© CME Łukasiewicz – IEL
W skład Centrum Badawczego Materiałów Elektrotechnicznych (CME) wchodzą trzy grupy badawcze: Grupa Badawcza Technologii i Wytwarzania Materiałów (GTW), Grupa Badawcza Materiałów Elektrotechnicznych (GME) oraz Grupa Badawcza Przetwarzania i Odzysku Materiałów (GPO). Grupy Badawcze ściśle ze sobą współpracują zapewniając kompleksowe prace badawcze i technologiczne w zakresie doboru surowców, opracowywania nowoczesnych materiałów, opracowywania procesów technologicznych, badań, jak i recyklingu materiałów.
- W ramach naszych działań akredytowanych i nieakredytowanych prowadzimy działalność badawczo-rozwojową nad opracowywaniem nowoczesnych materiałów do zastosowań w elektrotechnice, ale również wykorzystujemy właściwości fizyko-chemiczne materiałów do różnych zastosowań. Np. realizowaliśmy projekt badawczy, w którym uzyskaliśmy proppanty, które miały umożliwiać wydobywanie gazu z łupków. Aktualnie współpracujemy z firmą, która zajmuje się materiałami włóknistymi do budownictwa w celu wprowadzenia gospodarki obiegu zamkniętego w przedsiębiorstwie – wylicza Krzysztof Kogut, główny specjalista w Centrum Badawczym Materiałów Elektrotechnicznych we Wrocławiu. Dodaje także, że w Centrum trwają zaawansowane prace nad rozwiązaniami w kierunku GOZ. Np. dla segmentu budownictwa modułowego planuje się zastosowanie materiałów odpadowych m.in. z włókien mineralnych do niepalnych, izolacyjnych płyt o dużej wytrzymałości mechanicznej, jak również nowoczesne elastyczne przewody i pianki grzejne mogące stanowić komponent np. ścian modułowych.
Kluczowe projekty: tradycja i nowoczesność
Dzięki wiedzy i 75-letniej praktyce Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Elektrotechniki realizuje co roku wiele projektów wpasowując się w wymagania współczesnego rynku i kształtując nowe trendy w technologiach materiałowych oraz realizując Krajowe Inteligentne Specjalizacje. Stąd też najważniejsze tematy poruszane przez Grupy Badawcze skupiają się na realizowanych przez Sieć Badawczą Łukasiewicz kierunkach: zrównoważona gospodarka, zdrowie, inteligentna mobilność, transformacja cyfrowa.
CME Łukasiewicz – IEL angażuje się w tematykę badawczą nad odnawialnymi źródłami energii oraz energooszczędnością, w tym zagadnieniami obiektów z obszaru off-grid.
- Współczesna gospodarka wymaga ograniczenia zużycia, a przede wszystkim zapewnienia możliwości gromadzenia energii. Stąd też w oparciu o wieloletnie doświadczenie i nowoczesne możliwości technologiczne planowane są prace nad materiałami i układami o dużej przenikalności i pojemności elektrycznej – wylicza ekspert.
W ramach kierunku zrównoważona gospodarka, w CME Łukasiewicz – IEL przygotowywana jest również technologia odzysku materiałów z tworzyw sztucznych, m.in. łopat turbin wiatrowych czy izolatorów kompozytowych stosowanych w energetyce. W tym celu prowadzone są prace nad procesem selekcji, rozdrabniania, mielenia i powtórnego wykorzystania odpadów, które obecnie utylizowane są poprzez składowanie w glebie lub spalanie, co z kolei prowadzi do emisji szkodliwych gazów cieplarnianych. Technologie opracowywane przez Grupę Badawczą Przetwórstwa i Odzysku Materiałów znajdują szeroki odzew w przemyśle. Wiele firm z branży energetyki i produkcji materiałów wykazało już zainteresowanie prowadzonymi pracami.
Kolejnym niezwykle istotnym z punktu widzenia innowacyjności zagadnieniem jest elektromobilność. W tej tematyce prowadzone są m.in. prace i badania zarówno nad materiałami grzewczymi, jak i opracowaniem lakierów elektroizolacyjnych o zwiększonej sile wiązania z przeznaczeniem do wykorzystania w silnikach pojazdów elektrycznych lub szybkoobrotowych napędach np. sprzętu gospodarstwa domowego. Dodatkowo opracowywane są rozwiązania wykorzystujące zastosowanie materiałów z surowców uzyskanych metodami recyklingowymi.
Kierunek zdrowie w dobie panującej pandemii to niezwykle ważny i wręcz kluczowy kierunek prac B+R. Stąd też w CME Łukasiewicz – IEL, we współpracy z innymi jednostkami naukowymi w tym: Politechniką Wrocławską, Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu, Stowarzyszeniem Elektryków Polskich, a także naukowcami z UNC Charlotte w USA oraz University of Waterloo w Kanadzie, prowadzone są prace nad elektrycznymi metodami eliminacji wirusów i bakterii. Metody te są ekologiczne (nie wykorzystują agresywnej chemii) oraz ekonomiczne. Zainteresowanie pracami wykazały już jednostki B+R m.in. w szpitalach.
Unikatowe Laboratorium Akredytowane
W CME funkcjonuje Laboratorium Akredytowane, które posiada bardzo szeroki zakres akredytacji: począwszy od materiałów elektroizolacyjnych po badania mechaniczne i elektryczne. – Mamy jeden z najszerszych w Polsce zakresów akredytacji na badania izolatorów elektroenergetycznych nisko, średnio, wysoko napięciowych. Akredytacja obejmuje też badania materiałów i wyrobów elektroizolacyjnych, przewodów izolowanych, kabli, osprzętu izolacyjnego (kleszcze, chodniki, rękawice itp.), badania palności materiałów, ponadto badamy zarówno materiały (masy) ceramiczne, jak i szklane, które dopiero posłużą do wytwarzania produktów. Np. w zeszłym roku mieliśmy zamówienia z Hiszpanii, Słowenii, Chorwacji i Niemiec dotyczące badania mas porcelanowych. Związane jest to z tym, że jako nieliczni w tej części Europy mamy akredytację na badanie materiałów ceramicznych w tak szerokim zakresie. Posiadamy też komorę solną do badań korozyjnych oraz komorę do prób termomechanicznych – podkreśla Krzysztof Kogut.
Centrum jest wyposażone w niezbędną aparaturę, która jest sprawdzana i regularnie wzorcowana, ze względu na wymagania m.in. Polskiego Centrum Akredytacji.
Jakie były początki?
Warto zauważyć również, że Centrum Badawcze Materiałów Elektrotechnicznych ma bogatą tradycję. Mianowicie jest kontynuacją Oddziału Technologii i Materiałoznawstwa Elektrotechnicznego założonego w 1948 r. we Wrocławiu przez prof. Jerzego Ignacego Skowrońskiego. Historycznie w oddziale wrocławskim Łukasiewicz - Instytut Elektrotechniki funkcjonowały pracownie, które zajmowały się różnymi typami materiałów, jedną z pierwszych była pracownia materiałów ceramicznych. - Ceramikę, w zależności od zastosowania, dzieli się na ceramikę użytkową i ceramikę techniczną. Ceramika techniczna jest powszechnie stosowana ze względu na swoje cenne właściwości: izolację elektryczną i wytrzymałość mechaniczną. W późniejszym okresie nastąpił szeroki rozwój materiałoznawstwa, a pracownie zaczęły się zajmować nowoczesną ceramiką izolacyjną, ceramiką do zastosowań w grzejnictwie, warystorami, biomateriałami, biomimetyką (bionaśladownictwem) - wyjaśnia Krzysztof Kogut.
Artykuł powstał we współpracy z Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytutem Elektrotechniki