Na jakość informacji o powietrzu decydujący wpływ mają: metodyka prowadzenia pomiarów i związana z nią niepewność, kompletność serii pomiarowych oraz lokalizacja stanowisk pomiarowych - informuje Generalny Inspektorat Ochrony Środowiska.
Inspekcja bada zawartość pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 w powietrzu stosując dwie uzupełniające się wzajemnie metody:
- metodę grawimetryczną (referencyjną), która jest uznana i stosowana na świecie jako najbardziej precyzyjna metoda pomiaru;
- metodę automatyczną, posiadającą wykazaną równoważność do metody referencyjnej.
Cierpliwość popłaca
W metodzie grawimetrycznej, zwanej również metodą manualną (referencyjną) używa się tzw. poborników pyłowych, czyli specjalnych urządzeń, do których zasysane jest powietrze. Co dwa tygodnie do pobornika zakłada się 14 jednorazowych filtrów, które zmienia się co 24 godziny. Filtry są wcześniej ważone w laboratorium, po czym w specjalnych warunkach zostają przetransportowane na stację pomiarową i umieszczane w poborniku. Po 14 dniach wszystkie filtry są wyjmowane i umieszczane w specjalnych pojemnikach, skąd z powrotem trafiają do laboratorium. Tam filtry są ważone po raz drugi, już jako filtry po tzw. ekspozycji. Z różnic mas przed i po ekspozycji filtra, wyliczane są stężenia pyłów. Stężania podawane są w mikrogramach na metr sześcienny [µg/m3]. Zaletą tej metody jest jej wysoka dokładność. Wadą jest z kolei czas potrzebny na uzyskanie wyników, który wynosi ok. 3 tygodni.
Taką metodą mierzy się nie tylko stężenia pyłu zawieszonego, ale także metali ciężkich i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, w tym benzo(a)pirenu. Obecnie w Polsce pomiary metodą grawimetryczną są prowadzone na ok. 180 stanowiskach pyłu PM10 i ok. 70 stanowiskach pyłu PM2,5.
Skąd czerpiemy bieżące dane?
Do pomiarów wykonywanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska stosuje się również mierniki automatyczne, które posiadają certyfikaty potwierdzające ich równoważność z opisaną powyżej metodą referencyjną. Mierniki na bieżąco mierzą stężenia pyłu, co umożliwia pokazywanie wyników tych pomiarów w trybie "on-line" na portalach inspekcji ochrony środowiska (GIOŚ i WIOŚ) i w aplikacji GIOŚ "Jakość powietrza w Polsce". Dane są aktualizowane co godzinę i, w celu porównania z poziomem dopuszczalnym, przeliczane na wartości średniodobowe. Obecnie w Polsce pomiary metodą automatyczną są prowadzone na ok. 135 stanowiskach pyłu PM10 i 45 stanowiskach pyłu PM2,5.
Z rezerwą do czujników
Oferowane na rynku komercyjnym tzw. niskokosztowe czujniki do pomiarów zanieczyszczeń powietrza, a w szczególności do pomiarów stężeń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 w powietrzu, nie są urządzeniami pracującymi zgodnie z wyżej opisaną metodyką referencyjną. W związku z powyższym, śledząc w Internecie informacje na temat stężeń pyłu zawieszonego, które są generowane za pomącą niskokosztowych czujników, należy mieć na uwadze, iż pomiary te mogą być obarczone bardzo dużym błędem, a w przypadkach skrajnych mogą być one całkowicie nieprawidłowe, co w konsekwencji może wprowadzać użytkowników tych informacji w błąd.
Metodykę pomiarów pyłu zawieszonego wskazuje dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z 11.06.2008, str.1) oraz w rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032), a określona w normie PN-EN 12341:2014 Powietrze atmosferyczne - Standardowa grawimetryczna metoda pomiarowa do określania stężeń masowych frakcji PM10 lub PM2,5 pyłu zawieszonego.
źródło: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
