Ustawa o odpadach utrudnia inwestycje

Arkadiusz Miemietz
Project Manager w firmie Vacat Energia

Od 2016 roku będziemy musieli osiągnąć wyższe poziomy odzysku poprzez recykling, będzie także obowiązywał zakaz składowania frakcji o kaloryczności powyżej 6MJ, a także ograniczenie składowania frakcji biodegradowalnej⁽¹⁾. Tymczasem, obecnie funkcjonujące RIPOK-i i instalacje zastępcze w dużej mierze nie przetwarzają frakcji podsitowej, nie mówiąc już o poziomach, jakie zobowiązaliśmy się osiągnąć w niedalekiej przyszłości w 2020 roku.

W nawiązaniu do wymogów unijnych chciałbym zwrócić uwagę na dwa problematyczne artykuły ustawy z dnia 15 stycznia 2015 o zmianie ustawy o odpadach, a mianowicie art. 35 ust. 9 i art. 38A.

Art. 35 ust. 9 uniemożliwia zdobycie finansowania

Problemy związane z art. 35 ust. 9 będą miały wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, nie mówiąc o jednostkach samorządu terytorialnego (JST) i przedsiębiorcach, starających się o dofinansowanie projektów.

Fundusze nie mogą realizować swoich celów statutowych, jeżeli zabrania się ich finansowania do momentu powstania planów inwestycyjnych, stanowiących uzupełnienie Wojewódzkich Planów Gospodarki Odpadami (WPGO). Sporządzenie planów inwestycyjnych i aktualizacja WPGO ma nastąpić najpóźniej do 30 czerwca 2016 (!), a nie można pozyskać dofinansowania nawet na cele realizacji gminnej gospodarki typu PSZOK (gdyż PSZOK-i nie były ujęte w starych planach).

Funkcjonowanie artykułu 35 ust. 9 ustawy jest również niejasne w świetle dyrektywy o udzieleniu pomocy horyzontalnej UE na ochronę środowiska. W ramach tej kategorii pomocy, przedsiębiorcy mogą uzyskać rekompensatę wzrostu kosztów związanych z gospodarką odpadami, produkcją energii ze źródeł odnawialnych oraz z produkcją energii elektrycznej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła.

Tymczasem, gdy wstrzyma się wszelkie możliwości dofinansowania innowacyjnych przedsięwzięć, stracimy kolejne lata, pozostawiając świadomie nasz system gospodarki odpadami na poziomie WPGO z 2012 r. System ten będzie musiał opierać się na RIPOK-ach nie wykorzystujących w pełni potencjału energetycznego odpadów (takie nowoczesne przedsięwzięcia nie zostały ujęte w starych WPGO).

Stworzenie nowoczesnego rynku energii niemożliwe

Zgodnie z wytycznymi KE⁽²⁾, do obowiązków państwa należy „doprowadzenie do stworzenia ram strategicznych, wspierających zmiany prowadzące do przejścia na gospodarkę zasobooszczędną i niskoemisyjną”. W komunikacie „Energia 2020 – Strategia na rzecz konkurencyjnego, zrównoważonego i bezpiecznego sektora energetycznego” stwierdzono już, że realizacja celu zakładającego stworzenie tak funkcjonującego rynku energii będzie zagrożona, o ile nie nastąpią odpowiednie działania. Powinny one polegać na modernizacji sieci elektroenergetycznych i zastąpieniu przestarzałych instalacji alternatywnymi, ekologicznymi rozwiązaniami przy bardziej efektywnym wykorzystaniu energii w całym łańcuchu energetycznym.

Jednakże zważywszy na budżety (i w wielu przypadkach zadłużenie) JST oraz na wysokość wydatków na innowacyjne technologie przy blokadzie środków poprzez zapisy wspomnianej ustawy oraz niektórych innych ustaw - będzie to niewykonalne. Mając również na uwadze, że aplikacja o środki pomocy nie jest sprawą miesiąca bądź kwartału, skracamy sobie świadomie czas na dostosowanie systemu do poziomów wymaganych przez dyrektywy UE. Skutek? Przyszłe kary za nieosiągnięcie zakładanych celów - bądź kolejne ustawy odsuwające problem w czasie. W rezultacie ucierpi środowisko i my sami, ponosząc wyższe koszty energii.

Art. 38A blokuje innowacyjne technologie

Jeszcze bardziej problematyczny jest art. 38A - dlatego, że blokuje wszelkie innowacyjne technologie, jak i przedsięwzięcia związane z gospodarką odpadami. W starych WPGO są zapisane liczne inwestycje, które od momentu uchwalenia tych planów aż do dziś nie powstały i funkcjonują wyłącznie na papierze. Jednakże żadne nowe przedsięwzięcia (lepsze technologicznie, bardziej uzasadnione ekonomicznie i ekologicznie, rozwiązujące problemy odzysku i zmniejszenia ilości odpadów trafiających do składowania czy wpisujące się w w/w komunikat „Energia 2020”) nie będą mogły zostać umieszczone w WPGO bądź na listach inwestycyjnych. Powód? Dokumentem uprawniającym do aplikacji o zmianę uchwały w sejmikach wojewódzkich i wpisania się do WPGO jest prawomocna decyzja środowiskowa.

Nie wiadomo również, co będzie z inwestycjami już rozpoczętymi bądź ukończonymi, które na mocy ww. artykułu nie otrzymają pozwolenia zintegrowanego bądź pozwolenia na przetwarzanie odpadów, jeżeli nie były ujęte w starych WPGO.

Problem mają też przedsiębiorcy, którzy byli lub są w trakcie ubiegania się o decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, a obecnie jej nie otrzymają, pomimo iż złożyli wnioski przed rozpoczęciem prac legislacyjnych nad ww. ustawą. Przyczyną nie są jednak względy techniczne, technologiczne czy środowiskowe, lecz właśnie art. 38A ustawy o zmianie ustawy o odpadach.

Warto zastanowić się, czy tego typu akty prawne nie powinny być szerzej konsultowane ze środowiskiem zawodowym gospodarki odpadami. Pozwoliłoby to uniknąć długotrwałych i kosztownych interpretacji prawnych dla poszczególnych zapisów ustawowych. Mogłoby to też zapobiec wydłużeniu bądź wstrzymaniu procedur administracyjnych wprowadzających innowacyjne przedsięwzięcia sprzyjające osiągnięciu wytycznych UE.

Arkadiusz Miemietz, Vacat Energia