© Anastasiia
O prowadzonych negocjacjach pisaliśmy wczoraj – rozmowy miały doprowadzić do powstania ostatecznego kształtu zainicjowanej przez Komisję Europejską regulacji w sprawie odtwarzania i odbudowy zasobów przyrodniczych. Porozumienie zachowuje najważniejsze cele odbudowania co najmniej 20% obszarów lądowych i morskich UE do 2030 roku oraz wszystkich ekosystemów wymagających działań naprawczych do roku 2050. Ustanawia także prawnie wiążące cele dla każdego z wymienionych ekosystemów. Jak w przedstawionym komunikacie przypomina Rada UE, Nature Restoration Law stanowi część unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności i pomoże Unii Europejskiej zrealizować zobowiązania podjęte na ONZ-owskim szczycie COP15 w ramach porozumienia Kunming-Montreal. Dumę z zawartych ustaleń wyraziła wicepremier sprawującej prezydencję UE Hiszpanii Teresa Ribera Rodriguez – Rozporządzenie pomoże nam odbudować zdrowe poziomy bioróżnorodności w państwach członkowskich i zabezpieczyć przyrodę dla przyszłych pokoleń, jednocześnie realizując nasze cele klimatyczne.
Działania naprawcze dla różnych ekosystemów
Cele Nature Restoration Law obejmą ekosystemy lądowe, przybrzeżne i słodkowodne, w tym lasy, mokradła, łąki – ich pełna lista zawarta jest w aneksach do rozporządzenia. Do 2030 r. należy odbudować co najmniej 30% z siedlisk znajdujących się w złej kondycji z priorytetem dla obszarów Natura 2000. Do 2040 r. odbudowa ma objąć co najmniej 60% siedlisk w złej kondycji, do 2050 r. natomiast co najmniej 90% z nich. Rozporządzenie nakazuje państwom członkowskim zapobieganie pogarszaniu stanu siedlisk – szczegółowe wskaźniki będą zależeć od rodzaju danego siedliska. Ważnym obszarem, które uwzględnia przyjęta wersja Nature Restoration Law jest odbudowa populacji owadów zapylających, których liczba oraz bioróżnorodność w ostatnich dekadach dramatycznie się zmniejszyła. Państwa członkowskie będą musiały przyjąć środki odwracające ten proces oraz monitorować ich skuteczność; pomoże w tym naukowa metodologia określona w aktach delegowanych Komisji.
Czytaj też: ESRS E4, czyli bioróżnorodność i ekosystemy w raportowaniu zrównoważonego rozwoju
Rozporządzenie określa konkretne wymagania dla poszczególnych typów ekosystemów. Jeśli chodzi o ekosystemy rolnicze, państwa będą musiały doprowadzić do wzrostu co najmniej dwóch z trzech wskaźników: indeksu motyli łąkowych, udziału terenów rolnych o wysokiej różnorodności krajobrazu oraz zasobów węgla organicznego w glebie mineralnej na gruntach uprawnych. Cele dotyczą także odbudowy populacji ptaków. Jeśli chodzi o kontrowersyjną na wcześniejszych etapach procedowania Nature Restoration Law kwestię odbudowy mokradeł, porozumienie dopuszcza elastyczność. Jak czytamy, do 2030 r. przywróceniu powinno ulec 30% osuszonych wcześniej dla rolnictwa terenów podmokłych, do 2040 – 40%, a do 2050 – 50%. Państwa członkowskie będą mogły jednak wystąpić o niższe progi, o ile uznają, że ich potrzebują. Rada i Parlament zgodziły się także, że odbudowa mokradeł nie będzie się wiązać z ciężarami dla rolników i prywatnych właścicieli gruntów. Cele odbudowy lasów będą mierzone takimi wskaźnikami jak ilość martwego drewna czy obecność ptaków pospolitych. Państwa członkowskie zostały także wezwane do posadzenia co najmniej 3 mld kolejnych drzew do 2030 roku.
Narodowe plany odbudowy
Porozumienie wychodzi poza obszary tradycyjnie postrzegane jako „dzikie” i wkracza również do miast. Między wejściem rozporządzenia w życie a końcem 2030 r. nie może dojść do utraty netto miejskich terenów zielonych, chyba że zajmują one już 45%.
Na „celowniku” Nature Restoration Law pojawiają się też rzeki. Do 2030 r. należy poddać renaturyzacji co najmniej 25 tys. km z nich. Wszystkie z tych działań wraz z odnotowanymi postępami będą musiały być przedstawiane przez państwa UE Komisji Europejskiej w tzw. narodowych planach odbudowy (ang. nature restorations plans). Plany będą formułowane i prezentowane stopniowo – w pierwszej kolejności obejmując okres do czerwca 2032 r. z przeglądem działań wykraczających poza tę datę. Następne części uwzględnią działania na kolejne dziesięciolecia. Jak czytamy, „do czerwca 2032 r. państwa członkowskie przedstawią plany do 2042 r. z przeglądem działań do 2050, w czerwcu 2042 r. natomiast - na pozostały okres - do 2050”. Plany mogą uwzględniać społeczne, ekonomiczne i kulturowe zróżnicowanie poszczególnych państw. Komisja z kolei zostanie zobowiązana do przedłożenia sprawozdania na temat dostępnych zasobów finansowych i potrzeb w zakresie ich wdrażania – rok po wejściu regulacji w życie. Państwa będą mogły uzupełniać te środki własnymi publicznymi i prywatnymi programami wsparcia odbudowy ekosystemów. W 2033 r. Komisja oceni postępy we wdrażaniu rozporządzenia.
Rozporządzenie gotowe, ale jeszcze nieprzyjęte
O komentarz na temat osiągniętego porozumienia poprosiliśmy Augustyna Mikosa z Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot, który relacjonował nam poprzednie etapy prac nad Nature Restoration Law. Przedstawiciel Pracowni wyraża zadowolenie z powodu przywrócenia do regulacji wszystkich ekosystemów; Europarlament chciał zrezygnować m.in. z celów dla ekosystemów rolniczych. – Parlamentowi nie udało się powstrzymać zapisów dotyczących torfowisk i terenów rolniczych, co nastraja pozytywnie. Dobrze też, że wymogi odtwarzania wykroczą poza obszary Natura 2000 – mówi Mikos, przestrzegając równocześnie, że wypracowanie wspólnego stanowiska nie kończy jeszcze całego procesu legislacyjnego. Ten bowiem trwa nadal. Rozporządzenie w ustalonym kształcie musi zostać jeszcze przyjęte przez parlamentarną Komisję Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności, cały Parlament Europejski oraz Radę UE. – Czekamy na publikację ostatecznego tekstu i nadchodzące głosowania. Kilka miesięcy temu w Parlamencie zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu. Mamy nadzieję, że teraz nie wydarzy się nic podobnego – zauważa Augustyn Mikos. Jak dodaje, kiedy ambitne prawo wejdzie już w życie, na społeczeństwie obywatelskim spocznie obowiązek monitorowania jego implementacji.
Szymon MajewskiDziennikarz
