Morfologia odpadów komunalnych w Polsce. Raport IOŚ-PIB

© yaalan

W zeszłym tygodniu Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB) opublikował raport „Morfologia odpadów komunalnych wytwarzanych w Polsce w systemie gminnym”. Raport, jak wyjaśniają jego autorzy, jest opracowaniem zawierającym wyniki badań morfologii odpadów komunalnych przyjętych do przetwarzania w 8 Instalacjach Komunalnych MBP oraz wyniki analizy morfologicznej odpadów komunalnych wytwarzanych w Polsce w systemie gminnym.

Badaniami objęto odpady pochodzące z: miast o liczbie mieszkańców >50 tysięcy (MD), miast o liczbie mieszkańców ⩽50 tysięcy (MM) oraz z obszarów gmin wiejskich (W). Próbki do badań pobrano w 2021 r. w czterech seriach w okresie od lutego do listopada.

Skład morfologiczny zmieszanych odpadów komunalnych

Jak czytamy w raporcie, największy udział w składzie morfologicznym zmieszanych odpadów komunalnych przyjmowanych do Instalacji MBP z obszarów dużych miastach i terenów wiejskich odnotowano dla odpadów kuchennych (kolejno 19,1% i 18,2%). W dużych miastach odnotowano ponadto duży udział frakcji papieru i tektury - 15,3%, co stanowiło najwyższy udział tej frakcji wśród badanych odpadów z miast i terenów wiejskich. Wysoki udział w dużych miastach wykazano również dla frakcji tworzyw sztucznych (15%)  i odpadów ogrodowych (11,6%).

© IOŚ-PIB

Na terenach małych miast największe udziały stwierdzono dla frakcji tworzyw sztucznych (17,6%), odpadów kuchennych (17,1%) oraz papieru i tektury (12,7%). W badaniach odpadów zbieranych z terenów wiejskich natomiast największe udziały stwierdzono dla odpadów kuchennych (18,2%), tworzyw sztucznych (16,4%), odpadów zielonych (12,4%), i szkła (10,2%). Szczegółowe informacje na wykresie 1.

Szczegółowe informacje dla poszczególnych frakcji

Analizy składu morfologicznego frakcji papieru i tektury znajdującej się w komunalnych odpadach zmieszanych przyjmowanych do instalacji MBP wykazały, że podkategorią dominującą była tektura, stanowiąca blisko 40% składu frakcji. Udział pozostałych podkategorii (tj. papier opakowaniowy, gazety, czasopisma i papier biurowy oraz pozostały papier nieopakowaniowy) kształtował się na poziomie ok. 18-23%.

W składzie morfologicznym frakcji tworzyw sztucznych dominowała natomiast folia PE-HD i PE-LD (45,3%). - Zdecydowanie niższy udział uzyskała frakcja „PP+PS” (16,1%). Udziały na poziomie poniżej 10% stwierdzono dla: „PET bezbarwnego”, „opakowań po chemii gospodarczej”, „innych nieopakowaniowych” oraz „PET niebieskiego”. Najniższe zawartości na poziomie 1,9% uzyskano dla „PET zielony” i „PET mix” – czytamy w raporcie.

Z kolei we frakcji szkła znajdującej się w komunalnych odpadach zmieszanych przyjmowanych do instalacji MBP, największe udziały odnotowano dla opakowań ze szkła bezbarwnego (niemal 60%), dalej znajdowały się opakowania szklane brązowe (22,7%), opakowania szklane inne (18,6%) oraz szkło nieopakowaniowe (1%).

W zakresie składu morfologicznego frakcji metali największe udziały odnotowano dla opakowań żelaznych (45,5%) i opakowań aluminiowych (40,9%). 9,1% w tej podkategorii stanowiły natomiast „inne odpady żelazne” oraz 4,5% „inne opakowania nieżelazne”.

W raporcie wskazano ponadto średni procentowy udział poszczególnych składników morfologicznych w odpadach selektywnie zbieranych, zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie selektywnego zbierania odpadów w zakresie: papier, tworzywa sztuczne, metale, odpady opakowaniowe wielomateriałowe, szkło, przyjmowanych do instalacji.

Średni skład sitowy odpadów komunalnych

Z badania wynika ponadto, że spośród odpadów komunalnych przyjmowanych do instalacji MBP największe udziały stwierdzono dla frakcji grubej >100 mm (54,2%). W dalszej kolejności największe udziały stwierdzono dla frakcji 40- 80 mm (13,9%)i 80-100 mm (11,8%). Najniższy udział odnotowano dla frakcji 10-20 mm (4,3%).

Skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych w systemie gminnym

Autorzy raportu podkreślają przy tym, że „rzeczywisty skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych w systemie gminnym różni się od składu określonego jedynie w strumieniu odpadów zmieszanych (niesegregowanych) oraz selektywnie odebranych (papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło) dostarczanych do instalacji MBP”. - Przeprowadzona analiza własna IOŚ-PIB wykazała ewidencję tych samych odpadów komunalnych odbieranych i zbieranych pod różnymi kodami odpadów. Skutkuje to brakiem jednolitej kodyfikacji tych samych strumieni odpadów na terenie całego kraju. Uniemożliwia to jednoznaczne określenie składu morfologicznego całego strumienia odpadów komunalnych wytwarzanego w systemie gminnym oraz może wpływać na dane statystyczne dotyczące odpadów komunalnych służące do analizy porównawczej zarówno w kraju, jak i w UE – czytamy w raporcie.

Czytaj też: Gospodarka odpadami w gminach pod kreską. KR RIO opublikowała dane za 2021 r.

Do oszacowania składu morfologicznego odpadów komunalnych wytwarzanych w systemie gminnym wykorzystano wyznaczone w trakcie badania wskaźniki korekty masowej  dla odpadów niesegregowanych, odpadów selektywnie odebranych, odbieranych odpadów jednorodnych oraz odpadów zbieranych w PSZOK. W tabeli poniżej przedstawiono skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych w systemie gminnym.

Jak wskazano w raporcie, wysoki udział odpadów biodegradowalnych, wynoszący blisko 29%, wskazuje na konieczność rozwoju recyklingu organicznego w celu osiągnięcia obowiązkowych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu w kolejnych latach. - Udział morfologiczny odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych, papieru, metali i szkła (28,3%), pokazuje, że zaledwie ok. 45% odpadów opakowaniowych poddawane jest recyklingowi – dodano.

Odpady, które mogą zostać poddane recyklingowi

W raporcie przedstawiono ponadto udziały masowe odpadów o dużym potencjale recyklingu. - Odnosząc te udziały do ilości wytworzonych odpadów komunalnych, można oszacować ilości odpadów, które mogłyby zostać poddane procesom recyklingu – wskazuje IOŚ-PIB. Jak dodano, w 2020 r. wytworzono 13 889 tys. Mg odpadów komunalnych, z czego 9 207 tys. Mg stanowiły odpady określone przez IOŚ-PIB jako „odpady, które mogą zostać oddane do ponownego użycia i poddane recyklingowi” (szczegóły na wykresie 34).

Autorzy raportu podkreślają przy tym, że  dane te wskazują, że „efektywność wysortowania odpadów i przekazania ich do recyklingu mogłaby wynieść około 66%”.

Jak dodano, na podstawie informacji zawartych w sprawozdaniach marszałków województw z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi w 2020 r. odnotowano, że do procesów ponownego użycia i recyklingu przekazano 2 880,7 tys. Mg odpadów komunalnych, tym samym efektywność wyniosła ok. 21%. Więcej na ten temat w artykule pt. Dane o odpadach ze sprawozdań marszałkowskich 2020 r.

Pełna treść raportu dostępna jest tutaj.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.