się, że podejście uwzględniające interesy wielu zainteresowanych grup, takich jak firmy prywatne, przedsiębiorstwa usługowe, rolnicy czy lokalne samorządy, wydaje się odgrywać istotną rolę we wzmacnianiu zaufania w procesy. Ważne jest, by decydenci potrafili dobrze zidentyfikować grupy, które mogą mieć interes w gospodarowaniu wodą w dorzeczu, jak również określić te interesy.

Poszczególne grupy powinny czuć, że plany gospodarowania wodami są także ich własnością.

Autorzy raportu zaznaczają, że dostępność informacji, klarowność, otwartość i wzajemne poszanowanie przyczynić się mogą znacząco do ulepszenia polityki gospodarowania zasobami wód.

Angażowanie społeczeństwa wydaje się dużo trudniejsze niż praca z ekspertami, dlatego autorzy raportu zachęcają decydentów w obszarze gospodarki wodnej do ulepszania sposobów komunikacji, w tym używania nowoczesnych jej metod i do podawania technicznych szczegółów w jak najbardziej przystępny i konkretny sposób.

Ewa Szekalska
Dziennikarz