Chorzy na smog. Ranking najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce

© rh2010

Na 211 miejscowości objętych monitoringiem pyłów zawieszonych PM10, aż 180 nie spełniało rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczącej maksymalnej liczby „dni smogowych”, czyli takich o zbyt wysokim stężeniu pyłu PM10 – wynika z raportu⁽¹⁾ HEAL Polska i Polskiego Alarmu Smogowego pt. Chorzy na Smog. Jak dni z wysokim poziomem zanieczyszczenia powietrza wpływają na nasze zdrowie i samopoczucie?

Trzy miesiące smogu

Jak wynika z raportu, najwięcej dni smogowych w ubiegłym roku odnotowano w Nowej Rudzie - 96 dni z przekroczeniem normy WHO, a więc ponad 3 miesiące. Dalej wymieniono Suchą Beskidzką (79 dni) Żywiec (72 dni), Pszczynę (60 dni), Nowy Targ (59 dni) i Nowe Miasto Lubawskie (57 dni). - Jeśli odniesiemy to do wytycznej mówiącej, że takich dni nie powinno być więcej niż 4 w roku, widzimy, że mimo zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza w Polsce w ostatnich latach, jakość powietrza wciąż odbiega od norm i wpływa negatywnie na nasze zdrowie - czytamy w raporcie.

Natomiast najwyższe średnie stężenie dobowe pyłu PM10 w minionym sezonie grzewczym odnotowano w Żywcu - 208 μg/m³, to niemal 5-krotnie więcej niż norma dobowa dla tego zanieczyszczenia wyznaczona przez Światową Organizację Zdrowia (rekomendacja maksymalnego stężenia średniodobowego wg WHO wynosi 45 μg/m³). Wysokie średnie stężenia dobowe pyłu PM10 odnotowano także w Radomsku (185 μg/m³), Nowej Rudzie (152 μg/m³), Lwówku Śląskim (152 μg/m³) oraz Godowie (150 μg/m³).

Czytaj też: WHO rekomenduje bardziej restrykcyjne normy jakości powietrza

Wpływ na zdrowie

- Tymczasem liczne badania naukowe pokazują, że nawet krótkotrwałe (kilkugodzinne lub kilkudniowe) narażenie na oddychanie szkodliwymi substancjami zawieszonymi w powietrzu może powodować szereg negatywnych skutków zdrowotnych. W skrajnych przypadkach może to prowadzić nawet do zgonu – wskazują autorzy raportu. Eksperci przypominają w tym kontekście utrzymujący się w Londynie w dniach 5-9 grudnia 1952 r. smog, który doprowadził do 3 tys. przedwczesnych zgonów, a w kolejnych tygodniach w wyniku powikłań śmierć poniosło kolejnych  8 tys. osób.

W raporcie przytoczono wyniki współczesnych badań naukowych dotyczących krótkoterminowego wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie. Jak wskazano, badanie przeprowadzone w 2023 r. w pięciu miastach wschodniej Polski wykazało, że wzrost stężenia PM10 o 10 μg/m³ wiązał się z 3% wzrostem ryzyka zgonu tego samego dnia. Z innych przytoczonych badań wynika natomiast, że istnieją dowody na wzrost liczby przyjęć do szpitali ze względu na krótkotrwałe narażenie na pył PM2,5, NO₂ i ozon. - W przypadku PM2,5 z każdym wzrostem o 10 ug/m3 ryzyko przyjęć do szpitala wzrasta o ok. 1% - dodano.

- Lekarze w swoich gabinetach coraz częściej diagnozują oddychanie smogiem jako przyczynę problemów ze zdrowiem i zwracają uwagę na potencjalne powikłania i konsekwencje nawet krótkotrwałego narażenia na oddychanie toksycznym powietrzem – czytamy.

Czytaj też: Skutki zanieczyszczenia środowiska są większe niż mogłoby się wydawać

Kto jest najbardziej narażony na negatywne skutki oddychania zanieczyszczonym powietrzem? Wśród szczególnie narażonych grup wymienia się dzieci, osoby starsze, osoby z istniejącymi chorobami czy pogorszonymi funkcjami poznawczymi, kobiety w ciąży oraz osoby w trudnej sytuacji ekonomicznej.

HEAL Polska oraz Polski Alarm Smogowy zauważają przy tym, że poprawa jakości powietrza to proces wymagający działań na wszystkich szczeblach politycznych. Kluczowe znaczenie w tym zakresie ma zatem współpraca polityków i sektora zdrowia w działaniach na rzecz czystego powietrza.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.