Czy sąsiedzi pomogą Polsce w razie blackoutu?

© bzyxx

Obowiązujące przepisy (przede wszystkim dyrektywy: 2005/89/WE i 2009/72/WE) nie odpowiadają już realiom dzisiejszego rynku energii elektrycznej z siecią połączeń międzysystemowych. Jak nigdy przedtem wzrasta bowiem prawdopodobieństwo wystąpienia sytuacji kryzysowych dotykających kilka państw jednocześnie. Pewne okoliczności (np. długotrwałe mrozy lub fala upałów) nie znają granic politycznych, a początkowo lokalne incydenty mogą szybko nabrać transgranicznego charakteru. Tymczasem podejście państw członkowskich do kwestii zapobiegania sytuacjom kryzysowym w energetyce, przygotowania się na nie i zarządzania nimi jest obecnie bardzo różne. Krajowe przepisy i praktyki zwykle skupiają się wyłącznie na sytuacji danego państwa, pomijając skutki wykraczające poza jego granice. Uzgodnione pomiędzy Parlamentem Europejskim a państwami członkowskimi w ubiegłym tygodniu rozporządzenie⁽¹⁾ ma zagwarantować jednolite podejście całej Unii do problemu.

Chaos i bałagan

Dokonana przez Brukselę ocena krajowych ram prawnych i praktyk wykazała, że poszczgólne państwa członkowskie oceniają różne rodzaje ryzyka, podejmują różne środki zapobiegania sytuacjom kryzysowym i zarządzania nimi oraz że środki te są uruchamiane w różnym czasie. Brak ponadto koordynacji pomiędzy odpowiednimi służbami kryzysowymi, a ich role i obowiązki są nierzadko przeciwstawne. Proponowane rozporządzenie określa, jakie kroki państwa członkowskie powinny podjąć w celu zapobiegania sytuacjom kryzysowym i zarządzania nimi i jak powinny ze sobą w tym celu współpracować. Chodzi przede wszystkim o zapewnienie wspólnych metod oceny ryzyka, zwiększenie porównywalności i przejrzystości na etapie przygotowań oraz w trakcie kryzysu energetycznego, a także zagwarantowanie – nawet podczas kryzysu – dostaw energii elektrycznej tam, gdzie jest ona najbardziej potrzebna. - Obowiązująca dziś dyrektywa 2005/89/WE o bezpieczeństwie dostaw bardzo szeroko określa cele, ale ma małą wartość operacyjną – czytamy w uzasadnieniu nowego prawa.

Co zrobisz, jak nic nie zrobisz

Projektowana regulacja będzie miała charakter rozporządzenia, co oznacza, że automatycznie stanie się prawem wszystkich państw cżłonkowskich bez konieczności jej transpozycji do krajowych porządków prawnych. Rozporządzenie nakłada na rządy obowiązek niezwłocznego informowania sąsiednich państw i Komisji w razie wystąpienia sytuacji kryzysu elektroenergetycznego. Zagrożone państwo ma być zobowiązane do przekazania informacji na temat przyczyn kryzysu, podjętych i planowanych środków służących jego złagodzeniu oraz ewentualnej potrzeby uzyskania pomocy od innych państw. Każde państwo ma też za zadanie wyznaczyć właściwy organ odpowiedzialny za wykonywanie tyc zadań, a także opracować szczegółowe plany gotowości na wypadek zagrożeń.

Rzecz jednak w tym, że rozporządzenie nie precyzuje, do czego konkretnie państwa powinny się zobowiązać. Jedyną dyrektywą w tym zakresie jest konieczność stosowania „mechanizmów rynkowych”. Brakuje ponadto sankcji za niewywiązanie się z przewidzianych w planach obowiązków. Wydaje się więc, że jedynym środkiem odwoławczym będzie w razie potrzeby skarga do Komisji Europejskiej argumentowana naruszaniem traktatowej zasady solidarności.

Rozporządzenie zostało skierowane do parlamenarnej Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii⁽²⁾.

Kamil Szydłowski
Dziennikarz, prawnik