Strategia GOZ dla trzech polskich miast

© TSUNG-LIN WU

Gdańsk, Kraków i Lublin – to trzy miasta, które brały udział w projekcie⁽¹⁾ „Circural Cities Program Poland”. Celem programu było przygotowanie analiz przepływu odpadów dla każdego z miast, na podstawie których opracowane zostały trzy strategie⁽²⁾ transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym.

Wcześniej w projekcie brały udział takie miasta jak Praga czy Roterdam, które w obecnej chwili realizują program Circular Cities.

Czym jest gospodarka o obiegu zamkniętym? Ta i wiele innych definicja dostępnych jest w Słowniku Ochrony Środowiska.

Holistyczne podejście

Ośrodki miejskie zajmują jedynie około 3 proc. powierzchni Ziemi, zużywając jednocześnie 75 proc. wszystkich zasobów naturalnych planety. Szacuje się ponadto, że ośrodki miejskie, zamieszkiwane obecnie przez ponad połowę ludności świata, odpowiadają nawet za 3/4 globalnych emisji CO₂.- Musimy przekształcić miasta w zdrowe, zrównoważone i sprzyjające włączeniu społecznemu miejsca; w producentów, a nie tylko konsumentów zasobów. Można to zrobić, zasadniczo zmieniając sposób działania gospodarki, zaczynając od procesu projektowania i planowania miast – czytamy w jednej z przygotowanych w ramach projektu analiz. Wśród obszarów priorytetowych dla miast objętych projektem wskazuje się m.in. transport, energetykę, gospodarkę odpadami i zrównoważone budownictwo.

Jakie działania?

W obszarze transportu w Lublinie proponuje się inwestycje w systemy czystej mobilności, „aby zaoferować wygodną, bezpieczną i niedrogą alternatywę dla posiadania samochodu”. Jednym z rozwiązań miałoby być zwiększenie budżetu gminy na infrastrukturę rowerową i dofinansowanie m.in. zakupu rowerów towarowych dla przedsiębiorstw i obywateli. Wśród innych aspektów GOZ proponuje się ponadto, by w mieście tym utworzyć dzielnicowe centra ponownego wykorzystania i naprawy. - Są one kluczową częścią infrastruktury publicznej, która umożliwia funkcjonowanie gospodarki o obiegu zamkniętym w miastach. Zapewniają mieszkańcom umiejętności oraz narzędzia pozwalające na dłuższe użytkowanie produktów, zmniejszając tym samym obciążenie systemów gospodarowania odpadami i oszczędzając cenne zasoby potrzebne do produkcji nowych dóbr konsumpcyjnych. Lublin może wspierać tworzenie takich centrów udostępniając lokalne przestrzenie oraz zapewniając wsparcie finansowe i techniczne dla podmiotów zainteresowanych ich tworzeniem – czytamy.

Zobacz też: [WIDEO] Recykling i integracja zawodowa bezrobotnych - jak upiec dwie pieczenie przy jednym ogniu?

W Gdańsku natomiast proponuje się m.in. przejście na model „produktu jako usługi” (ang. “product as a service”) - Od 2040 r. każdy większy sklep, oprócz zupełnie nowych produktów, powinien oferować również produkty używane. Nadmiar żywności powinien trafiać do lodówek dostępnych dla społeczności miejskiej, a odpady organiczne z gospodarstw domowych powinny dostać drugie życie jako kompost wykorzystywany następnie w ogrodach dostarczających świeżych warzyw i owoców mieszkańcom miasta – czytamy w strategii dla Gdańska. Jak dodano, sprawne wdrożenie koncepcji GOZ wymagać będzie współpracy międzysektorowej i współdziałania z wieloma interesariuszami. W celu przyśpieszenia transformacji miasta proponuje się także stworzenie systemu monitoringu pozwalającego na zbieranie danych o odpadach komunalnych i przemysłowych.

Jako dobre rozwiązanie dla Krakowa eksperci widzą natomiast wprowadzenie systemu „płać za tyle, ile wyrzucasz” w przemyśle i przedsiębiorstwach. - Systemy "płać za tyle, ile wyrzucasz" (Pay-As-You-Throw) mogą skutecznie zachęcać do redukcji ilości odpadów w przemyśle i przedsiębiorstwach. Będzie jednak konieczne ścisłe monitorowanie tych systemów, aby zapobiegać nielegalnemu wyrzucaniu odpadów. Będzie to również wymagało szkoleń dla sektora prywatnego na temat sposobów redukcji ilości odpadów i wdrażania zrównoważonej gospodarki zasobami – podano. Wśród działań dla Krakowa wymienia się ponadto pełne przejście na energię odnawialną, gromadzenie wody na dachach czy wdrażanie wartościowych, wielofunkcyjnych terenów zielonych o różnym przeznaczeniu.

Co na to miasta?

- Zastosowane w programie „Circular Cities Poland” podejście bardzo mi się spodobało, ponieważ odzwierciedla założenia Europejskiego Zielonego Ładu – wskazywał Andrzej Łazęcki, z Urzędu Miasta Krakowa, cytowany w komunikacie prasowym Unii Metropolii Polskich (UMP). – Obecnie pracujemy nad transformacją klimatyczną miasta i gospodarka obiegu zamkniętego jest jednym z filarów, na których ta nowa strategia Krakowa będzie się opierać – dodał.

Jak jednak wskazuje w komunikacie UMP, Tomasz Fijołek, dyrektor Biura Unii Metropolii Polskich, choć tematy związane z ochroną środowiska czy gospodarką odpadami są miastom niezmiernie bliskie, wdrażaniu odpowiednich strategii nie sprzyjają okoliczności prawne.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.