MŚ: samorządy mogą robić z dochodami z opłat i kar za korzystanie ze środowiska, co chcą

© Pio Si

Pod koniec września br. poseł Ryszard Bartosik zwrócił się do Ministra Środowiska z prośbą o rozstrzygnięcie wątpliwości interpretacyjnych⁽¹⁾ jednego z przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska. Chodzi o ustalenie, czy niewykorzystane przez gminy i powiaty w danym roku dochody z opłat i kar za korzystanie ze środowiska mogą zostać przeznaczone w roku następnym na cele niezwiązane z ochroną środowiska. Wątpliwości nasuwają się po zestawieniu ze sobą dwóch odmiennych sposobów wykładni. Pierwszą reprezentuje Ministerstwo Środowiska, zaś drugą Najwyższa Izba Kontroli. W odpowiedzi na poselską interpelację resort potwierdza, że środki pozyskane przez samorządy z tytułu opłat i kar za korzystanie ze środowiska mogą być przeznaczane również na cele niezwiązane ze środowiskiem.

Między młotem a kowadłem

Wątpliwości dotyczą art. 403 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Zgodnie ze stanowiskiem resortu środowiska zaprezentowanym jeszcze w piśmie z dnia 20 kwietnia 2012 r.⁽²⁾, „niewykorzystane środki pochodzące z opłat i kar wygasają z dniem 31 grudnia, stosownie do art. 263 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Oznacza to, że środki pochodzące z opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych, które nie zostały wykorzystane w roku budżetowym, w następnym roku budżetowym stają się środkami tego budżetu oraz mogą być wykorzystane, w zależności od decyzji rady powiatu i gminy, zarówno na cele ochrony środowiska, jak i na inne cele niezwiązane z ochroną środowiska. Samorządy lokalne mogą więc przeznaczyć te środki na zadania środowiskowe również w następnym roku budżetowym, ale nie jest to działanie obligatoryjne”. Co więcej, w celu zapewnienia przeznaczania tych środków w pełnej wysokości na zadania związane z ochroną środowiska resort sugerował wtedy, aby rozważyć nowelizację przepisów.

Całkowicie odmienne stanowisko prezentuje NIK w treści jednego z wystąpień pokontrolnych. Kontrolerzy wskazują, żestwierdzone przez nich przypadki wydatkowania środków na cele inne niż związane z ochroną środowiska są niezgodne z prawem. Dziś resort środowiska podtrzymuje swoje stanowisko, ale nie widzi już konieczności zmiany przepisów.

Nieważne skąd, ale ważne ile

Odpowiadając na poselską interpelację Minister Środowiska wskazał, że w jego opinii powiaty mogą (choć nie muszą) przeznaczać środki z tytułu opłat i kar za korzystanie ze środowiska wyłącznie na cele, o których mowa w POŚ. - Mogą dysponować tymi środkami w celu finansowania innych niż wymienione tam zadań - pisze wprost minister środowiska Henryk Kowalczyk. „Znaczone” są więc nie tyle środki uzyskiwane przez powiaty z punktu widzenia ich źródła, lecz kwoty (łączna wartość środków), które samorządy są zobowiązane przeznaczyć na finansowanie celów wskazanych w POŚ.

Kamil Szydłowski
Dziennikarz, prawnik

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.