Co obejmą zmiany w systemie białych certyfikatów? Jest treść nowelizacji ustawy o efektywności energetycznej

Łukasz Petelski
Radca prawny w zespole kontraktów publicznych i energetyki kancelarii Eversheds Sutherland Wierzbowski

Niewystarczająca podaż białych certyfikatów, nowy cel oszczędności energii finalnej na lata 2021-2030 i kwestia zasobów kadrowych Urzędu Regulacji Energetyki (URE) to wyzwania, z którymi musimy się zmierzyć. Ma w tym pomóc nowelizacja ustawy o efektywności energetycznej, która czeka już na podpis Prezydenta. Nowe rozwiązania dotyczące świadectw efektywności energetycznej wejdą w życie po 14 dniach od ogłoszenia.

Cel oszczędności do 2030 r.

Dyrektywa 2018/2002/UE zobowiązuje państwa członkowskie do osiągnięcia w latach 2021–2030 łącznych oszczędności zużycia energii końcowej równoważnych corocznym nowym oszczędnościom w wysokości 0,8 proc. średniorocznego zużycia energii finalnej z lat 2016–2018. Co to dla nas znaczy? W Polsce średnioroczne zużycie energii końcowej z lat 2016-2018 wyniosło 69 780 ktoe. Począwszy od 2021 r. oszczędności energii końcowej powinny zatem wynieść co roku 558 ktoe, a w horyzoncie 10-letnim - 5580 ktoe. Taki też cel wskazano w nowelizacji. Przyjęte rozwiązania mają ułatwić jego wykonanie.

Szerszy katalog podmiotów zobowiązanych

Po pierwsze, planuje się rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych. Nowa regulacja obejmie podmioty paliwowe wprowadzające do obrotu paliwa ciekłe służące do transportu drogowego lub kolejowego. Obowiązek uzyskania oszczędności energii finalnej w 2021 r. i 2022 r. zostanie określony na poziomie 0,2 proc. ilości paliw ciekłych (z wyłączeniem biokomponentów) wprowadzonych do obrotu w danym roku kalendarzowym. W kolejnych latach będzie stopniowo wzrastał – aż do 1 proc. w 2030 r. Nałożenie obowiązku w wyższym zakresie (w szczególności w pierwszych latach jego realizacji) mogłoby spowodować – zdaniem projektodawcy – nieproporcjonalny do uzyskanych efektów wzrost cen paliw.

Rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych ułatwi realizację celu efektywnościowego, może jednak skutkować zwiększeniem popytu na białe certyfikaty.

Nowe przedsięwzięcia proefektywnościowe

Po drugie, zmianie ulegnie również katalog przedsięwzięć proefektywnościowych, do których zaliczone zostaną przedsięwzięcia polegające na modernizacji lub wymianie pojazdów służących do transportu drogowego lub kolejowego, a także przedsięwzięcia związane z magazynowaniem i przeładunkiem paliw ciekłych.

Wymiana urządzeń grzewczych i instalacji cwu u odbiorców końcowych ze wsparciem

Przyjęty w obowiązującej ustawie minimalny próg oszczędności w wysokości 10 toe uniemożliwia w praktyce wdrażanie przedsięwzięć proefektywnościowych bezpośrednio u odbiorców końcowych.

W związku z powyższym zdecydowano, że podmioty zobowiązane będą mogły wypełnić swój obowiązek, realizując tzw. programy bezzwrotnych dofinansowań. Mają one mieć na celu współfinansowanie realizacji u odbiorców końcowych przedsięwzięć proefektywnościowych polegających na wymianie urządzeń lub instalacji służących do celów ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej na urządzenia lub instalacje charakteryzujące się wyższą klasą efektywności energetycznej, bądź przyłączeniu do sieci ciepłowniczej.

Ilość zaoszczędzonej energii ma być obliczana przy uwzględnieniu wartości referencyjnych (będą określone w rozporządzeniu), bez potrzeby sporządzania audytu.

System białych certyfikatów

Nowelizacja wprowadza również zmiany związane z procedurą uzyskania białych certyfikatów. Aby ułatwić badanie „efektu zachęty”, proponuje się wprowadzenie definicji rozpoczęcia prac zmierzających do realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej. Ma to na celu rozstrzygnięcie, przed podjęciem jakich czynności należy złożyć wniosek o wydanie świadectwa efektywności energetycznej.

Nowe przepisy wyłączą możliwość łącznego rozliczenia wykonania obowiązku za dwa lub trzy lata. Warto przy tym zwrócić uwagę na przepis przejściowy, zgodnie z którym podmioty zobowiązane będą mogły do 30 czerwca 2023 r. dokonać łącznego rozliczenia obowiązku, jeżeli nie dokonały tego rozliczenia przed dniem wejścia w życie nowelizacji.

W przypadku uzyskania oszczędności energii finalnej z zakończonego przedsięwzięcia w wysokości innej niż określona w wydanym świadectwie efektywności energetycznej, podmiot, któremu wydano świadectwo, będzie zobowiązany do złożenia wniosku o zmianę wartości świadectwa (zgodnie z dołączonym do wniosku audytem efektywności energetycznej, jeżeli jest wymagany).

Nowela wprowadzi również rozwiązania zobowiązujące Prezesa URE do wydania decyzji o odmowie przekazania do Towarowej Giełdy Energii informacji o wydanym świadectwie efektywności energetycznej. Dotyczyć to będzie dwóch sytuacji – rozpoczęcia prac zmierzających do realizacji przedsięwzięcia proefektywnościowego przed złożeniem wniosku o wydanie świadectwa oraz niezłożenia wniosku o zmianę świadectwa (jeżeli była podstawa do jego zmiany).

Audytorzy na celowniku

W uzasadnieniu ustawy czytamy, że w przeważającej większości audyty efektywności energetycznej prezentują niski poziom merytoryczny, zawierają elementarne błędy rachunkowe i metodologiczne lub nie zawierają żadnych informacji, w jaki sposób została oszacowana oszczędność energii wynikająca z planowanego przedsięwzięcia. W związku z powyższym w nowelizacji zamieszczono przepisy wskazujące, jakie wymagania będą musiały zostać spełnione przez osoby sporządzające audyt.

Co dalej?

Nowe rozwiązania, które mają wejść w życie po 14 dniach od dnia ogłoszenia, należy ocenić pozytywnie. Otwartym tematem pozostaje natomiast kwestia zasobów kadrowych URE skutkująca opóźnieniem w wydawaniu białych certyfikatów, co ma bezpośredni wpływ na niewystarczającą ich podaż na rynku.

mec. Łukasz Petelski