Andrzej ZiołoKierownik ds. projektów w SITA Polska
Teraz Środowisko: Jakie miejsce zajmują spalarnie odpadów w całym systemie gospodarowania odpadami?
Andrzej Zioło: Spalarnie są koniecznym uzupełnieniem systemu gospodarowania odpadami – trafiają do nich komunalne odpady zmieszane, tzw. resztkowe, które nie nadają się do recyklingu lub pozostały po procesach recyklingu. Oczywiście wiele zależy od jakości segregacji odpadów „u źródła”, tj. przez mieszkańców i firmy, ale założenie jest takie, że do spalarni trafią odpady, które nie mają już żadnej użytecznej wartości poza wartością opałową. Dzięki spalarni stają się zasobem, z którego można odzyskać energię cieplną i elektryczną.
Miejsce metody termicznego przekształcania odpadów jest ściśle określone w hierarchii postępowania z odpadami wskazanej przez polskie i unijne prawodawstwo.
Spalarnie w technologii rusztowej osiągają wysoki wskaźnik efektywności energetycznej (powyżej 0,65), co powoduje, że spalanie odpadów jest zgodnie z przepisami traktowane jako odzysk (R1).
Dodatkowo, biorąc pod uwagę zapóźnienia Polski w zakresie gospodarowania odpadami i fakt, że podstawową metodą postępowania z odpadami jest składowanie, a recyklingowi poddaje się niewielką część odpadów, to w Polsce tym bardziej jest miejsce zarówno na nowoczesne zakłady MBT (mechaniczno-biologicznego przetwarzania), jak i spalarnie z odzyskiem energetycznym.
TŚ: Niektórzy specjaliści podkreślają, że skoro w związku z polityką UE będziemy wciąż ograniczać składowanie, to wkrótce strumień odpadów dla spalarni się skończy. Co wtedy stanie się ze spalarniami? Czy ich budowa nie jest pochopnym krokiem z ekonomicznego punktu widzenia?
AZ: Ci, którzy twierdzą, że może nam zabraknąć odpadów, są naprawdę wielkimi optymistami. Póki co problemem polskiej gospodarki odpadowej jest fakt, że nie wywiązujemy się ze zobowiązań ograniczenia składowania odpadów i obawiam się, że w najbliższym czasie to nie nastąpi.
W Polsce istnieje kilkaset składowisk, na których zalegają tysiące ton odpadów! Niektóre z nich będą się rozkładały setki lat… Ponadto każdego roku Polacy produkują około 10 mln ton odpadów i niestety obawiam się, że w przyszłości będziemy mieli do czynienia z tendencją wzrostową. Jest to związane z faktem wzrostu poziomu życia Polaków, korzystania z coraz większej ilości dóbr. Dość powiedzieć, że przeciętny Europejczyk wytwarza około 500 kg odpadów rocznie, Amerykanin około 800 kg rocznie, a Polak póki co około 300 kg, co jest jednym z najniższych wskaźników wśród krajów europejskich.
Myślę, że raczej nie ma szans na ziszczenie się w Polsce prognoz mówiących o braku odpadów dla spalarni.
Warto też wiedzieć, że moc przerobowa sześciu budowanych obecnie spalarni w Polsce to 1 mln ton rocznie, co stanowi raptem ok. 10 proc. ilości wszystkich odpadów wytwarzanych w Polsce. Nawet zakładając, że zostanie osiągnięty wskaźnik odzysku i recyklingu na poziomie 80 proc., to przy dzisiejszej ilości wytwarzanych odpadów pozostaje ok. 2 mln ton do zagospodarowania, a zatem dwa razy więcej niż wydajność obecnie budowanych spalarni.
TŚ: Czy w Europie nie odchodzi się już od tego rodzaju rozwiązań?
AZ: Oczywiście w Europie nie buduje się już spalarni na taką skalę jak wcześniej, gdyż rynek jest nasycony. Jednak wciąż powstają nowe obiekty, które pełnią ważną rolę w nowoczesnej gospodarce odpadami. Spalarnie budują te kraje, które dążą do ograniczenia poziomu składowania odpadów.
Spójrzmy na Wielką Brytanię - przykład o tyle uzasadniony z polskiego punktu widzenia, że również tam składowanie nadal należy do podstawowych metod postępowania z odpadami. SITA operuje w Anglii już pięcioma instalacjami i aktualnie buduje cztery. W zeszłym roku oddaliśmy do użytku szóstą linię w Billingham, zwiększając moc przerobową całego obiektu o 200 tys. ton do 800 tys. ton odpadów rocznie.
TŚ: Część specjalistów wskazuje jednak, że przeciwko spalarniom przemawia m.in. fakt, że spalanie odpadów jest sprzeczne z ideą recyklingu.
AZ: To błędny pogląd. Termiczna metoda przekształcania odpadów nie ma na celu zastąpienia recyklingu, ale jego uzupełnienie, zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, o której wspominałem wcześniej. Nawet przy wysokich poziomach recyklingu zawsze pozostaje część odpadów, z którymi nie ma co zrobić. Niestety ta część jeszcze długo w Polsce pozostanie dość znacząca, ponieważ jakość segregacji odpadów w naszym kraju, choć poprawia się, to nadal jest na dość niskim poziomie.
Ponadto często zapomina się, że również w spalarniach zachodzi proces recyklingu - jest to tzw. recykling energetyczny. Niemal połowa energii wytworzonej w procesie spalania jest uznawana w UE za energię odnawialną, a spalarnie są w UE jej istotnym źródłem. To dlatego w krajach unijnych, mówiąc o spalarniach, używa się nazwy „Energy from waste plant”, co dużo lepiej oddaje przedmiot naszej działalności niż polskie słowo „spalarnia”.
Rozmawiała Ewa Szekalska
Druga część wywiadu z panem Andrzejem Zioło zostanie opublikowana w piątek 6 lutego. Nasz ekspert opowie w niej o technologiach stosowanych w nowoczesnych spalarniach i wpływie tych obiektów na środowisko naturalne.
