Działania GIOŚ na rzece Odrze. Analizy, badania, monitoring, strategia i współpraca

Międzyresortowy zespół ds. Odry

Główny Inspektor Ochrony Środowiska aktywnie uczestniczy w spotkaniach międzyresortowego zespołu ds. Odry, który został powołany przy Ministerstwie Klimatu i Środowiska. W trakcie tych spotkań omawiane są bieżące kwestie związane z potencjalnym zanieczyszczeniem wód, rekomendacjami dotyczącymi działań naprawczych, a także wypracowaniem skutecznych strategii ochrony oraz poprawy jakości wód w Odrze i innych polskich rzekach. - Kontynuujemy nasze wysiłki w monitorowaniu jakości wód w Polsce. Dzięki regularnym badaniom oraz współpracy międzyresortowej możliwe jest sprawne reagowanie na wszelkie niepokojące sygnały – podsumowała Joanna Piekutowska, Główny Inspektor Ochrony Środowiska.

Czytaj też: [Wywiad z J. Piekutowską] GIOŚ: przestępcy środowiskowi coraz sprytniejsi

Regularne spotkania w GIOŚ

W siedzibie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska odbywają się regularne spotkania poświęcone sytuacji na Odrze i innych polskich rzekach. Pozwalają one na wnikliwą analizę wyników badań, wymianę informacji oraz sprawne podejmowanie decyzji dotyczących  niezbędnych interwencji. Dzięki tym zebraniom możliwa jest szybka reakcja na wszelkie niepokojące zmiany stanu wód oraz efektywna koordynacja działań podejmowanych na różnych szczeblach administracyjnych. W spotkaniach uczestniczy m.in. kierownictwo GIOŚ oraz przedstawiciele Krajowego Laboratorium Referencyjnego ds. jakości wód powierzchniowych, Centralnego Laboratorium Badawczego, Departamentu Monitoringu Środowiska i Departamentu Inspekcji.

Monitoring wód

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska prowadzi monitoring wód, a wyniki badań są na bieżąco publikowane na stronach inte rnetowych GIOŚ⁽¹⁾. Przez ostatnie dwa lata podjęto szereg działań mających na celu skuteczne monitorowanie i kontrolowanie występowania Prymnesium parvum w wodach powierzchniowych.

Centralne Laboratorium Badawcze GIOŚ wykonało od 2022 roku do 15 lipca 2024 roku około 88 tys. analiz wody rzeki Odry i jej dopływów, oraz pobrało około 6,5 tys. próbek wody. W 2024 roku w ramach monitoringu badawczego badania wykonywane są w 2174 punktach pomiarowo-kontrolnych, z czego badania fitoplanktonu prowadzone są w 9 punktach na Odrze i 10 na Wiśle oraz na większych ich dopływach: Baryczy, Warcie, Noteci, Sanie, Wieprzu, Pilicy, Narwi i Bugu, a także na 18 zbiornikach zaporowych. Dzięki wykonywanym pomiarom temperatury wody, tlenu rozpuszczonego, przewodności elektrolitycznej właściwej w 20°C i odczynu pH, możliwe jest wcześniejsze wykrycie potencjalnego zagrożenia zakwitu „złotej algi”.

Czytaj też: Monitoring dla wszystkich. Każdy może zadbać o jakość wód

Pilotażowy monitoring w trybie ciągłym

Cały czas prowadzony jest również pilotażowy monitoring w trybie ciągłym, podczas którego monitorowane są cztery parametry: tlen rozpuszczony, pH, przewodność i temperatura. Sondy pomiarowe (których właścicielami, odpowiedzialnymi za działanie i prezentowane dane, są IRŚ-PIB i IOŚ-PIB) zostały zainstalowane w 34 wybranych lokalizacjach na rzece Odrze i jej dopływach. Pomiary dokonywane są 24 h/dobę, w odstępach jednogodzinnych. Wyniki przeprowadzanych pomiarów przesyłane są online i prezentowane na specjalnie przygotowanym przez GIOŚ portalu⁽²⁾.

Działania po sytuacji na rzece Odrze

Przypomnijmy, że od początku 2023 roku w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska obowiązuje Procedura monitorowania interwencyjnego Prymnesium parvum „złotej algi”, która w miarę potrzeb jest aktualizowana. Próbki wody były i są badane pod kątem parametrów fizyko-chemicznych oraz liczebności osobników Prymnesium parvum. W newralgicznym okresie próbki te pobierane były co najmniej raz w tygodniu, w 31 punktach pomiarowo-kontrolnych w dorzeczu rzeki Odry. Wyniki badań są na bieżąco publikowane na poświęconej im stronie⁽³⁾, co pozwala na stały dostęp do wyników stanu jakości wód.

Ponadto w 2023 roku pracownicy GIOŚ, wspólnie z zespołem prasowym z MKiŚ, zorganizowali cykl warsztatów dla dziennikarzy, dzięki którym możliwe było zaprezentowanie mediom metodyki monitoringu wód powierzchniowych, uwzględniającej występowanie Prymnesium parvum. Oprócz tego Inspekcja Ochrony Środowiska rozpoczęła cykl kontroli podmiotów odprowadzających ścieki. W latach 2022-2024 przeprowadzono łącznie 420 kontroli w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. W trakcie podjętych działań w 149 przypadkach stwierdzono naruszenia oraz ustalono, że 16 skontrolowanych zakładów nie posiadało pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie ścieków lub wód opadowych.

Czytaj też: Odsuwanie wałów i przegląd pozwoleń, ale co z opłatami za zrzuty? Zmiana specustawy odrzańskiej

Organy IOŚ, wykonując ustawowe zadania kontrolne, stale współpracują z wieloma innymi instytucjami administracji rządowej i samorządowej oraz służbami.

Źródło: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska