Ilość szkodliwych odpadów z tworzyw sztucznych w morzach i oceanach stale rośnie. Dlatego Komisja Europejska zaproponowała w poniedziałek wprowadzenie nowych przepisów dotyczących produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które najczęściej zaśmiecają europejskie plaże i morza, jak również zagubionych i porzuconych narzędzi połowowych. Proponowana dyrektywa(1) ma przynieść nie tylko korzyści środowiskowe, ale również gospodarcze. Komisja przewiduje, że nowe środki pozwolą zapobiec emisji 3,4 mln ton ekwiwalentu dwutlenku węgla, zapobiec szacowanym na 22 mld euro do 2030 r. szkodom w środowisku, a także zaoszczędzić 6,5 mld euro wydatków konsumenckich(2). Na całym świecie tworzywa sztuczne stanowią 85 proc. odpadów w morzach. Prawie trzy czwarte z nich to plastikowe torby.
Państwa same nie dadzą rady
Inicjatywa jest wynikiem zobowiązania podjętego w europejskiej strategii w dziedzinie tworzyw sztucznych, które dotyczyło walki z nadmierną ilością szkodliwych odpadów plastikowych. Podczas trwających od grudnia 2017 r. konsultacji publicznych 95 proc. respondentów przyznało, że działania mające na celu rozwiązanie problemu jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych są zarówno konieczne, jak i pilne. 79 proc. uważało, że aby zapewnić ich skuteczność, środki te należy wprowadzić na poziomie UE. Jednoznaczny wynik ankiety oraz proponowana przez Komisję forma prawna przepisów (dyrektywa zezwalająca na wybranie konkretnego sposobu realizacji celu poszczególnym państwom członkowskim) pozwala wierzyć, że przyjęcie ogólnoeuropejskich regulacji w tym zakresie okaże się bardziej skuteczne niż działanie rządów w pojedynkę.
Zwrotne butelki plastikowe?
Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, dla których istnieją łatwo dostępne i przystępne cenowo zamienniki, zostaną objęte zakazem wprowadzania do obrotu. Zakaz będzie miał zastosowanie do plastikowych patyczków kosmetycznych, sztućców, talerzy, słomek, mieszadełek do napojów i patyczków do balonów. Oznacza to, że wszystkie te przedmioty będą musiały być produkowane z bardziej zrównoważonych materiałów. Jednorazowe opakowania na napoje wykonane z tworzywa sztucznego będą dopuszczane na rynek tylko, jeśli ich nakrętki i pokrywki pozostają do nich przymocowane. Państwa członkowskie będą musiały ograniczyć korzystanie z plastikowych pojemników na żywność i kubków na napoje. Mogą to uczynić poprzez ustanowienie krajowych limitów, zapewnienie dostępności produktów zamiennych w punktach sprzedaży lub zagwarantowanie, że jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych nie będą oferowane bezpłatnie. Państwa będą zobowiązane zadbać do 2025 r. o to, aby 90 proc. jednorazowych butelek na napoje z tworzyw sztucznych było zbierane, na przykład poprzez systemy kaucji.
Wnioski ustawodawcze Komisji zostaną teraz przedłożone do przyjęcia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Komisja wniosła do pozostałych unijnych organów o pilne zajęcie się przepisami tak, aby Europejczycy mogli zaobserwować ich pierwsze efekty jeszcze przed wyborami w maju 2019 r.
Kamil SzydłowskiDziennikarz, prawnik
Przypisy
1/ Proposal for a directive on the reduction of the impact of certain plastic products on the environmenthttp://ec.europa.eu/environment/circular-economy/pdf/single-use_plastics_proposal.pdf2/ Reducing Marine Litter: action on single use plastics and fishing gear
http://ec.europa.eu/environment/circular-economy/pdf/single-use_plastics_impact_assessment.pdf