Jeziora bez nadzoru i dostępu. NIK o gospodarowaniu jeziorami stanowiącymi wody publiczne

Jezioro
© Janusz Lipiński

- Jeziora mają szczególne znaczenie dla ekologii, rekreacji i krajobrazu. Gospodarowanie nimi wymaga współpracy administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności – podkreśla Najwyższa Izba Kontroli (NIK) w swoim komunikacie prasowym.

Kontrolę dotyczącą gospodarowania jeziorami stanowiącymi wody publiczne NIK prowadziła w Ministerstwie Infrastruktury oraz jednostek Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (PGW WP), tj. Krajowym Zarządzie Gospodarki Wodnej (KZGW), pięciu regionalnych zarządach gospodarki wodnej (rzgw), pięciu zarządach zlewni i pięciu nadzorach wodnych. Kontrola obejmowała okres od 1 stycznia 2019 r. do 30 czerwca 2022 r.

Niepokojąca tendencja: uniemożliwianie dostępu do jezior

Wśród nieprawidłowości ujawnionych w Krajowym Zarządzie Gospodarki Wodnej wymieniono m.in.: brak pełnych informacji o liczbie jezior w kraju oraz do ilu z nich PGW WP wykonuje uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa czy brak danych o pomostach na jeziorach sklasyfikowanych jako wody powierzchniowe płynące.

Jak podkreślono, „korzystanie z wód publicznych ma charakter powszechny i przysługuje każdemu”, a „prawo dostępu do brzegu umożliwia też służbom ratowniczym możliwość szybszego dotarcia do osób potrzebujących pomocy na wodzie”. Izba z niepokojem obserwuje więc tendencję do uniemożliwiania dostępu do jezior będących wodami publicznymi.

- Wielu właścicieli nieruchomości przylegających do linii brzegowej wody płynącej grodzi dostęp do jeziora niejednokrotnie obejmując nim znaczne obszary gruntów należących do Skarbu Państwa, po czym wznosi na tych gruntach – bez stosownych zezwoleń – np. pomosty czy przystanie. W większości przypadków wiąże się to z przekształcaniem i dewastacją linii brzegowej oraz niszczeniem przybrzeżnej flory i fauny – zauważa NIK. Jak jednak podkreśla, zakaz grodzenia nieruchomości w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, który wynika z ustawy Prawo wodne, nie oznacza, że „właściciel ma się godzić na coś więcej niż tylko przejście przez jego posesję. Pas gruntu nadal jest jego własnością”.

- Zarówno PGW WP, jak i minister właściwy do spraw gospodarki wodnej, nie zapewnili warunków dla skutecznego egzekwowania zakazu grodzenia nieruchomości w sposób uniemożliwiający dostęp do wód oraz eliminowania nielegalnego użytkowania pomostów – stwierdza NIK.

Wnioski do Wód Polskich i Ministra Infrastruktury

Po kontroli NIK skierowała do Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie wnioski o:

• skuteczny nadzór nad prawidłowością gospodarowania jeziorami stanowiącymi wody publiczne w jednostkach organizacyjnych PGW WP,
• sfinalizowanie prac nad przejęciem od marszałków województw uprawnień właścicielskich w stosunku do wszystkich jezior stanowiących wody publiczne;
• wprowadzenie w PGW WP zasad ustalania długości pomostów oraz ich elementów;
• dostosowanie obsady kadrowej jednostek organizacyjnych PGW WP do zakresu wykonywanych zadań;
• zapewnienie wykorzystania przez pracowników PGW WP, wykonujących kontrole gospodarowania wodami, uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, wynikających z art. 341 ust 1 pkt 4 ustawy – Prawo wodne.

Ponadto do Ministra Infrastruktury Izba wnioskuje o wprowadzenie w ustawie – Prawo wodne przepisów, które umożliwiłyby zarządom zlewni i nadzorom wodnym wykonywanie kontroli gospodarowania wodami, a także o skuteczny nadzór nad prawidłowością gospodarowania przez PGW WP jeziorami stanowiącymi wody publiczne.

Artkuł powstał na podstawie komunikatu prasowego Najwyższej Izby Kontroli⁽¹⁾.

Dominika Adamska
Sekretarz redakcji, geograf

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.