Opłata produktowa za jednorazowe opakowania plastikowe – jest projekt ustawy

© DenisProduction.com

W Rządowym Centrum Legislacji (RCL) opublikowano projekt⁽¹⁾ ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw. Jak wskazano w uzasadnieniu, nowelizacja wynika z konieczności transpozycji do polskiego prawa przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Dyrektywa ta ma na celu m.in. ograniczenie stosowania jednorazowych plastikowych przedmiotów, takich jak np. mieszadełka, patyczki do uszu, talerze, kubki czy słomki.

Obowiązek dostępności w sprzedaży produktów alternatywnych

Nowelizacja przewiduje wprowadzenie opłaty produktowej, którą od kupujących pobierać będą jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne. - Ustalono, że maksymalna stawka ww. opłaty może wynieść 1 zł za jedną sztukę opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, natomiast rzeczywista stawka opłaty, która przeznaczona jest na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z tych produktów, zostanie określona w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw klimatu, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów i ministrem właściwym do spraw gospodarki – czytamy w uzasadnieniu.

Czytaj też: Kawa w kawiarni we własnym kubku? Tak, to w pełni legalne!

Jak wskazano, przedsiębiorcy będą mieli ponadto „obowiązek zapewnienia nabywcom dostępności w sprzedaży opakowań wielokrotnego użytku lub opakowań wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne”. Jak dodano, opłata ta ma na celu zniechęcenie konsumentów do nabywania opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego na rzecz opakowań i produktów z alternatywnych tworzyw lub opakowań i produktów wielokrotnego użytku.

- Zgodnie z zaproponowanymi przepisami opłata wnoszona będzie na odrębny rachunek bankowy właściwego marszałka województwa, w terminie do 15 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym została pobrana – dodano.

Koniec z oksydegradowalnym plastikiem?

Projektowane przepisy przewidują ponadto wprowadzenie zakazu wprowadzania do obrotu „produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego oraz produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych, wymienionych w załączniku nr 7 do ustawy, zgodnie z art. 5 dyrektywy 2019/904”. Zakaz ten dotyczyć ma takich produktów jak patyczki higieniczne, sztućce (widelce, noże, łyżki, patyczki), talerze, słomki (z wyjątkiem słomek objętych zakresem stosowania dyrektywy 90/385/EWG lub dyrektywy 93/42/EWG), mieszadełka do napojów, patyczki do balonów, pojemniki na posiłki i napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego.

Czytaj też: Homo sapiens w cywilizacji plastiku

Zgodnie z definicją, która także ma zostać dołączona do ustawy, przez oksydegradowalne tworzywo sztuczne rozumieć należy „materiał z tworzywa sztucznego zawierający dodatki, które pod wpływem utleniania prowadzą do rozpadu tych materiałów na mikrofragmenty lub do ich rozkładu chemicznego”. Co jednak dokładnie kryje się pod tym pojęciem? Oksydegradowalne tworzywa sztuczne zawierają w sobie dodatki, które wpływają na szybszy ich rozkład inicjowany przez promieniowanie ultrafioletowe lub wysoką temperaturę. W procesie tym jednak powstają drobiny mikroplastiku, którego obecność potwierdza się obecnie w powietrzu czy nawet pokarmach… Więcej na temat wpływu tzw. okrydegradowalnego plastiku na środowisko w artykule.

Producenci objęci ROP

Nowela zakłada, że przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty jednorazowego użytku objęci zostaną systemem rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). - W celu realizacji tego obowiązku w projekcie ustawy na przedsiębiorców wprowadzających do obrotu ww. produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego (…) wprowadzono obowiązek ponoszenia kosztów związanych z wprowadzanymi przez nich produktami. Finansowanie obejmuje: prowadzenie publicznych kampanii edukacyjnych, sprzątanie, uprzątanie, transport i przetwarzanie odpadów powstałych z wprowadzonych przez nich produktów, gromadzenie danych i sprawozdawczość nt. wprowadzonych przez nich do obrotu produktów, a także zbieranych i przetwarzanych odpadów powstałych z tych produktów – czytamy w Ocenie Skutków Regulacji (OSR).

Określono ponadto mechanizm finansowania tych działań. - Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu ww. produkty zostali zobowiązani do finasowania w danym roku kalendarzowym kosztów zbierania odpadów powstałych z wprowadzonych przez nich do obrotu produktów. Została określona maksymalna stawka opłaty w wysokości 0,05 zł za szt. Produktu, a jej stawki zostaną określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw klimatu – czytamy dalej w OSR. Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu te produkty przekazywać będą środki na rachunek bankowy właściwego marszałka województwa, a ten z kolei na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Czytaj też: Myślenie, że nowy ROP da „furę nowego pieniądza” to pułapka. I tak zapłaci konsument

Przepisy zobowiązują ponadto przedsiębiorców prowadzących jednostki handlowe i gastronomiczne, w których oferowane są produkty lub opakowania z tworzywa sztucznego objęte opłatą, do prowadzenia oddzielnie dla każdej jednostki ewidencji liczby nabytych i wydanych nabywcom produktów.

Projektowana ustawa zawiera także przepisy karne za nieprzestrzeganie jej przepisów, a także przepisy określające wysokość administracyjnych kar pieniężnych nakładanych na podmioty za nieprzestrzeganie przepisów tejże ustawy.

Planuje się, że projektowane przepisy wejdą w życie do dnia 3 lipca 2021 r., ale część rozwiązań zacznie funkcjonować w terminie późniejszym.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska