Jest projekt analizy barier dla społeczności energetycznych. Konsultacje do 10 września br.

© Pascal

Poddany konsultacjom dokument „Analiza barier prawnych, administracyjnych i organizacyjnych utrudniających rozwój społeczności energetycznych” został przygotowany dla MKiŚ przez zewnętrzną firmę FundEko. Resort realizuje w ten sposób wchodzący w zakres KPO kamień milowy G1G, który zobowiązał Polskę do opublikowania analizy trudności z jakimi borykają się społeczności energetyczne; zgromadzony materiał miał bazować na doświadczeniach zdobytych w toku należących do KPO programów wsparcia przedinwestycyjnego. – W analizie określone zostaną główne wąskie gardła w rozwoju społeczności energetycznych i przedstawiony zostanie zestaw zaleceń politycznych mających na celu wprowadzenie zmian prawnych harmonizujących ramy prawne w tym względzie oraz upraszczających i przyspieszających ich wdrażanie – głosi opis kamienia milowego⁽¹⁾. G1G stanowi z kolei element reformy G.1.1 „Wspieranie rozwoju lokalnych społeczności energetycznych”, która ma poprawić otoczenie regulacyjne dla energetyki obywatelskiej, zwiększając jej znaczenie w transformacji energetycznej. Wskazówki zawarte w projekcie analizy mają więc posłużyć ministerstwu do wdrożenia odpowiednich polityk, sprzyjających społecznościom energetycznym.

Czytaj też: Wsparcie dla społeczności energetycznych z KPO określone prawnie. Rozporządzenie MRiT

Ankiety i wywiady pogłębione

Analizę realizowano od marca do lipca br. Co w niej znajdujemy? Zgodnie z kamieniem milowym, dokument bazuje na doświadczeniach z programu wsparcia przedinwestycyjnego dla społeczności, a więc inwestycji B2.2.2 „Instalacje OZE realizowane przez społeczności energetyczne”, którą opisywaliśmy m.in. tutaj. Dokument skupia się na spółdzielniach energetycznych oraz klastrach energii, diagnozy i proponowane rozwiązania mają jednak w znacznym stopniu odnosić się też do innych form energetyki obywatelskiej, takich jak obywatelskie społeczności energetyczne. Dane pozyskano za pomocą internetowej ankiety CAWI przeprowadzonej wśród wnioskodawców w przedinwestycyjnym etapie B2.2.2, ankiety dla instytucji zarządzających programami regionalnymi na lata 2021-2027, wywiadów pogłębionych z ekspertami (reprezentującymi m.in takie podmioty jak Krajowa Izba Klastrów Energii i Odnawialnych Źródeł Energii czy Forum Energii) oraz analizy dokumentów (w tym programów operacyjnych na lata 2021-2027 zakładających wsparcie dla OZE i społeczności energetycznych). Autorzy dokumentu podjęli się identyfikacji najważniejszych barier oraz ograniczeń i dokonali ilościowej oceny ich istotności, którą uzupełnili o charakterystykę jakościową, po czym sformułowali wnioski i rekomendacje.

Czytaj też: Obywatelskie społeczności energetyczne muszą dopełnić obowiązku. URE otwiera rejestr

Trzy rodzaje utrudnień

Bariery i ograniczenia, jakie wskazuje analiza, mają charakter prawny, administracyjny i organizacyjny, przy czym każda kategoria uwzględnia czynniki kluczowe, czynniki istotne i mniej istotne. Przyjrzyjmy się konkretnym przykładom. Jednym z kluczowych czynników wśród barier i ograniczeń organizacyjnych dla społeczności energetycznych jest brak chęci współpracy ze strony operatorów sieci dystrybucyjnych w zakresie działań umożliwiających rozwój klastra energii lub spółdzielni energetycznej. Na problem wskazywała większość rozmówców w przeprowadzonych wywiadach pogłębionych, a 19% respondentów w jakościowej części ankiety określiła go jako najistotniejsze ograniczenie organizacyjne. Z kolei istotnym czynnikiem prawnym, który ogranicza rozwój społeczności energetycznych, są wymogi związane z lokalizacją instalacji OZE, magazynów energii czy innych elementów infrastruktury. Kwestia ta wiąże się m.in. z czasochłonnymi w opracowywaniu i modyfikacjach miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego.

Przykładowy czynnik mniej istotny, wymieniony po stronie barier i ograniczeń administracyjnych, to realizowana przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa kontrola przedmiotu działalności spółdzielni energetycznej. W każdym podrozdziale analiza podsuwa możliwe rozwiązania problemów, takie jak rozszerzenie katalogu zachęt dla społeczności (np. przez preferencyjne warunki przyłączenia do sieci), uruchomienie bezpłatnych usług informacyjnych i doradczych, rozszerzenie obszaru działalności klastra energii, powołanie stałego forum dialogu między społecznościami, operatorami sieci dystrybucyjnych i spółkami obrotu czy wypracowanie długoterminowej strategii finansowania społeczności.

Czytaj też: Podnieść korzyści ze źródeł odnawialnych. Gminy myślą o spółdzielniach, Tauron zwiększa moce

Wpisać społeczności w strategie

Podsumowanie dokumentu poddanego konsultacjom przez MKiŚ wymienia kolejną kwestię, często wskazywaną przez uczestników badań; brak strategicznego kontekstu dla rozwoju społeczności energetycznych. - Zwrócono uwagę na brak na poziomie krajowych dokumentów strategicznych charakterystyki wizji oraz celów dla rozwoju energetyki społecznej – czytamy. Długookresowa strategia powinna więc definiować instrumenty wsparcia i oczekiwane efekty, wraz z impulsami rozwojowymi i opisem korzyści odczuwanych zarówno na poziomie całego systemu elektroenergetycznego, jak i sieci dystrybucyjnych i wreszcie na poziomie lokalnym. Rekomendacje mówią też o uregulowaniu relacji między społecznościami a operatorami, zalecają wsparcie merytoryczne (za pomocą szkoleń i warsztatów, ale i np. wizyt studyjnych) i kolejne zmiany prawne, m.in. wprowadzające finansowe i pozafinansowe zachęty do zakładania społeczności energetycznych. Uwagi i opinie na temat projektu analizy można wysyłać na adres mailowy b222@klimat.gov.pl. Formularz zgłaszania uwag oraz dokument, których mają dotyczyć, znajdują się tutaj⁽²⁾ .

Szymon Majewski
Dziennikarz

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.