Jak skutecznie zwalczać pestycydy?

© Mykola Mazuryk

Głównym źródłem zanieczyszczeń zbiorników wodnych na terenach rolniczych są pestycydy. Każdego roku w Unii Europejskiej sprzedawane jest 320 000 ton pestycydów - głównie dla przemysłu rolniczego - które trafiają do wody i osadów zgromadzonych na dnie zbiornika, co zagraża trwałości zasobów i bioróżnorodności wodnej. Z problemem pestycydów zmierzył się francuski ENGEES (instytucja szkolnictwa wyższego prowadzona przez Ministerstwo Rolnictwa) w kooperacji z francuskimi, włoskimi i niemieckimi ośrodkami akademickimi. Projekt ARTWET⁽¹⁾ został sfinansowany z programu LIFE - instrumentu finansowego Unii Europejskiej

Siła bioremediacji

Zgodnie z Dyrektywą Rady 98/83/WE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi maksymalny poziom zanieczyszczeń w wodzie pitnej nie powinien wynosić więcej niż 0,1 μg/L dla substancji pojedynczych i 0,5 μg/L dla sumy pestycydów i produktów ich rozkładu. Dlatego też zwalczenie pestycydów należy do kluczowych narzędzi w strategii ochrony wód. Niestety, lokalizacja zanieczyszczeń nie będących punktowym źródłem, takich jak pestycydy, wciąż stanowi wyzwanie. Z takimi zanieczyszczeniami można jednak walczyć, m.in. dzięki zastosowaniu bioremediacji.

Niskokosztowa i naturalna

Celem francuskiego projektu było zademonstrowanie niskokosztowych systemów oczyszczania wód naturalnych w celu redukcji zanieczyszczenia pestycydami pochodzenia rolniczego. Dodatkowo, realizacja projektu miała udowodnić, że bioremediacja może być skutecznym i wydajnym sposobem oczyszczania wód powierzchniowych. W ramach projektu testowano oczyszczanie pestycydów przez wprowadzeniem ich do systemu wodnego. Jednym z założeń projektu było także dostosowanie jakości wody do wymogów określonych w Ramowej Dyrektywie Wodnej.

Likwidacja glifosatu

Projekt ARTWET z sukcesem wykazał, że sztuczne tereny podmokłe, pokryte głównie makrofitami, są trwałą i obiecującą opcją wykorzystywaną przy unieszkodliwianiu pestycydów niebędących źródłami punktowymi. W ramach projektu opracowano prototypy do testowania nowych koncepcji w dziedzinie remediacji, zarówno w skali laboratoryjnej jak i w pełnej skali w trzech krajach europejskich.

W wyniku przeprowadzonych badań wykazano skuteczność retencji między 40 a 88 proc, także w obrębie młodych systemów, skąpo pokrytych roślinnością. Projekt wykazał, że bioremediacja może niemalże w całości usunąć niektóre pestycydy, takie jak glifosat. Dodatkowo, recyrkulacja wody umożliwiła ograniczenie niektórych pestycydów, takich jak metalaksyl, penkonazol i chloropiryfos, o 99,8 proc. Także herbicydy stosowane przy uprawach kukurydzy, pszenicy i pomidorów zostały unieszkodliwione.

Także dla ścieków komunalnych

Stworzenie sztucznych terenów podmokłych zaowocowało rozwiązaniem nie tylko tanim, lecz także wpisującym się w naturalny potencjał biodegradacyjny. Zastosowana technologia - po odpowiedniej adaptacji - może w przyszłości oczyszczać także ścieki komunalne oraz zanieczyszczenia azotanem lub fosforem. Dla ułatwienia transferu technologii, twórcy projektu opublikowali przewodnik techniczny z poradami dotyczącymi wykorzystania odpowiedniego systemu⁽²⁾. Rok po zakończeniu projektu zostały wdrożone trzy nowe systemy w Niemczech i we Francji.

Natalia Rytelewska-Chilczuk
Dziennikarz, specjalista ds. ochrony środowiska