Definicja „zdrowej gleby”, cele redukcji zanieczyszczeń do 2050 r., zmiany dla sektora nasiennictwa, ograniczenie marnowania żywności, ale i cele dla odpadów tekstylnych – oto tematy nowego pakietu przedstawionego przez KE.© Vadim
5 lipca br. Komisja Europejska przedstawiła kolejny pakiet legislacyjny będący częścią Europejskiego Zielonego Ładu, a obejmujący filar „zasoby naturalne”. Mowa o środkach na rzecz zrównoważonego wykorzystania kluczowych zasobów naturalnych, który ma się przysłużyć odporności europejskiego systemu żywnościowego i rolnictwa. Pierwsze swoje prawo zyska gleba. Różnorodne cele wyznaczono zarówno na 2050 r., jak i 2030 r. Ale po kolei.
- Prawie dwa lata temu przedstawiliśmy pakiet „Fit for 55” w celu wdrożenia filaru klimatycznego Zielonego Ładu. Dziś uzupełniamy nasze wcześniejsze propozycje dotyczące odbudowy przyrody i ograniczenia stosowania pestycydów chemicznych, aby wesprzeć przyrodniczy filar Zielonego Ładu. Propozycje te są ściśle powiązane ze sobą i z potrzebą działań na rzecz klimatu: zdrowe gleby pochłaniają więcej dwutlenku węgla, zatrzymują więcej wody i chronią przed suszami. Umożliwiając bezpieczne korzystanie z nowych technik genomicznych, rolnicy będą mieli dostęp do bardziej odpornych upraw, które wymagają mniej pestycydów - mówi, cytowany w komunikacie Komisji, Frans Timmermans, wiceprzewodniczący wykonawczy ds. Europejskiego Zielonego Ładu.
Jak czytamy w dokumencie KE, po propozycjach dotyczących Fitfor55, gospodarki o obiegu zamkniętym, a także „zero zanieczyszczeń”, „musimy pilnie odbudować i wzmacniać odporność naturalnych ekosystemów w całej Unii Europejskiej”. To warunek, by dotrzymać ustaleń Porozumienia paryskiego, Ram Różnorodności Biologicznej z Kunming-Montreal, Agendy Zrównoważonego Rozwoju 2030, ale też by pomóc Europejczykom zaadaptować się do zmian klimatu. Jak wskazano, trzy czwarte krajów europejskich jest coraz silniej narażonych lub tragicznie doświadcza susz, pożarów lasów, powodzi i ograniczenia zasobów wodnych.
Gleby będą miały swoje prawo
Co zaproponowano? Pierwsza propozycja dotyczy monitoringu gleb. 60-70% gleb na terenie Unii określono jako „niezdrowe”, a miliardy ton są zmywane wraz z procesami erozji, powodując zubożenie ich wartości odżywczych. Koszty powiązane z utratą żyzności gleb oszacowano na 50 miliardów euro rocznie. Jako że 95% żywności produkowanych jest bezpośrednio lub pośrednio na glebach, straty te oddziałują wprost na bezpieczeństwo żywnościowe. Nowością ma być monitoring jakości gleb, który ma zbierać dane pozyskane terenowo, ale i gromadzone w ramach badań krajowych, prywatnych oraz analiz satelitarnych z systemu Copernicus. Monitoring ma pozwolić na osiągnięcie celu „zdrowych gleb w 2050 r.”. W ramach wniosku ustanawia się też zasady zrównoważonego zarządzania glebami, które mają pozwolić ustalać państwom członkowskim dobre praktyki zarządzania glebami wraz z rolnikami, jak i innymi zarządcami gruntów. W odniesieniu do rolników wskazano, że nie wprowadza się żadnych nowych obowiązków względem Wspólnej Polityki Rolnej. Dostęp do danych o glebach ma również służyć leśnikom, ale i nabywcom gruntów (odniesiono się do rosnącej potrzebny remediacji).
Czytaj też: Ochrona gleb filarem ochrony środowiska
Specjalne uprawy – modyfikacje genetyczne
Kolejna propozycja odnosi się do innowacji na rynku rolniczym w obszarze modyfikowanych nasion. - Wniosek w sprawie nowych technik genomowych (ang. new genomic techniques) łączy w sobie wysoki standard ochrony zarówno zdrowia ludzi i zwierząt, jak i środowiska, z wkładem w odporny i zrównoważony system żywnościowy przez innowacyjne produkty roślinne – czytamy w dokumencie. KE przewiduje wymogi wprowadzania do obrotu roślin opartych na nowych technikach genomowych oraz produktów. Określa też zasady, takie jak oznaczanie nasion, które mają zapewnić przejrzystość co do roślin i produktów uzyskanych za pomocą nowych technik genomowych. - Jednocześnie propozycja ta jest komplementarna z innymi zrównoważonymi metodami zrównoważonego rolnictwa, takimi jak rolnictwo ekologiczne, które nie będzie wykorzystywać nowych technik genomowych – podkreślono.
Komisja postuluje skrócenie procedur administracyjnych dla alternatyw środków ochrony roślin tak, by zwłaszcza małe gospodarstwa miały łatwiejszy dostęp do zamienników pestycydów. Zmiany mają trafić do rozporządzenia ws. zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin.
Jak czytamy dalej, z kolei proponowane rozporządzenie w sprawie produkcji i obrotu środkami przeznaczonymi do reprodukcji roślin „skonsoliduje, zaktualizuje i uprości istniejące ramy prawne dotyczące wszystkich sektorów nasion poprzez zastąpienie 10 istniejących dyrektyw”. Następne rozporządzenie dotyczy zaś produkcji i obrotu rozmnożeniowym materiałem leśnym, który ma być bardziej odporny na skutki zmian klimatu.
Zmiany w ramowej dyrektywie odpadowej – efektywność zasobów
Kolejne propozycje legislacyjne dotyczą redukcji odpadów i rewizji ramowej dyrektywy odpadowej. O kwestiach dotyczących odpadów tekstylnych napisaliśmy w artykule: ROP dla tekstyliów? Zaproponowano zmiany w dyrektywie odpadowej.
Jak podnosi KE, w UE marnuje się prawie 59 mln ton żywności rocznie (131 kg/mieszkańca), co odpowiada 132 mld euro. 53% odpadów żywnościowych pochodzi z gospodarstw domowych. KE uznaje, że dotychczasowe wysiłki są niewystarczające i proponuje ograniczenie marnotrawstwa żywności. Cele na 2030 r. dla każdego kraju miałyby być takie same i wynosić 10% ograniczenia marnowania żywności w przetwórstwie i produkcji oraz o 30% (na mieszkańca) łącznie w handlu detalicznym i konsumpcji (restauracje, usługi gastronomiczne i gospodarstwa domowe). Więcej o tych zmianach wkrótce.
Marta Wierzbowska-KujdaRedaktor naczelna, sozolog
