Temat odpadów na dnie Bałtyku powraca. Konferencja HELCOM

© ukasz

W ramach Komisji Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku (znanej również jako HELCOM lub Komisja Helsińska) 20 października br. w Lubece miała miejsce konferencja⁽¹⁾, podczas której dyskutowano o metodach przywrócenia dobrego stanu środowiska Morza Bałtyckiego. Na spotkaniu obecni byli przedstawiciele Polski, Danii, Niemiec, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Rosji i Unii Europejskiej.

Szczególną uwagę poświęcono niebezpiecznym obiektom zalegającym na dnie Bałtyku. Należą do nich wraki, a także broń konwencjonalna i chemiczna z czasów II wojny światowej. Reprezentujący polskie władze Marek Gróbarczyk zaznaczył, że ze względu na znaczne zagrożenie środowiska morskiego jest to problem, który powinien zostać rozwiązany w pierwszej kolejności.

W trakcie komisji ministerialnej zaktualizowano strategiczny program Komisji Helsińskiej, czyli Bałtycki Plan Działania (BSAP). Ustalenia zawarte w BSAP pozwolą na podjęcie efektywnych działań na rzecz dobrostanu Morza Bałtyckiego w ciągu najbliższej dekady. Podczas konferencji podpisano również deklarację ministerialną, której główne punkty dotyczą problemu eutrofizacji, substancji niebezpieczych, a także ochrony bioróżnorodności.

Polecamy też: Tykające bomby na dnie Bałtyku

Zagrożenie na dnie Bałtyku

O zagrożeniu, jakie rodzą zalegające na dnie Bałtyku wraki i broń, pisaliśmy wielokrotnie. Zdaniem kmdr por. Jacka Fabisiaka z Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni, zamiast wyławiania na brzeg, broń chemiczna (tj. ponad 70 związków chemicznych, określanych potocznie mianem iperytu) powinna być neutralizowana w specjalnej komorze w Bałtyku. Jaka jest skala zjawiska w wodach Morza Bałtyckiego? Szacuje się, że pozostałości po II wojnie światowej jest około 50 tys. ton - najwięcej z nich znajduje się w Głębi Bornholmskiej, Głębi Gotlandzkiej i Głębi Gdańskiej.

Jak twierdzi Marta Forreiter CMO Grupy Geofusion, firmy zajmującej się neutralizacją broni chemicznej oraz konwencjonalnej, dane dotyczące ilości zalegających odpadów w wodach Bałtyku cały czas się zmieniają.

– Na mocy Układu Poczdamskiego, ZSRR przejął na siebie „utylizację” części arsenału chemicznego III Rzeszy. Relatywnie niewielką część zatopiono w Głębi Gotlandzkiej, większość w Głębi Bornholmskiej (położona częściowo na wodach polskich), najprawdopodobniej niewielka część trafiła do Głębi Gdańskiej. Pola projektowanych Morskich Farm Wiatrowych znajdują się na trasie konwojów zatapiających broń chemiczną (duża część nie trafiła do docelowego miejsca zrzutu), stąd spore prawdopodobieństwo napotkania pojemników lub pocisków z Bojowymi Środkami Trującymi. Trzeba pamiętać, że po II wojnie światowej otrzymano i broń chemiczną, i konwencjonalną do zutylizowania, jednakże płynąc na wyznaczone miejsca zrzutowisk, dowiadując się co mają na pokładzie, wyrzucano ładunek w losowych miejscach - powiedziała.

Środki bojowe są zagrożniem nie tylko dla bałtyckiej fauny i flory, która wchłania szkodliwe związki chemiczne, ale też dla turystów mogących mieć kontakt z nierozpuszczalnym w wodzie iperytem. Tego typu odpady są problematyczne podczas połowów ryb, budowy gazociągów i przeciągania przewodów na dnie morza. Choć sytuacja jest nagląca, działania muszą być podejmowane ostrożnie - niewłaściwa decyzja może być zgubna w skutkach.

Magdalena Więckowska
Dziennikarz