
Choć poziom selektywnej zbiórki odpadów żywnościowych w Unii Europejskiej w 2022 r. nie przekroczył 25%, i tak okazał się lepszy od efektów odnotowywanych w poprzednich latach – w okresie od 2018 do 2022 r. poziom zbiórki zwiększył się o 43%. W przypadku wszystkich bioodpadów (zgodnie z Ramową Dyrektywą Odpadową, obejmują one zarówno odpady żywnościowe, jak i tzw. odpady zielone) wskaźnik wyniósł 45%, co okazało się wynikiem o 39% wyższym niż cztery lata wcześniej. Odpady żywnościowe stanowiły 30% zebranych bioodpadów, a zebranych z całej grupy przypadało 98 kg w przeliczeniu na mieszkańca. Dane odnajdujemy w opublikowanym 5 listopada br. raporcie, który przygotowały wspólnie zrzeszające ponad 300 rynkowych graczy Konsorcjum Branż Opartych na Surowcach Biologicznych (ang. The Bio-Based Industries Consortium – BIC) oraz stowarzyszenie Zero Waste Europe (ZWE). Zgromadzone informacje odnoszą się również do Unii wraz z Norwegią i Wielką Brytanią, których środowiskowe i odpadowe cele, jak czytamy w raporcie, pozostają zbieżne z polityką Wspólnoty. W rozszerzonym ujęciu wskaźnik zbiórki pozostaje nieco wyższy i wynosi 26% - 15,1 mln ton, co w 2022 r. okazało się rezultatem o 64% wyższym niż w roku 2018. Poziom zbiórki wszystkich bioodpadów to w tym przypadku 47%; o 46% więcej niż cztery lata wcześniej. W przeliczeniu na mieszkańca ilość bioodpadów w państwach członkowskich Unii oraz Norwegii i Wielkiej Brytanii wyniosła 103 kg, odpady żywnościowe stanowiły zaś 29% wszystkich zebranych odpadów z tej frakcji.
Czytaj też: 32 mln ton odpadów żywnościowych z gospodarstw domowych w UE. W Polsce to ponad 2,5 mln
Składowiska emitentem metanu
Autorzy raportu przypominają obowiązujące w Unii wytyczne prawne, które pod postacią zrewidowanej w 2018 r. Ramowej Dyrektywy Odpadowej wprowadziły wymóg wprowadzenia selektywnej zbiórki bioodpadów od początku 2024 r. – Kluczową kwestią jest jakość recyklingu - przypominają BIC i ZWE, pisząc dalej o wskazanym w dyrektywie celu 65% odpadów komunalnych przygotowanych do ponownego użytku i recyklingu w perspektywie 2035 r. W raporcie czytamy również o pozytywnym wpływie tworzonego z bioodpadów kompostu na jakość gleby poprzez podniesienie zawartości materii organicznej i zwiększenie zdolności do retencjonowania wody oraz magazynowania węgla (to ostatnie przyczynia się również do łagodzenia zmiany klimatu, na co zwraca uwagę m.in. Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu – IPCC). Niskie wskaźniki zbiórki, skutkujące kierowaniem większości odpadów żywnościowych oraz bioodpadów w ogóle na składowiska lub do spalenia, nie tylko podnoszą koszty dla samorządów, ale rodzą nowe zagrożenia dla klimatu oraz różnorodności biologicznej. Rezultatem składowania odpadów żywnościowych jest pozycja całego sektora gospodarki odpadami jako drugiego największego emitenta metanu w UE, przypominają eksperci.
Spadek o 17% we Francji
Jak wyglądają wyniki poszczególnych państw? Wysokimi wskaźnikami selektywnej zbiórki odpadów żywnościowych, wynoszącymi odpowiednio 72% (5,5 mln ton) oraz 56% (niecałe 239 tys. ton), mogą pochwalić się kraje z dwóch różnych stron kontynentu – Włochy i Norwegia. W przypadku Włoch wynik ten okazał się w 2022 r. o 52% lepszy niż w roku 2018, w Norwegii natomiast wzrost wyniósł 52%. O 123% zbiórka odpadów żywnościowych w latach 2018-2022 zwiększyła się w Danii, osiągając dwa lata temu poziom 49% (296,3 tys. ton). Duże tempo wzrostu w omawianym okresie wykazano także w Portugalii (685%, do 14% - 178 tys. ton), Chorwacji (225%, do 6% - 18,5 tys. ton), na Litwie (164%, do 17% - 57,2 tys. ton) i przede wszystkim na Malcie (815%, do 38% -22,5 tys. ton). W Niemczech poziom zbiórki odpadów żywnościowych wyniósł 32% (ok. 2,5 mln ton; 19% więcej niż w 2018 r.), we Francji z kolei 17% (ok. 1,4 mln ton), co było o 19% niższym wynikiem niż cztery lata wcześniej. Co do Polski, osiągnęliśmy dwa lata temu rezultat w postaci 9% zbiórki odpadów żywnościowych (391,6 tys. ton); o 94% więcej niż w roku 2018. 21% to nadwiślański wynik zbiórki wszystkich bioodpadów (również o 94% więcej niż w 2018 r.), przy 93% w Danii, 74% w Holandii czy 70% we Włoszech. W Polsce zebrane odpady żywnościowe stanowiły 20% wszystkich zebranych bioodpadów, w Norwegii – 55%, we Włoszech 75%, a na Malcie – 83%.
Czytaj też: Kompostownie wspierane przez gminy. IOŚ-PIB o dobrych praktykach w zbiórce bioodpadów
Poniżej globalnych celów
Autorzy raportu podkreślają znaczenie efektywnej zbiórki bioodpadów dla zbiórki oraz recyklingu odpadów komunalnych w ogóle; mowa bowiem o ok. 37% z nich. – (…) Osiągnięcie unijnego celu 65% recyklingu odpadów komunalnych do 2035 r. wymaga wychwytywania i przetwarzania dodatkowych 40 mln ton bioodpadów rocznie (…) – wskazują przedstawiciele BIC i ZWE. – Nawet pomimo nowego wymogu selektywnej zbiórki, bioodpady nadal nie są traktowane w UE priorytetowo – skomentował Jack McQuibban z Zero Waste Europe, opowiadając się za wprowadzeniem na poziomie unijnym prawnie wiążących celów jakościowych dla zbieranych bioodpadów oraz za ustaleniem ilościowego limitu odpadów zmieszanych. Jako dobre praktyki oraz źródło inspiracji w raporcie wskazano zbiórkę bioodpadów metodą door-to-door w Mediolanie czy stosowany w ramach zachęt finansowych podatek od składowisk w hiszpańskiej Katalonii. Przedstawiciele obu organizacji przypominają również o Celu 12,3 spośród Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ-owskiej Agendy 2030, który mówi o zmniejszeniu ilości odpadów żywnościowych na świecie do końca obecnej dekady. Jako jedne z pierwszych w skali globalnej cele redukcyjne w tym zakresie ma zawierać kolejna rewizja Ramowej Dyrektywy Odpadowej, której założenia opisywaliśmy m.in. w tym artykule, ZWE i BIC przypominają jednak, że wyrażane unijne ambicje wciąż pozostają niższe od horyzontu wyznaczonego przez ONZ.
Czytaj też: Ślad materiałowy UE w 2022 r. wyniósł 6.7 mld ton. Eurostat o 12 Celu z Agendy 2030

Dziennikarz
