Minął rok. Czas wykonać wyrok TSUE w sprawie przekroczeń norm jakości powietrza w Polsce

22 lutego 2018 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał przeciwko Polsce wyrok związany z utrzymującymi się od lat przekroczeniami norm jakości powietrza dla pyłu drobnego PM 10. Jednym z kluczowych jego postanowień jest konieczność zmiany rozwiązań wynikających z aktualnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych⁽¹⁾. Komisja chce zobaczyć w polskim prawie realizację art. 23 ust. 1 akapit 2 dyrektywy 2008/50/WE który przewiduje, że „programy ochrony powietrza określają odpowiednie działania, tak aby okres, w którym poziomy dopuszczalne i docelowe nie są dotrzymane, był jak najkrótszy ”. Tymczasem dzisiejsze programy dają na realizację zadań zbyt dużo czasu, a ponadto nie zawierają żadnych wskaźników ich monitorowania.

Kalendarz napięty jeszcze bardziej

Przedstawiony przed kilkoma dniami projekt rozporządzenia⁽²⁾ wprowadza zmiany przede wszystkim w odniesieniu do części opisowej nowych programów ochrony powietrza, które sejmiki województw będą musiały przyjąć w drodze uchwał w nieprzekraczalnym terminie do 15 czerwca 2020 r. Z szacunków wynika, że budżet państwa oraz WFOŚiGW wydadzą łącznie na ten cel ok. 8,6 mln zł. W zakresie harmonogramu działań naprawczych, regulacja zakłada więc skrócenie czasu realizacji działań średnioterminowych - z 5 lat na okres nie dłuży niż 4 lata i działań długoterminowych - z 10 lat na okres nie dłuższy niż 6 lat. Ponadto, do harmonogramu wprowadzony ma zostać obowiązek określania działań krótkoterminowych z terminem realizacji nie dłuższym niż 2 lata, w podziale na trzy etapy. Pierwszy ma zawierać działania planowane do realizacji w okresie poniżej jednego roku, etap drugi w okresie jednego roku, zaś etap trzeci - powyżej jednego roku. Projektowane rozporządzenie obejmuje także wprowadzenie wskaźników monitorowania postępów realizacji działań naprawczych oraz osiąganych efektów ekologicznych, których brak wytykała w ubiegłym roku rządowi Najwyższa Izba Kontroli⁽³⁾. - Wskaźniki te pozwolą na monitorowanie postępów realizacji programów ochrony powietrza zarządom województw z poziomu województwa, jak również Ministrowi Środowiska z poziomu krajowego - czytamy w uzasadnieniu.

Niższe progi i nowa strategia

Zgodnie z rozporządzeniem ministra środowiska z 2012 r.⁽⁴⁾, w Polsce alarm smogowy ogłaszany jest dziś po przekroczeniu średniodobowej wartości 300 mikrogramów na m sześc. dla pyłu PM10. Poziom informowania, nieco lżejszy niż poziom alarmowy, wynosi zaś 200 mikrogramów.To próg stosunkowo wysoki w porównaniu np. do Węgier, gdzie alarm ogłaszany jest przy 100 mikrogramach na m sześc. czy Czech, gdzie ‘próg bólu' wynosi 150 mikrogramów. - W ostatnich dniach zaproponowaliśmy obniżenie tych poziomów, które wynosić będą odpowiednio 250 i 150 mikrogramów na m sześc. dla pyłu PM10 - powiedział w rozmowie z PAP minister środowiska Henryk Kowalczyk. W drugim kwartale br. rząd planuje również przyjęcie "Krajowego programu ograniczania zanieczyszczenia powietrza⁽⁵⁾" (KPOZP). To dokument strategiczny zawierający ramy oraz priorytety polityczne i ich odniesienia do celów określonych w innych obszarach, m.in. energetyce, rolnictwie, przemyśle czy transporcie.

Kamil Szydłowski
Dziennikarz, prawnik