Chronić gatunki i siedliska. Konwencja Berneńska ze strategią do 2030 r.

© giedriius

Strony Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, czyli tak zwanej Konwencji Berneńskiej, przyjęły Strategię działań na rzecz ochrony przyrody do 2030 r. Dokument uchwalono w Strasburgu podczas trwającego od 27 listopada do 1 grudnia br. corocznego spotkania.

Przyjętą 19 września 1979 r. w Bernie międzynarodową umowę na temat ochrony dzikich gatunków ratyfikowało do tej pory 51 stron, w tym Polska i Unia Europejska. Podczas ostatniego posiedzenia nasz kraj reprezentował przedstawiciel Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Uznana za największe osiągnięcie spotkania Strategia⁽¹⁾ zawiera cele i wskaźniki, które pozwolą zrealizować skupione na zachowaniu bioróżnorodności postanowienia Porozumienia Kunming-Montreal, a także unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności do roku 2030. Przyjęcie dokumentu opóźniło się m.in. ze względu na pandemię, jak jednak czytamy w wydanym komunikacie prasowym, „warto było czekać”. – Strategia ułatwi współpracę stron Konwencji Berneńskiej i przyczyni się do lepszej ochrony bioróżnorodności w Europie oraz poza nią – stwierdził sekretarz Konwencji, Mikaël Poutiers. Uchwalony akt powtarza pochodzące z 2021 r. cztery główne cele z „Wizji dla Konwencji Berneńskiej na okres do 2030 r.”. Mówią one o zwiększaniu obszaru, integralności i odporności naturalnych lub półnaturalnych ekosystemów, które powinny zajmować co najmniej 30% lądów i mórz, zwiększonej ochronie zagrożonych i rodzimych gatunków, „docenieniu, utrzymaniu i wzmocnieniu” wkładu dzikiej flory i fauny w czyste i zrównoważone środowisko oraz o dostępności i efektywnym wykorzystaniu zasobów potrzebnych do realizacji planu. Dla wszystkich celów Strategia wymienia szczegółowe wskaźniki.

W 2024 r. grupa robocza

Wraz ze Strategią strony Konwencji przyjęły tzw. rekomendację⁽²⁾, wskazującą sposoby jej wdrażania. Zakłada ona powołanie w 2024 r. grupy roboczej, która będzie nadzorować realizację uchwalonych postanowień. W grupie znajdą się zarówno strony umowy, jak i organizacje obserwujące.  Jak komentuje ekspert ds. bioróżnorodności w UNEP-GRID-Warszawa, dr Piotr Mikołajczyk, międzynarodowe porozumienia, takie jak np. Konwencja Berneńska powinny „nadążać za światem” i dopasowywać swoje cele i działania do zmieniających się uwarunkowań – zarówno tych środowiskowych, uwzględniających nowe wyzwania, w tym klimatyczne, jak też sytuacji politycznej czy kontekstów prawnych. Jej wdrażanie odbywa się od lat poprzez chociażby unijne dyrektywy ptasią i siedliskową, ale ostatni okres przyniósł nowe cele i kierunki ochrony przyrody, ujęte choćby w Unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, czy – już na gruncie globalnym – w postanowieniach Konwencji o różnorodności biologicznej (ang. Convention on Biological Diversity – CBD) – Konwencja Berneńska powinna uwzględniać zagadnienia związane z różnorodnością biologiczną w jej pełnym wymiarze, ponieważ gatunki i siedliska są ze sobą nierozerwalnie połączone i nie da się ich chronić oddzielnie.  Działania w tych obszarach inicjują już takie dokumenty jak wspomniana już Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności do roku 2030 czy procedowany aktualnie projekt Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych (Nature Restoration Law), nakazujące odtworzenie w tym samym terminie co najmniej 20% obszarów lądowych i morskich UE. W idealnym świecie wszystkie te akty prawne powinny być ze sobą spójne, a podejmowane na ich podstawie działania dobrze zsynchronizowane – podkreśla dr Mikołajczyk.

Podczas spotkania opracowano również wytyczne dla ochrony morskich żółwi w basenie Morza Śródziemnego, którym zagraża zwłaszcza intensywny rozwój turystyki. Omówiono powstawanie poza UE obszarów Emerald (komplementarnych z siecią Natura 2000 na terenie Unii), odnowiono tzw. Dyplomy Europy ⁽³⁾i rozpatrzono sprawy o naruszenie Konwencji zwłaszcza wskutek inwestycji planowanych na obszarach chronionych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska informuje o osiągniętych sukcesach – rezygnacji z budowy elektrowni wodnych na rzece Vjosa w Albanii i utworzeniu w zamian parku narodowego oraz „cofnięciu zezwoleń” na budowę elektrowni wodnych w parku narodowym Mavrovo w Macedonii Północnej.

Szymon Majewski
Dziennikarz